5 сарын 22

5 сарын 22 нь Григорийн тооллын жилийн 142 дахь (өндөр жил бол 143 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 223 өдөр үлдэж байна.

Онцлох үйл явдал

760 - Хейлигийн сүүлт одыг эртний судар бичигт 14 дэх удаагаа тэмдэглэв.
1200 - Нормандийн тулааныг дуусгах ач холбогдолтой Ла Гулегийн тунхаг бичигт Английн хаан Жон, Францын хаан II Филип нар гарын үсэг зуржээ.
1254 - Сербийн хаан I Стефан Урош Бүгд найрамдах Венец улстай энхийн гэрээ байгуулав.
1455 - Сарнайн дайн: Гэгээн Албанын эхний тулаан эхлэв. Уг тулаанд Йоркийн гүн Ричард ялалт байгуулан Английн хаан VI Хенриг баривчлан цагдан хорьжээ.
1629 - Ариун Ромын эзэнт гүрний хаан II Фердинанд, Данийн хаан IV Кристиан нар Любекийн гэрээнд гарын үсэг зурснаар 30 жилийн дайн эцэслэв.
1762 - Италийн Ром хотод алдарт Тревигийн усан оргилуур баригдаж, ашиглалтад оров.
1807 - АНУ-ын Дэд Ерөнхийлөгч асан Аарон Баррыг дээд шүүхээс улс орноосоо урван тэрсэлсэн хэмээн яллажээ.
1826 - Биологийн шинжлэх ухаанд асар их өөрчлөлт оруулах ерөөлтэй Бийгл хөлөг анхны аялалдаа гарчээ.
1840 - Британийн засаг захиргаа Шинэ Өмнө Уэльсийн колонийн эрхийг цуцлав.
1848 - Мартиникийн арал боолчлолыг халжээ.
1849 - Ирээдүйн Ерөнхийлөгч Абрахам Линкольн угсардаг завь зохион бүтээж зохиогчийн эрх авжээ. Энэ нь АНУ-ын Ерөнхийлөгчдийн түүхэнд зохиогчийн эрх авсан цор ганц тохиолдол юм.
1863 - АНУ-ын Иргэний дайн: Холбоотны хүч Хадсон боомтын бүслэлтээ эхэлжээ. 48 хоног үргэлжилсэн уг бүслэлт АНУ-ын цэргийн түүхэнд хамгийн урт бүслэлт болж бүртгэгдсэн түүхтэй.
1872 - Бүтээн байгуулалтын эрин үе: АНУ-ын Ерөнхийлөгч Улиссес С.Грант иргэний болон улс төрийн эрхийг шинэчлэн боловсруулсан хуулийн төслөө олон нийтэд танилцуулжээ.
1900 - Америкийн алдарт "Ассошейтэд Пресс" агентлаг Нью-Йорк хотноо байгуулагдав. Анхандаа ашгийн төлөө бус олон нийтийн хэвлэл байсан юм.
1906 - Алдарт Урайтын ахан дүүс "Нисдэг-Машин"-аараа зохиогчийн эрх авчээ. Энэ нь тэдний 821 393 дахь зохиогчийн эрх байсан юм.
1926 - Хятадын коммунистууд Гоминдан намын даргаар Чан Кай Шиг сонгов.
1927 - БНХАУ-ын Шининг хотод дэлхийн хамгийн хүчтэй газар хөдлөлт болов. Газар хөдлөлтийн хүч 8.3 магнитуд байсан бөгөөд 200 гаруй мянган хүн амиа алдсан юм.
1939 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Герман, Итали улс эдийн засаг, улс төрийн хамтын ажиллагааны Стийлийн гэрээнд гарын үсэг зурав.
1941 - Британи-Иракийн хооронд дайн дэгдэж Фаллужа хотод Британийн цэргүүд нэвтрэв.
1942 - Мексик улс дайнд татагдан орж, Холбоотон гүрнүүдтэй эвсэхээр болжээ.
1943 - ЗХУ-ын удирдагч Йосеф Сталин Коминтернг татан буулгав.
1957 - Өмнөд Африкад арьс өнгөний үзэл гаарч их сургуулиудад цагаан болон хар арьстныг ялгаж нэг ангид оруулах болжээ.
1960 - Чилийн Атакамын цөлд 9.5 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болов. Энэ нь орчин цагийн түүхэнд дэлхий дахинд тохиосон хамгийн хүчтэй газар хөдлөлт байсан юм.
1963 - Грекийн зүүний үзэл баримтлалтай улстөрч Григорис Ламбракисд халдав. Хадлагаас хойш тав хоногийн дараа амь насаа алджээ.
