Przejdź do zawartości

Andrzej Udalski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Udalski
Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

22 stycznia 1957
Łódź

Profesor nauk fizycznych
Specjalność: astrofizyka
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1988

Habilitacja

1996

Profesura

28 marca 2000

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek korespondent

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Odkryte planetoidy: 2[1]
(471143) Dziewanna[i][ii][iii] 13 marca 2010
(471165) 2010 HE79[ii][iii][iv] 21 kwietnia 2010
  1. ↑ Wspólnie z Marcinem Kubiakiem.
  2. ↑ a b Wspólnie ze Scottem Sheppardem.
  3. ↑ a b Wspólnie z Chadem Trujillo.
  4. ↑ Wspólnie z Radosławem Poleskim.

Andrzej Jarosław Udalski (ur. 22 stycznia 1957[2] w Łodzi) – polski astronom i astrofizyk, profesor nauk fizycznych, dyrektor Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W pierwszej połowie lat 70. był aktywnym obserwatorem i działaczem łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii[3]. Absolwent VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Łodzi[4]. W 1980 ukończył studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku został zatrudniony w Obserwatorium Astronomicznym tej uczelni. Doktoryzował się w 1988 na UW, a następnie odbył dwuletni staż naukowy na York University w Toronto. Habilitował się na macierzystej uczelni w 1996 na podstawie rozprawy dotyczącej masowej fotometrii gwiazd w kierunku centrum Galaktyki. 28 marca 2000 otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych. Na UW doszedł do stanowiska profesorskiego, został dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego i kierownikiem Katedry Astrofizyki Obserwacyjnej.

W 1992 stanął na czele stworzonego przez siebie i funkcjonującego od tego czasu projektu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment). W latach 1995–1996 brał udział w budowie Teleskopu Warszawskiego w Obserwatorium Las Campanas w Chile. W 2001 samodzielnie zbudował szerokokątną kamerę mozaikową matrycę CCD, zawierającą ponad 65 milionów elementów światłoczułych. Wraz z grupą OGLE jest także współodkrywcą 30 planet pozasłonecznych wykrytych za pomocą techniki mikrosoczewkowania grawitacyjnego. Kierował zespołem naukowców, który dokonał odkrycia obiektów transneptunowych (471143) Dziewanna i (471165) 2010 HE79 oraz planety pozasłonecznej OGLE-2005-BLG-390L b.

Jest autorem i współautorem ponad 400 prac naukowych. Objął funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Acta Astronomica”. Został członkiem korespondentem[2], a następnie członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności[2]. W 2012 został członkiem zagranicznym amerykańskiej National Academy of Sciences[5], a w 2023 członkiem Akademii Kopernikańskiej[6]

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

W 2012 prezydent Bronisław Komorowski, za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz rozwoju nauki w Polsce i na świecie oraz wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej, odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[7][8].

W 1981 wraz z Ewą Bohusz otrzymał Nagrodę Młodych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego II stopnia wspólnie z Ewą Bohusz w 1981[9]. W 1996 otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe. W 2002 został laureatem Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk ścisłych (za rewizję skali odległości we Wszechświecie i odkrycie wielu ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom). W 2009 otrzymał grant w wysokości blisko 2,5 miliona euro w programie Ideas Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych wspierającym nowatorskie projekty naukowe[10].

W 2017 został uhonorowany nagrodą Dan David Prize[11], a w 2018 wyróżniony Medalem Karla Schwarzschilda[12]. W 2020 został uhonorowany przez rząd Chile specjalną nagrodą naukową przyznawaną z okazji 500. rocznicy odkrycia cieśniny łączącej dwa oceany[13]. W tym samym roku zespół pod jego przewodnictwem otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za osiągnięcie naukowe[14]. W 2024 Andrzej Udalski i Joachim Wambsganß(inne języki) zostali wyróżnieni Polsko-Niemiecką Nagrodą Naukową Copernicus[15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Minor Planet Discoverers [online], Minor Planet Center [dostęp 2022-09-02] (ang.).
  2. ↑ a b c Andrzej Udalski, PAN [zarchiwizowane 2016-03-04].
  3. ↑ Krzysztof Ziołkowski (red.), 100 lat Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii 1919–2019, Kraków: Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii, 2020, s. 98–99, 157–158, ISBN 978-83-955493-2-8, OCLC 1225228099.
  4. ↑ Naukowcy, VIII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi [zarchiwizowane 2013-03-23].
  5. ↑ Andrzej Udalski, nasonline.org [zarchiwizowane 2022-01-05] (ang.).
  6. ↑ Światowy Kongres Kopernikański – inauguracja działalności Akademii Kopernikańskiej, gov.pl, 19 lutego 2023 [zarchiwizowane 2023-03-19].
  7. ↑ M.P. z 2012 r. poz. 765
  8. ↑ Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja, prezydent.pl, 3 maja 2012 [zarchiwizowane 2014-10-07].
  9. ↑ Iwona Korzeniewska, Marcin Kubiak, 50 lat istnienia Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, „Postępy Astronomii”, XXI (4), Tabela 2, Warszawa 1973, s. 360–361.
  10. ↑ Prof. Andrzej Udalski wyróżniony przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych, astronomia.pl, 4 listopada 2009 [zarchiwizowane 2012-07-21].
  11. ↑ Polski astronom prof. Andrzej Udalski został laureatem nagrody Dan David Prize 2017 [online], wyborcza.pl, 9 lutego 2017 [dostęp 2017-02-09].
  12. ↑ Recipients of the Karl Schwarzschild Medal [online], astronomische-gesellschaft.de [dostęp 2021-09-27] (ang.).
  13. ↑ Nagroda rządu chilijskiego dla prof. Andrzeja Udalskiego [online], Uniwersytet Warszawski, 30 października 2020 [dostęp 2021-09-24].
  14. ↑ Nagrody Prezesa Rady Ministrów w roku 2020 [online], Uniwersytet Warszawski, 12 października 2020 [dostęp 2022-07-10].
  15. ↑ Polsko-Niemiecka Nagroda Naukowa COPERNICUS 2024 przyznana za badania w dziedzinie astrofizyki [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 22 maja 2024 [dostęp 2024-10-01].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Medalu Karla Schwarzschilda
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk ścisłych
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Polsko-Niemieckiej Nagrody Naukowej Copernicus
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Udalski&oldid=76456959”