Pre Rup
| Pre Rup | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Tempel in Cambodja | ||||
| Locatie | Angkor | |||
| Religie | Hindoeïsme | |||
| Soort tempel | Piramidetempel | |||
| Gewijd/opgedragen aan | Shiva | |||
| Bouwjaar | 961-962 | |||
| ||||
Uitzicht vanaf de piramide
| ||||
| Lijst met tempels in Cambodja | ||||
| ||||
Pre Rup (Khmer: ប្រែរូប) is een hindoeïstische tempel in Angkor in Cambodja. Deze piramidevormige tempel is de belangrijkste tempel uit de tiende eeuw in Angkor. Het gebouw is opgetrokken uit lateriet, zandsteen en baksteen. Deze materialen geven het gebouw een roodachtige tint die wordt versterkt door het zonlicht in de vroege ochtend en late middag.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Koning Rajendravarman II (regeerperiode 944-968) verplaatste de hoofdstad van het noordelijker gelegen Koh Ker terug naar Angkor. Op een eiland in de oostelijke Baray[1] liet hij een tempel bouwen, de oostelijke Mebon, die in 952 werd ingewijd. Negen jaar later en ongeveer 1.200 meter ten zuiden ervan werd zijn staatstempel, Pre Rup, ingewijd. Dit bouwwerk heeft een soortgelijke plattegrond als de oostelijke Mebon, maar is complexer en magnifieker. Pre Rup stond op zijn beurt model voor de veel grotere “tempelbergen” Ta Keo en Angkor Wat.
Architectuur
[bewerken | brontekst bewerken]Pre Rup bestaat uit twee grote terrassen en een steile piramide. Vanuit het oosten liep een dijkpad naar het bouwwerk. Het eerste terras heeft een oppervlakte van 127 bij 117 meter en heeft aan elke zijde in het midden een gopura. Op het oostelijk deel van dit terras staan zes[2] torens in twee groepen van drie, waarschijnlijk latere toevoegingen uit de tijd van koning Jayavarman V. Het tweede terras is kleiner, 87 bij 77 meter, en heeft ook vier gopuras. Op het oostelijke deel staan twee bouwwerken die naar het westen openen en bibliotheken worden genoemd. In elk van deze gebouwen werd een speciale steen bewaard.[3] Ertussen, op de centrale as van de tempel, ligt een bassin dat in de overlevering in verband wordt gebracht met crematieceremonies.[4] Kenners denken echter dat het diende als fundament voor een bronzen standbeeld van Nandi. Op beide terrassen zijn nog de overblijfselen te zien van lange zalen voor tempelbedienden, een kenmerk van de architectuur uit de tiende eeuw. Bij latere tempels zou dit vervangen worden door een doorlopende galerij.
De piramide met drie verdiepingen is meer dan twaalf meter hoog en heeft aan elke zijde een trap versierd met standbeelden van leeuwen. De piramide roept de mythologisch berg Meru in gedachten. Op de onderste verdieping staan twaalf kleine heiligdommen. Op het terras bovenop de piramide staan vijf torens (prasat) gerangschikt in een quincunx. De centrale toren staat op zijn beurt op een platform van vier meter hoog. Alle torens hebben een opening naar het oosten en gebeeldhouwde deuren aan de andere zijden. De centrale toren herbergde de lingam van Rajendravarman II, een belangrijk symbool van zijn macht. De zuidwestelijke toren bevatte ooit een standbeeld van Lakshmi, de noordwestelijke toren een standbeeld van Uma, de zuidoostelijke toren een standbeeld van Vishnu en de noordoostelijke toren een standbeeld van Shiva. Deze laatste heeft een inscriptie op de deurposten die dateert uit de tijd van Jayavarman VI en het enige bewijs is van zijn heerschappij in Angkor. Bas-reliëfs van goden (devatas) houden de wacht aan weerszijden van de deuren van de torens. De oostelijke en centrale torens hebben mannelijke devata's, de westelijke vrouwelijke.
Afbeeldingen
[bewerken | brontekst bewerken]-
Plattegrond van Pre Rup -
Groep van drie torens op eerste terras -
Bibliotheek op het tweede terras -
Bassin op het tweede terras -
Voorbeeld van zalen voor tempelbedienden -
Centrale toren -
Voorbeeld van een gebeeldhouwde deur met latei -
-
Bas-reliëf van een mannelijke devata
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Michael Freeman en Claude Jacques (2006). Ancient Angkor. River Books. p. 158-60
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- (en) Maurice Glaize, The Angkor Guide. Geraadpleegd op 4 december 2024.
- (en) Informatie over de tempel op Hello Angkor. Geraadpleegd op 4 december 2024.
- (en) Informatie over de tempel op Angkor Temples in Cambodia. Geraadpleegd op 4 december 2024.
- (en) Informatie over de tempel op Temple Mountains. Geraadpleegd op 5 december 2024.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Pre Rup op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Pre Rup op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ Een baray is een waterreservoir.
- ↑ Een toren is nooit gebouwd of later afgebroken.
- ↑ De steen van de negen planeten en de steen van de zeven asceten
- ↑ De naam Pre Rup is relatief modern en betekent "draai het lichaam". Tijdens een crematie werd het lichaam van de overledene ritueel in verschillende richtingen gedraaid.
