Anemoi

Marmurowy fryz z wizerunkami skrzydlatych bogów, ośmioboczna Wieża Wiatrów wzniesiona ok. 40 r. p.n.e. w Atenach

Wyobrażenie harpii jako ptaka z kobiecą głową i ostrymi szponami, Ulisse Aldrovandi: Monstrorum historia, 1642, Bolonia

Anemoi (lm gr. Ἄνεμοι Ánemoi, łac. Venti ‘wiatry’, lp gr. Ἄνεμος Ánemos, łac. Ventus ‘wiatr’) – w mitologii greckiej uosobienia wiatrów.

Bogowie uosabiający wiatry, wiejące z kierunków kardynalnych (zasadniczych, głównych; S, N, E, W) i interkardynalnych (pośrednich; SE, SW, NE, NW); synowie tytanidy Eos i tytana Astrajosa:

• Boreasz (Boreas, gr. Βορέας Boréas, Βοριάς Boriás ‘wiatr północny’ ‘północ’, łac. Boréas ‘wiatr północny’, Boreus ‘północny’, Aquilo ‘wiatr północny’, ‘północ’) – północ;
• Notos (gr. Νότος Nótos ‘południe’, łac. Notus ‘wiatr południowy’, Auster ‘wiatr południowy’, ‘południe’) – południe;
• Apeliotes (gr. Ἀπηλιώτης Apēliṓtēs ‘związany ze Słońcem’, łac. Solanus ‘wiatr wschodni’) – wschód;
• Zefir (gr. Ζέφυρος Zéphyros, łac. Zephyrus ‘wiatr zachodni’, Favonius ‘wiatr zachodni’) – zachód;
• Kajkias (Kaikias, Hellespontias, gr. Καικίας Kaikías, łac. Caecius) – północny wschód;
• Euros (gr. Εὖρος Euros ‘ten, który pali’, łac. Eurus ‘wiatr południowo-wschodni’, Vulturnus ‘wiatr południowo-wschodni’) – południowy wschód;
• Skiron (Scirron, Skejron, Argestes, Olimpias, gr. Σκίρων Skírōn, Skeirōn, łac. Caurus, Corus ‘wiatr północno-zachodni’) – północny zachód;
• Lips (gr. Λίψ Líps ‘nadchodzący z Libii’, łac. Africus) – południowy zachód.

Przedstawiano ich jako skrzydlatych mężczyzn. Byli utożsamiani z rzymskimi Venti.

Duchy (demony) lub boginie (zwane harpiami) uosabiające gwałtowne wiatry; córki boga Taumasa i Okeanidy Elektry:

• Aello (Nikotoe, gr. Ἀελλώ Aellṓ, Νικοθόη Nikothóē, łac. Aello, Nicothoe, „Wichrowa”, „Zawierucha”, „Burzliwa”);
• Ocypete (Okypete, gr. Ωκυπέτη Ōkypétē, łac. Ocypete, „Prędka w locie”, „Pędziwiatr”);
• Kelajno (Celaeno, gr. Κελαινώ Kelainṓ, łac. Celaeno, „Czarna”, „Ciemnica”).

Przedstawiano je w postaci skrzydlatych kobiet lub ptaków z ludzką głową.

Wyobrażenie o bóstwach przejawia się w sztukach plastycznych, między innymi w greckim malarstwie wazowym (malowidła wazowe z V wieku p.n.e. przedstawiające Zefira z Hiacyntem, Boreasza porywającego Orejtyję) i rzeźbie (Wieża Wiatrów w Atenach, Porwanie Orejtyi przez Boreasza L.S. Boizota, Zefir i Psyche A. Rodina), tańcu (balet Zefir i Flora P. Vranickiego) i literaturze (Iliada i Odyseja Homera, Eneida Wergiliusza).

Zobacz też

• Akwilon
• Auster
• Eol
• Eurus
• Fawoniusz
• róża wiatrów
• wiły

Bibliografia

• Aaron J. Atsma: Anemoi. theoi.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
• Aaron J. Atsma: Anemoi Thuellai. theoi.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
• Anemoi. mythindex.com. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-19)]. (ang.).
• Jane E. Harrison, Margaret de G. Verrall, ss. 201–203: Mythology and Monuments of Ancient Athens Being a Translation of a Portion of the Attica of Pausanias. books.google.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
• Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9. Brak numerów stron w książce
• Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2003, s. 1414. ISBN 83-7399-022-4.
• Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: ἄνεμος. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-05]. (ang.).
• Carlos Parada: Winds. maicar.com. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
• Bogowie światła i powietrza. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 78–79. ISBN 83-210-0677-9.
• Venti. mythindex. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-03)]. (ang.).
• Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Ventus. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
• Οι Αέρηδες. sundials.gr. [dostęp 2011-07-08]. (gr.).