Aleksandrów (powiat biłgorajski)
50°28′03″N 22°52′50″E/50,467500 22,880556
| wieś | |
 Urząd Gminy w Aleksandrowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
23-408[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LBL |
| SIMC |
0885470[5] |
Położenie na mapie gminy Aleksandrów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego  | |
| 50°28′03″N 22°52′50″E/50,467500 22,880556[1]
| |
| Strona internetowa | |
Aleksandrów – wieś w Polsce na Równinie Biłgorajskiej, położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, siedziba gminy Aleksandrów[6][5].
W latach 1954–1972 wieś była siedzibą władz gromady Aleksandrów. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do gminy Józefów będącej częścią województwa zamojskiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Aleksandrowie[7].
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0885487 | Aleksandrów Czwarty | część wsi |
| 0885493 | Aleksandrów Drugi | część wsi |
| 0885501 | Aleksandrów Pierwszy | część wsi |
| 0885518 | Aleksandrów Trzeci | część wsi |
| 0885524 | Przymiarki | część wsi |
Ludność
[edytuj | edytuj kod]Aleksandrów według Narodowego Spisu Powszechnego liczył w 2021 roku 3199 mieszkańców[8], co daje mu trzecie miejsce pod względem ludności w powiecie (po Biłgoraju - 27 291 osób[8] i nieznacznie większym Tarnogrodzie - 3495 osób[8]). Jest to zarazem najludniejsza wieś powiatu.
Wieś, będąca siedzibą i największą miejscowością wiejskiej gminy Aleksandrów, dzieli się na 4 sołectwa:
- Aleksandrów Pierwszy (923 mieszkańców),
- Aleksandrów Drugi (836 mieszkańców),
- Aleksandrów Trzeci (720 mieszkańców),
- Aleksandrów Czwarty (656 mieszkańców).
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Aleksandrów położony jest ok. 15 km na wschód od Biłgoraja, wśród lasów Puszczy Solskiej. Zabudowania Aleksandrowa są rozciągnięte na długości ok. 9,1 km wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 853 łączącej Biłgoraj z Tomaszowem Lubelskim. Numery domów w Aleksandrowie kończą się na liczbie 875, czyniąc wieś najdłuższą w województwie lubelskim.[potrzebny przypis]
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Aleksandrów został założony przez Andrzeja Zamoyskiego w 1791, co czyni go jedną z najmłodszych wsi powiatu biłgorajskiego. Miejscowość powstała na miejscu po lesie Tychec, zniszczonym przez huragan, na gruntach ówczesnej wsi Łukowa (województwo lubelskie). Wieś została założona na tzw. „surowym korzeniu” (łac. in cruda radice), czyli została lokowana w miejscu dotąd niezagospodarowanym i niezamieszkanym.
W 1800 roku w Aleksandrowie powstała duża ordynacka huta wytapiająca żelazo z rud darniowych. W okresie międzywojennym pracę nad podniesieniem poziomu życia mieszkańców tej olbrzymiej puszczańskiej wsi wykonał młody ksiądz pracujący w parafii św Stanisława w Górecku Kościelnym, ks. Błażej Nowosad (1903-1943, obecnie sługa Boży, zamordowany w Potoku Górnym). Z jego inicjatywy miejscowi cieśle wybudowali drewniany kościół, na bazie którego w 1936 erygowano parafię. Założył też orkiestrę dętą i chór, które działają do dzisiaj.
W czasie II wojny światowej okolice Aleksandrowa były terenem zaciętych walk z hitlerowcami (wrzesień 1939), a podczas okupacji był pięciokrotnie pacyfikowany (sierpień 1942, luty, czerwiec i lipiec 1943 oraz lipiec 1944) za wspomaganie partyzantów. Największa pacyfikacja Aleksandrowa miała miejsce 24 czerwca 1943 (był to początek operacji Wehrwolf)[9][10][11], wieś została częściowo spalona (ok. 100 gospodarstw), zginęło 25 osób a ok. 2500 jej mieszkańców wywieziono do obozów, głównie do obozu koncentracyjnego Majdanek. Szacuje się, że w czasie okupacji zginęło ok. 500 mieszkańców Aleksandrowa[12].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Drewniana domkowa kapliczka z 1899 roku[13].
- Rzymskokatolicki cmentarz z grobami ofiar hitleryzmu.
- Pomnik przed Urzędem Gminy, wzniesiony w 1985, w hołdzie 329 poległym w latach 1939–1944.
- Kamienna figura św. Stanisława z 1800 roku.
- Cmentarz wojenny w kolonii Sigła z pomnikiem i grobami (ok. 250): żołnierzy września 1939 r. i partyzantów AL z 1944 r.
Kultura
[edytuj | edytuj kod]W Aleksandrowie działają: gminna biblioteka publiczna, orkiestra dęta, mieszany chór parafialny im. ks. Błażeja Nowosada, a także ludowy zespół śpiewaczy Aleksandrowiacy.
W 2019 roku członkowie zespołu Aleksandrowiacy otrzymali odznaki honorowe „Zasłużony dla Kultury Polskiej” za 45-letnią działalność na rzecz upowszechnienia i krzewienia kultury polskiej. Odznaczenia otrzymali: Janina Bielak, Janina Brodziak, Marianna Bździuch, Helena Koszarna, Józefa Nizio, Maria Pierzchała, Teresa Puźniak, Teresa Przytuła, Jan Różański, Jadwiga Sędłak oraz Regina Surmacz[14][15].
Sport
[edytuj | edytuj kod]GKS Aleksandria Aleksandrów
[edytuj | edytuj kod]W Aleksandrowie funkcjonuje Gminny Klub Sportowy Aleksandria Aleksandrów – amatorski klub piłkarski, założony w 1973 roku. Obecnie drużyna seniorów gra w grupie zamojskiej klasy okręgowej. Aleksandria rozgrywa mecze na Stadionie w Aleksandrowie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164668
- ↑ Wieś Aleksandrów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 4 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Władysław Ćwik "Dzieje Józefowa" r. W latach II wojny światowej i okupacji, str. 161, Rzeszów 1992.
- ↑ Red.Jan Hyz "Losy mieszkańców wsi gm. Łukowa 1939-1945" str. 24, Łukowa 2003
- ↑ Józef Niedźwiedź "Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego" str. 28, Zamość 2003.
- ↑ Jan Palikot, Aleksandrowski nieśmiertelnik : imienny wykaz mieszkańców Aleksandrowa, ofiar wojny i okupacji z lat 1939-1946, Aleksandrów: Gimnazjum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2018, ISBN 83-919060-2-7, OCLC 1150462089 [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Elżbieta Swacha i inni, Historia w krzyże wpisana : małe obiekty sakralne i miejsca pamięci w gminie Aleksandrów, Aleksandrów: Gimnazjum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2005, ISBN 83-919060-1-9, OCLC 749962657 [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Joanna Ferens, 45 lat ‘Aleksandrowiaków’ [online], Katolickie Radio Zamość, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2023-04-06] (pol.).
- ↑ XXIV Festiwal Pieśni Maryjnej | Parafia w Górecku Kościelnym [online], gorecko.pl [dostęp 2023-04-06].
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osada | |
| Części wsi |
