Astana

Astana
Астана
Herb	Flaga
Państwo	Kazachstan
Data założenia	1824
Prawa miejskie	1862
Burmistrz	Żengys Kasymbek
Powierzchnia	797,33 km²
Wysokość	347 m n.p.m.
Populacja (2023); • liczba ludności; • gęstość	; 1 423 726; 1299 os./km²
Nr kierunkowy	+7-7172
Kod pocztowy	010000
Tablice rejestracyjne	01, Z
	Położenie na mapie Kazachstanu Astana
	51°10′N 71°25′E/51,166667 71,416667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Astana (kaz. cyr. i ros. Астана; 1824–1961 Akmolińsk, 1961–1992 Celinograd, 1992–1998 Akmoła, 1998–2019, i ponownie od 2022 r. Astana, 2019–2022 Nur-Sułtan) – stolica i drugie co do liczby ludności miasto w Kazachstanie, położone nad rzeką Iszym, w północno-środkowej części kraju na Pogórzu Kazachskim.

Historia

1824 – Rosjanie zbudowali fortecę Akmolińsk (od kazachskiego „Akmoły” – biała mogiła), warownia służyła również jako ośrodek handlowy, bowiem znajdował się tu punkt zborny dla karawan z Taszkentu i Buchary do Rosji.
1862 – osada otrzymała prawa miejskie.
1868 – Akmolińsk pełnił funkcję centrum administracyjnego dla obwodu akmolińskiego.
2 marca 1918 – władzę w mieście przejęła rada delegatów robotniczych, chłopskich i żołnierskich.
25 maja 1918 – od Kazania do Władywostoku wybuchło powstanie Białej Gwardii, od 3 czerwca 1918 miastem rządziła Armia admirała Kołczaka.
25 listopada 1919 – Armia Czerwona z powrotem zajęła Akmolińsk.
1941–1945 – podczas II wojny światowej miasto stało się ważnym centrum przemysłowym, do którego ewakuowano zakłady i fabryki z terenów okupowanych przez Niemcy.
20 marca 1961 – Nikita Chruszczow ogłosił kampanię zagospodarowania nieużytków, tj. przekształcenia 250 000 km² pastwisk stepowych w pola uprawne pszenicy, równocześnie przemianował Akmolińsk na Celinograd (ros. celina = nieużytki), który powołał do pełnienia roli centrum tego projektu. Miasto rozwijało się i wzrastało jego znaczenie.
1992 – po uzyskaniu przez Kazachstan niepodległości, w trakcie kampanii derusyfikowania nazw obiektów geograficznych, miasto przyjęło nazwę kazachską Akmoła.
6 lipca 1994 – rząd przyjął uchwałę o przeniesieniu stolicy z Ałmaty do Akmoły.
10 grudnia 1997 – oficjalne przyznanie Akmole statusu miasta stołecznego.
6 maja 1998 – zmiana nazwy miasta na Astana (w języku kazachskim: stolica).
30 sierpnia 2002 – ukończenie budowy wieży Bäjterek.
23 i 24 września 2003 – miasto organizuje I Kongres Liderów Religii Światowych i Tradycyjnych, tego typu zgromadzenia miały miejsce także w kolejnych latach (2006, 2009, 2012, 2015 i 2018).
2 września 2006 – ukończenie budowy pałacu Pokoju i Pojednania.
1 i 2 grudnia 2010 – Astana gości szczyt głów państw i szefów rządów państw Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
30 stycznia – 6 lutego 2011 – razem z Ałmaty miasto organizuje Zimowe Igrzyska Azjatyckie.
22 listopada 2012 – miasto zostaje nominowane przez Międzynarodowe Biuro Wystaw Światowych do zorganizowania wystawy Expo 2017.
10 czerwca 2017 – nastąpiła oficjalna inauguracja wystawy Expo 2017.
20 marca 2019 – kazachski parlament z inicjatywy nowego prezydenta Kasyma-Żomarta Tokajewa podjął decyzję o zmianie nazwy stolicy na Nur-Sułtan, ku czci ustępującego prezydenta Nursułtana Nazarbajewa^[2]^[3]^[4].
19 września 2022 – po przeszło 3 latach obowiązywania nowej nazwy, w ramach reformy konstytucyjnej stolicy przywrócono poprzednią nazwę – Astana^[5].

