Hopp til innhald

Mangan

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
25 KromManganJern


Mn

Tc
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol,
atomnummer
Mangan, Mn, 25
Kjemisk serie Transisjonsmetall
Gruppe, periode, blokk 7, 4, d
Tettleik, hardleik 7470 kg/m3, 6,0 (ikkje SI)
Utsjånad Sølvgrått
Mangan
Atomeigenskapar
Atommasse 54,938049 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna) 140 (161) pm
Kovalent radius 117 pm
Ioneradius 80 pm (ladning: +2)
van der Waals radius (?) pm
Elektronkonfigurasjon [Ar]
Elektron per energinivå 2, 8, 13, 2
Oksidasjonstrinn (oksid) +2, +3, +4, +6, +7
(Sterk syre)
Krystallstruktur Kubisk romsentrert
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform Fast stoff
Smeltepunkt 1517 K (1244°C)
Kokepunkt 2368 K (2095°C)
Molart volum 7,35 cm3/mol
Fordampingsvarme 226 kJ/mol
Smeltevarme 12,05 kJ/mol
Damptrykk 121 Pa ved 1517 K
Ljodfart 5150 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet 1,55 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet 480 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet 0,695 MS/m
Termisk konduktivitet 7,82 W/(m·K)
Ioniseringspotensial 724 kJ/mol
1515 kJ/mol
3255 kJ/mol
4950 kJ/mol
6990 kJ/mol
9200 kJ/mol
11514 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso-
top
Naturleg
førekomst
Halverings-
tid
 (ikkje SI)
NM NE MeV
(ikkje SI)
NP
52Mn (kunstig) 5,591 d ε 4,712 52Cr
53Mn (kunstig) 3,74 mill. år ε 0,597 53Cr
54Mn (kunstig) 312,3 d ε
β
1,377
0,697
54Cr
54Fe
55Mn 100% (stabil)
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Mangan er eit grunnstoff med kjemisk symbol Mn og atomnummer 25. Det er eit transisjonsmetall og ligg i gruppe 7 i periodesystemet.

Særlege kjenneteikn

[endre | endre wikiteksten]

Mangan kan ha mange oksidasjonstrinn i sambindingar. Sambindingar der mangan har oksidasjonstrinn +7 er sterke oksidasjonsmiddel.

KMnO4 in H2O Kaliumpermanganat vert brukt som reagens i redokstitreringar. Permanganationet har sterk farge medan sambindingar der mangan har andre oksidasjonstal er fargelause. Dette gjer det lett å finna endepunktet for titreringa.

Mangan(IV)oksid kan brukast i batteri.

Metallet vert brukt i ulike legeringar.

Biologisk rolle

[endre | endre wikiteksten]

Mangansambindingar er viktige for funksjonen til nokre enzym.

Førekomst

[endre | endre wikiteksten]

Mangan finst for ein stor del i pyrolusitt. Metallet vert utvunne i Burkina Faso.

Mangan kan ha mange ulike oksidasjonstal i sambindingar, og dannar mellom anna:

Permanganat er sterke oksidasjonsmiddel.

Sjå også

[endre | endre wikiteksten]

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]