lui

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  lui    (hulp, bestand)
• IPA: / lœy / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /lœʏ/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /lœː/

Woordafbreking

• lui

Woordherkomst en -opbouw

• [A] In de betekenis van ‘vadsig’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1440
• [B]: alleen meervoud, erfwoord via Middelnederlands lude van Oudnederlands liude (daarmee feitelijk hetzelfde woord als lieden). In de betekenis van ‘mensen’ aangetroffen vanaf de tweede helft van de 8e eeuw
• [C]:  luien ww  zonder de uitgang -en

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	lui	luier	luist
verbogen	luie	luiere	luiste
partitief	luis	luiers	-

Bijvoeglijk naamwoord

[A] lui

1. niet houdend van inspanning of werk

   • Ik ben vandaag erg lui geweest. 

2. (meubel) (gebruik als hypallage) geschikt om op zijn gemak in te zijn

   • Hij zat in zijn luie stoel. 

Synoniemen

• [1] arbeidsschuw, ledig [2], vadsig, werkschuw
• [2] comfortabel

Hyponiemen

• [1] (intensivering) aartslui, inlui

Afgeleide begrippen

• Luilak, luiaard, luibak, luibuis, luieren, luiheid, luilak, luilekker, luiwammes

Vertalingen

    1. werkschuw, niet houden van inspanning of werk   

Duits: faul (de) Engels: lazy (en) Frans: paresseux (fr), fainéant (fr) Papiaments: floho

Pools: leniwy (pl) m Russisch: ленивый (ru) Spaans: vago (es) Turks: tembel (tr)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	-	lui
verkleinwoord	-	luitjes

Zelfstandig naamwoord

[B] de lui mv

1. (informeel), vaak (pejoratief) groep mensen

   • Wat een rare lui! 

   ▸ ‘Naar Casa de Luna,’ antwoordde ik hoopvol. ‘Oh, die lui. Dat zou ik niet doen, dat zijn gevaarlijke aso’s.

Synoniemen

• lieden, luiden (uitspraakvarianten)
• mannen, mensen

Hyponiemen

• armelui, derlui, jelui, jongelui, marktlui, ouwelui, rijkelui

Vertalingen

    1. groep mensen   

Duits: Leute (de) Engels: people (en)

Frans: gens (fr) Russisch: люди (ru) mv Spaans: gente (es)

Werkwoord

vervoeging van
luien

[C] lui

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van luien
   

   • Ik lui. 

2. gebiedende wijs van luien
   

   • Lui! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van luien
   

   • Lui je? 

Anagrammen

• uil

Gangbaarheid

• Het woord lui staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "lui" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Afrikaans

stamtijd
infinitief	voltooid deelwoord
lui	gelui
	volledig

Werkwoord

lui

1. luiden

   «"Luidens die berig.... " wil dan sê dat dit is hoe die berig gelui het, d.w.s. wat in die berig beweer is.»

   "Luidens het bericht...." wil dan zeggen dat dit is hoe het bericht geluid heeft, d.w.z. wat er in het bericht beweerd is.

Afgeleide begrippen

• luidens

Frans

Uitspraak

• IPA: /lɥi/

nominatief	genitief	datief	accusatief	locatief	benadrukt
il	son / sa / ses	lui	le	y	lui

nominatief	genitief	datief	accusatief	locatief	benadrukt
elle	son / sa / ses	lui	la	y	elle

Persoonlijk voornaamwoord

lui

1. hem, haar

Verwante begrippen

• il

Friulisch

persoon	enkelvoud	meervoud
eerste	jo	nô, noaltris
tweede	tu	vô, voaltris
derde	lui	lôr

Persoonlijk voornaamwoord

lui

1. hij

Italiaans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordafbreking

• lui

Persoonlijk voornaamwoord

lui

1. hij

Spaans

Werkwoord

vervoeging van
luir

lui

1. eerste persoon enkelvoud verleden tijd (pretérito indefinido) van luir