Burmistrzowie

1997–2003 Ädylbek Żaksybekow
2003–2004 Temirchan Dosmuchanbetow
2004–2006 Umirzak Szukajew
2006–2008 Askar Mamin
2008–2014 Imangali Tasmagambetow
2014–2016 Ädylbek Żaksybekow
2016–2018 Äset Isekeszew
2018–2019 Bakyt Sułtanow
2019–2022 Ałtaj Kölgynow
od 2022 Żengys Kasymbek

Geografia

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Astana
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	-9.9	-9.2	-2.5	10.9	20.2	25.8	26.8	25.2	18.8	10.0	-1.4	-8.0	8,9
Średnie dobowe temperatury [°C]	-14.2	-14.1	-7.0	5.2	13.9	19.5	20.8	18.8	12.3	4.6	-5.4	-12.1	3,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	-18.3	-18.5	-11.5	0.2	7.9	13.2	15.0	12.8	6.6	0.2	-8.9	-16.1	−1,5
Opady [mm]	16	15	18	21	35	37	50	29	22	27	28	22	320
Średnia liczba dni deszczowych	2	2	5	9	15	13	15	13	12	10	7	3	106
Średnia liczba dni śnieżnych	25	23	19	6	1	0.1	0	0	1	7	18	24	124
Wilgotność [%]	78	77	79	64	54	53	59	57	59	68	80	79	67
Średnie usłonecznienie [h]	103	147	192	238	301	336	336	294	230	136	100	94	2507
Źródło: Pogodaiklimat.ru^[6]

Demografia

Wzrost liczby ludności w mieście:

287 tys. – 1993
500 tys. – 2003
600 tys. – 2004^[7]
701 tys. – 2010^[8]
835 tys. – 2014^[9]
860 tys. – 2015^[10]
1 mln 47 tys. – 2018^[11]

Religia

Gospodarka

Ośrodek handlowo-usługowy dużego regionu rolniczego. Rozwinięty przemysł metalowy – głównie produkcja maszyn rolniczych, oraz materiałów budowlanych. Poza tym przemysł spożywczy, lekki, odzieżowy, zakłady naprawcze taboru kolejowego. Ważny węzeł drogowy i kolejowy ze stacją Astana, międzynarodowy port lotniczy.

Transport

stacja kolejowa Astana-1

stacja kolejowa Astana Nurły Żoł

Edukacja

W Astanie znajduje się pięć uczelni, w tym Euroazjatycki Uniwersytet Narodowy im. L.N. Gumilowa oraz Uniwersytet Nazarbajewa.

Kultura

W mieście znajduje się Kazachska Filharmonia Narodowa, muzea i kilka teatrów i wiele innych ośrodków kultury, do których można zaliczyć Bibliotekę Narodową, Salę Kongresową, Pałac Młodzieży i Prezydenckie Centrum Kultury. Głównym symbolem miasta jest wieża widokowa Bäjterek.

Sport

Nazwę miasta nosi grupa kolarska Astana Pro Team, której kolarz Alberto Contador w 2009 wygrał Tour de France, a cały zespół klasyfikację drużynową. W 2014 inny kolarz ekipy, Vincenzo Nibali, również zwyciężył w Tour de France.

W mieście znajduje się piłkarski stadion narodowy Astana Arena, którego budowa została zakończona w 2009 roku. Swoje mecze rozgrywa na nim FK Astana. Siedzibę w Astanie ma także klub FK Astana-1964, który korzysta ze starszego obiektu, Stadionu im. Każymukana Mungajtpasuly.

Architektura

Miasta partnerskie

Kraj	Miasta
Chiny	Pekin
Chorwacja	Zagrzeb
Filipiny	Manila
Finlandia	Oulu
Francja	Nicea
Gruzja	Tbilisi
Indonezja	Dżakarta
Jordania	Amman
Kirgistan	Biszkek
Korea Południowa	Seul
Litwa	Wilno
Łotwa	Ryga
Polska	Gdańsk Warszawa
Rosja	Kazań Moskwa Petersburg
Stany Zjednoczone	Pittsburgh
Turcja	Ankara Izmir Stambuł
Ukraina	Kijów
Uzbekistan	Taszkent
Wielka Brytania	Margate
Wietnam	Hanoi
Zjednoczone Emiraty Arabskie	Dubaj