Adwajtawedanta

Adi Śankara – twórca Adwajty (posąg w mandirze w Mysore)

Adwajta (dewanagari अद्वैत वेदान्त, trl. advaita vedānta, niedwoistość, ang. Advaita Vedanta) – w filozofii indyjskiej – monistyczny kierunek wedanty. Jego twórcą jest Adi Śankara.

Doktryny

Brahman

Według Adwajty jedynym realnym bytem jest Brahman. Jest to Absolut, przenika on cały wszechświat oraz wykracza poza niego, podtrzymuje go. Brahman jest Nirguna – bezpostaciowy. Znajduje się jednocześnie daleko i blisko, jest zarazem duży i mały. Nie da się go zniszczyć, nie ma wyższej rzeczywistości nad niego

Brahman to również Bóg jedyny. Można go symbolicznie przedstawić pod dowolną postacią i oddawać jej dewocyjną cześć (zob. bhakti), co pomaga w dotarciu do niego. Jest to wówczas Saguna Brahman – Brahman z atrybutami. Formą taką może być np. Wisznu, Śiwa, Dewi, Ganeśa, Surja czy Murugan. Według Śankary form tych może być bardzo wiele, wszystkie są równe i cześć oddawana dowolnej jest kierowana do tego samego Nirguna Brahmana.

Atman

Adi Śankara uważał, że prawdziwą naturą każdej istoty jest atman, co bywa tłumaczone jako „Jaźń”. Atman i Brahman jest jednym i tym samym. Toteż każda istota jest tak naprawdę Brahmanem – między nią a Brahmanem nie ma żadnych różnic. Nie doświadcza tego jednak, gdyż przeszkadza jej zasłona mai. Gdy zasłona ta zostanie zerwana, wtedy człowiek uświadomi sobie, że jest Brahmanem, i doświadczy w pełni swej prawdziwej natury.

Maja

Śankara uważał, że cały świat nas otaczający jest mają, czyli iluzją, wytworem, sztuczką kuglarską „wyśnioną” przez Brahmana. Oddziela ona nas od naszej prawdziwej natury: Atmana-Brahmana. U podstaw naszego trwania w mai leży awidja (niewiedza). Świat wokół nas nie jest całkowicie nieprawdziwy, w pełnym znaczeniu tego słowa, jest emanacją Brahmana, ale istnieje na niższym poziomie.

Śankara wyróżniał trzy poziomy istnienia:

Istnienie pozorne – sny, halucynacje itp.;
Istnienie empiryczne – świat, który dostrzegamy na jawie;
Istnienie absolutne – Brahman.

Śankara podkreślał, że nie ma istnienia wyższego od Brahmana, nie da się go unieważnić.

Przy przejściu z niższego do wyższego niższe ulega unieważnieniu (badha). Gdy stajemy się Brahmanem, świat wokół nas zostaje unieważniony, podobnie jak unieważniamy nasze sny, gdy się budzimy.

Jedyne, co jest nierzeczywiste w pełnym tego słowa znaczeniu, to łączone bezsensowne, nieistniejące słowa i pojęcia.

Zobacz też

Śanti