Metroniem
Een metroniem (van Oudgrieks μήτηρ, moeder), metronymicum of moedersnaam is een familienaam die afgeleid is van de voornaam van de (stam)moeder. Het is een vorm van een afstammingsnaam.
Enkele metroniemen zijn:
- Aafjes, Aagtjens van Aafje[1]
- Beelen of Belen, op basis van Isabel, Isabelle of Mabelia
- Bijl, Byl, Byl(l)e, Beils, Beyl(s), Byls, Bijls - verkorte vorm van de voornaam Belia/ Bilia uit Sibylla of Amabil(i)a
- Cleiren van Clara[1]
- Hillegonds kind van Hillegonde. Deze achternaam is in Nederland waarschijnlijk verdwenen, maar komt in de VS nog wel voor.[2]
- Jut of Jutte, naar Judith.
- Keunen, Coenen van Cunera of Cunegond(e)
- Mariën, van Maria[3]
- Neeske(n)s van Agnes
- Siborg(h)s, Sieborgs, Ci(e)borgs, Sibourg, Cibour, Cibos - van de voornaam Sib(e)rig of Siebrig uit de Germaanse voornaam Sigi(s)-burg
- Toria, van Victoria[3]
- Truyens[1] van Gertruida
- Verellen, van der Ellen
Ontstaan
[bewerken | brontekst bewerken]Een metroniem ontstaat net als een patroniem als men verschil wil maken tussen twee personen met dezelfde voornaam. Dan wordt achter de voornaam een aanduiding geplaatst. Een voorbeeld uit het Middelnederlands is de aanduiding riquaerd lisen zuene, dat Rijkward, de zoon van Lise betekent.[4] De uitgang -n achter Lise is de genitief. Metroniemen eindigen dan ook vaak op -en of -n, maar ook wel op -in[5], zoals Lentin. Soortgelijke partroniemen eindigen op sen, zoals Jansen.
Daarnaast komen achternamen voor met de vorm Van Lysebetten.[6] Dit duidt aan dat de persoon "Van Liesbeth" is. Ook namen als Verbelen of Verleyen kunnen duiden op een metroniem.[7] Ver is een verkorting van vrouw of vrouwe.[6] Echter niet alle namen die met "ver" beginnen zijn metroniemen.
Toen iedereen in Nederland in de Franse tijd een achternaam moest aannemen werd vaak gekozen voor een patroniem, soms ook voor een metroniem.
IJsland
[bewerken | brontekst bewerken]De namen in IJsland zijn meestal gebaseerd op het patroniem, pasgeborenen krijgen een naam die is afgeleid van de naam van hun vader. Als de vader het kind bij de geboorte echter niet wil erkennen, krijgt het kind een metroniem. Het is daar echter ook mogelijk om voor een metroniem te kiezen.[8]
Afghanistan
[bewerken | brontekst bewerken]In 2020 stuitte een initiatief van de Afghaanse vrouwenrechten-activiste Laleh Osmany om in Afghanistan een dergelijk namenstelsel of althans (ook) de vermelding van de naam van de moeder op identiteitsdocumenten mogelijk te maken en dat door president Ashraf Ghani werd gehonoreerd, op veel protest uit conservatieve en fundamentalistische hoek.[9][10]
- ↑ a b c IV. users.telenet.be. Geraadpleegd op 20 juni 2017.
- ↑ Jan Hillegonds (1850 - 1882) - Find A Grave Memorial. www.findagrave.com. Geraadpleegd op 20 juni 2017.
- ↑ a b DBNL, Naamkunde. Jaargang 10 · dbnl. DBNL. Gearchiveerd op 20 november 2024. Geraadpleegd op 19 juni 2017.
- ↑ DBNL, Naamkunde. Jaargang 33 · dbnl. DBNL. Geraadpleegd op 19 juni 2017.
- ↑ DBNL, Biekorf. Jaargang 72 · dbnl. DBNL. Gearchiveerd op 20 november 2024. Geraadpleegd op 19 juni 2017.
- ↑ a b Metroniem of moedersnaam | Webred Taal & Documentatie. Taalverhalen. Gearchiveerd op 20 november 2024. Geraadpleegd op 19 juni 2017.
- ↑ (en) Welke groepen familienamen zijn er? « Naamkunde. www.naamkunde.net. Geraadpleegd op 19 juni 2017.
- ↑ Maarten Geluk, Naamgeving van personen in IJsland. www.ijsland-informatie.nl. Gearchiveerd op 20 november 2024. Geraadpleegd op 19 juni 2017.
- ↑ In the name of the mother: Afghan woman wins recognition, sparks Taliban opposition
- ↑ WhereIsMyName: Afghan women campaign for the right to reveal their names. Gearchiveerd op 20 november 2024.
· 
· 