(90482) Orkus
 Orkus i jego księżyc Vanth | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | |
| Numer kolejny |
90482 |
| Oznaczenie tymczasowe |
2004 DW |
| Charakterystyka orbity (2023-09-13) | |
| Przynależność obiektu |
|
| Półoś wielka | |
| Mimośród |
0,2277[2] |
| Peryhelium | |
| Aphelium | |
| Okres obiegu wokół Słońca |
244,93[2] lat |
| Inklinacja |
20,56[2]° |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Średnica | |
| Masa |
6,41 ± 0,19 × 1020[7] kg |
| Średnia gęstość |
2,3 ± 0,8[7] g/cm3 |
| Okres obrotu | |
| Albedo | |
| Jasność absolutna | |
| Średnia temperatura powierzchni | |
| Satelity naturalne | |
(90482) Orkus (2004 DW) – duża planetoida transneptunowa[2] z Pasa Kuipera, obiekt typu plutonek[3][4]. Prawdopodobnie w przyszłości zostanie ona zaliczona do grona planet karłowatych.
Odkrycie
[edytuj | edytuj kod]Planetoida została odkryta 17 lutego 2004 w Obserwatorium Palomar przez Mike’a Browna, Chada Trujillo i Davida Rabinowitza[1] przy pomocy Teleskopu Samuela Oschina. Otrzymała ona najpierw oznaczenie prowizoryczne 2004 DW. Obiekt ten został później odnaleziony na wykonanych wcześniej zdjęciach, pochodzących nawet z 8 listopada 1951[3][2].
Nazwa obiektu pochodzi od Orkusa, boga zmarłych z mitologii rzymskiej.
Orbita
[edytuj | edytuj kod]Orbita (90482) Orkusa nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 20,56°. Ma ona podobny kształt do orbity Plutona, ale jest inaczej zorientowana w przestrzeni. Na jeden obieg wokół Słońca ciało to potrzebuje ok. 245 lat, krążąc w średniej odległości 39,2 j.a. od Słońca[2]. Orkus znajduje się w rezonansie orbitalnym 3:2 z Neptunem (czyli jest to plutonek)[3].
Właściwości fizyczne
[edytuj | edytuj kod]Obserwacje w dalekiej podczerwieni, przeprowadzone w 2007 roku przez Kosmiczny Teleskop Spitzera, pozwoliły stwierdzić, że Orkus ma średnicę 946,3 +74,1−72,3 km[5]. Jego albedo wynosi 0,20, a jasność absolutna to ok. 2,18m. Średnia temperatura jego powierzchni szacowana jest na mniej niż 44 K[9].
Na powierzchni Orkusa stwierdzono za pomocą badań spektroskopowych obecność związków organicznych i lodu wodnego. Powierzchnia ma neutralną barwę.
Księżyc planetoidy
[edytuj | edytuj kod]W 2005 roku odkryto towarzysza Orkusa, który oznaczony został prowizorycznie S/2005 (90482) 1. Jego średnica szacowana jest na 443 ± 10 km[4]. Obiega on Orkusa w czasie ok. 9,53915 dni w odległości ok. 9000 km[6]. Przypuszcza się, że jest to raczej przechwycona planetoida, niż fragment wybity przez kolizję.
W 2009 roku nadano mu nazwę Vanth, pochodzącą z mitologii etruskiej[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- lista planetoid 90001–91000
- lista obiektów transneptunowych
- lista planetoid z księżycami
- lista ponumerowanych planetoid
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets (90001)-(95000). Minor Planet Center, 2014-01-17. [dostęp 2014-02-17]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n (90482) Orkus w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [dostęp 2023-09-24]
- ↑ a b c d Marc W. Buie: Orbit Fit and Astrometric record for 90482. SwRI (Space Science Department), 2009-12-25. [dostęp 2009-12-25]. (ang.).
- ↑ a b c Wm. Robert Johnston: List of Known Trans-Neptunian Objects. Johnston’s Archive, 2023-07-23. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
- ↑ a b c Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope. 2007-11-05. [dostęp 2009-12-25]. (ang.).
- ↑ a b Wm. Robert Johnston: (90482) Orcus and Vanth. [w:] Johnston’s Archive [on-line]. 2019-05-27. [dostęp 2019-07-14]. (ang.).
- ↑ a b Carry, B., Hestroffer, D., Demeo, F.E., Thirouin, A. i inni. Integral-field spectroscopy of (90482) Orcus-Vanth. „Astronomy & Astrophysics”. 534, s. A115, 2011. DOI: 10.1051/0004-6361/201117486. arXiv:0910.4784. Bibcode: 2011A&A...534A.115C. (ang.).
- ↑ Brown M.E., Ragozzine, D., Stansberry, J., Fraser, W.C. The size, density, and formation of the Orcus-Vanth system in the Kuiper belt. „The Astronomical Journal”. 139 (6), s. 2700–2705, 2010. DOI: 10.1088/0004-6256/139/6/2700. arXiv:0910.4784. Bibcode: 2010AJ....139.2700B. (ang.).
- ↑ a b Barucci M.A., Merlin, Guilbert, Bergh i inni. Surface composition and temperature of the TNO Orcus. „Astronomy and Astrophysics”. 479 (1), s. L13–L16, 2008. DOI: 10.1051/0004-6361:20079079. Bibcode: 2008A&A...479L..13B. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Diagram orbity (90482) Orkus w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
- (90482) Orkus w bazie Minor Planet Center (ang.)
- Informacje o planetoidzie i księżycu (ang.)