David Ben-Gurion

David Ben-Gurion
Statsborgarskap	Det russiske imperiet, Det osmanske riket, Palestinamandatet, Israel
Fødd	16. oktober 1886 Płońsk
Død	1. desember 1973 (87 år) Ramat Gan, Jaffa
Yrke	politikar, fagforeiningsleiar, sionist
Språk	hebraisk, jiddisch, tyrkisk, polsk
Politisk parti	Mapai, Rafi, National List, Poale Sion, Ahdut HaAvoda
Medlem av	Histadrut, Jewish National Council
Religion	Jødedommen
Far	Avigdor Ben Gurion
Ektefelle	Paula Ben-Gurion
David Ben-Gurion på Commons

David Ben-Gurion i 1949.

David Ben-Gurion (16. oktober 1886–1. desember 1973) var ein israelsk politikar, nasjonalhelt og den første statsministeren i landet (1948-1953, 1955-1963) for Det israelske arbeidarpartiet.

Ben-Gurion utropte den sjølvstendige staten Israel i Tel Aviv den 14. mai 1948.

Biografi

Ben-Gurion vart fødd som David Grün i Płońsk i den russiske delen av Polen, og vart alt i unge år aktiv sosialist. I 1905 skipa han ein jødisk forsvarsorganisasjon, som reaksjon på pogromar, og han vart derfor fengsla. Året etter emigrerte han til Palestina, som var under osmansk herredøme, og der arbeidde han i jordbruket. Årsaka til innvandringa hans var at han i Polen stifta bekjentskap med den sionistiske rørsla.

I 1915 vart Ben-Gurion utvist frå Palestina, og han slo seg då ned i USA der han arbeidde etter si sosialistiske og sionistiske overtyding. Til hans engasjement då han budde i USA høyrer det at han skipa ein jødisk legion, som stridde på Storbritannia si side mot Tyrkia i 1918. Først i 1921 vende Ben-Gurion tilbake til Palestina, der han skipa Mapai, det sionistiske sosialdemokratiske partiet, som han vart leiar for i 1930. I 1935 vart han generalsekretær for Histadrut, i dag Israels LO. Dessutan deltok han i skipinga av det som skulle bli den israelske hæren, militsen Haganah.

Då FN hadde teke avgjerd om delinga av Palestina i 1947, vart Ben-Gurion leiar for Israels nasjonalråd, og året etter vart han leiar for Haganah.

Den 14. mai 1948 vart Ben-Gurion provisorisk statsminister for Israel. Attåt det var han landet sin forsvarsminister. Han leidde derfor krigen i 1948. Han oppmuntra òg aktivt jødisk innvandring til den nye staten.

I 1953-1955 verka det som at Ben-Gurion hadde forlate politikken for eit roleg liv på kibbutzen Sdeh Boker, men i februar sistnemnde året tiltredde han som forsvarsminister, og i november som statsminister. Han vart dermed den som leidde invasjonen av Egypt under Suezkrigen. I 1963 tok han avskjed frå regjeringa, og frå Knesset i 1970.

Med tida tok Ben-Gurion avstand frå den politiske utviklinga i Israel, prøvde å skipe eit sosialistisk opposisjonsparti som alternativ til Mapai, men drog seg til slutt tilbake til kibbutzen, der han døydde i 1973. Han blir sedd på som Israels grunnleggjar og landsfader, og som den som klarte å omsetje dei sionistiske utopiane til realitetar.

I ettertid er Ben-Gurion minna mange stader i Israel. Talrike vegar, Den internasjonale flyplassen Ben Gurion i Tel Aviv og Ben-Gurion-universitetet i Negev er oppkalla etter han.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «David Ben-Gurion» frå Wikipedia på svensk, den 15. mai 2009.
• Delar av denne artikkelen bygger på «David Ben-Gurion» frå Wikipedia på engelsk, den 18. mai 2009.
• «David Ben-Gurion, staten Israels grundare», Anno 73, Malmö och Stockholm, 1974, s. 143 f