1967 - Египет улс Израилийн усан онгоцнуудыг нэвтрүүлэхгүй байх зорилгоор Тираны буланг хаав.
- Бельгийн нийслэл Брюссель хотод орших "Инновацион" их дэлгүүрт гэнэт гал гарч улмаар 323 он амь насаа алдан 150 хүн амиа алджээ.
1972 - Цейлон шинэ Үндсэн хууль баталж улсынхаа нэрийг Шри Ланк болгон өөрчилжээ. Түүнчлэн Их Британийн харьяанд байсан улсуудын Хамтын нөхөрлөлийн нийгэмлэгт гишүүнээр элссэн байна.
1987 - Регбийн спортын анхны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн Шинэ Зеланд улсад болов.
1990 - Умард болон Өмнөд Йемен нэгдэн Бүгд найрамдах Йемен улсыг байгуулжээ.
1992 - Босни Герцеговин, Хорват, Словени улс НҮБ-д гишүүнээр элсэв.
1994 - Төрийн эргэлт хийж, Засгийн эрхийг булаан авсан Хайти улсын Ерөнхийлөгч Жеан Бертран Аристидыг эсэргүүцэн дэлхий дахин худалдааны хориг тавив.
1996 - Бирмийн ардчиллын төлөө тэмцэг Аун Сан Су Шигийн хөдөлгөөнийг дэмжигч 71 хүнийг шоронд хорьжээ.
1998 - АНУ-ын Холбооны шүүх АНУ-ын Нууц албыг Моника Левинскийн шуугиантай холбогдуулан АНУ-ын Ерөнхийлөгч Билл Клинтонг шалган тангарагтны шүүхийн өмнө мэдүүлэг өгөхийг хүсчээ.
2000 - Шри Ланкын Жаффна хотод Тамилын 150 босогч амиа алдав.
2010 - Европын хөлбөмбөгийн хамгийн нэр хүндтэй тэмцээн болох Аваргуудын лигийн шигшээ тоглолтод Италийн Интер Милан клуб, Германы алдарт Байерн Мюнхен клубтэй учраа таарав. Шигшээ тоглолтод Интер Милан клуб 2-0 онооны харьцаагаар хожин аваргын цом өргөсөн юм. Интер Милан клуб нэг жилд Сери А, Италийн цом, Аваргуудын лигт түрүүлсэн цорын ганц Италийн баг болсон билээ.
2011 - АНУ-ын Миссури мужийн Жоплин хотод EF5 зэрэглэлийн хүчтэй шуурга болов. Шуурганы улмаас 158 хүн амиа алдан, 2.8 тэрбум ам.долларын эдийн засгийн хохирол учруулжээ.
2014 - Тайланд улсад зургаан сар гаруй үргэлжилсэн ээдрээт нөхцөл байдлын дараа Генерал Прают Чан Оча Тайландын Ерөнхий сайдын үүргийг түр орлон гүйцэтгэхээр болов.
- БНХАУ-ын Шинжаан Уйгарын өөртөө засах улсын нийслэл Өрөмчи хотод бөмбөг дэлбэрч 43 хүн амиа алдан, 91 хүн бэртэж, гэмтэв.
2015 - Ирланд улсын парламент ижил хүйстний гэрлэлтийг хуулиар зөвшөөрөхийг дэмжив. Дэлхийн улсуудаас Ирланд ийм практик нэвтрүүлсэн анхны улс болсон билээ.
2017 - Английн Манчестер хотод болж байсан Ариана Гранде дуучны тоглолтын үеэр бөмбөг дэлбэрт 22 хүн амиа алдав.
- АНУ-ын Ерөнхийлгөч Доналд Трамп Израил улсад айлчлах үеэр Гэгээн Сепульчерийн сүмд зочилж, энэ сүмд зочилсон анхны Америк Ерөнхийлөгч болсон юм.

Мэндэлсэн алдартнууд

1770 - Их Британийн гүнж Элизабет (1840 онд нас барсан)
1783 - Цахилгаан соронз, цахилгаан хөдөлгүүрийг зохион бүтээгч Английн физикч Уиллиам Старжон (1850 онд нас барсан)
1813 - Германы суут хөгжмийн зохиолч Ричард Вагнер (1883 онд нас барсан)
1833 - Испанийн Ерөнхий сайд Мануэль Руйз Зориия (1895 онд нас барсан)
1874 - Өмнөд Африкийн тав дахь Ерөнхий сайд Даниел Франсуа Малан (1959)
1905 - Цахилгаан микроскопыг хамтран зохион бүтээлцсэн Германы физикч Бодо фон Боррис (1956 онд нас барсан)
1912 - Нобелийн шагналт Америкийн химич Херберт Браун (2004 онд нас барсан)
1919 - Бельгийн 55 дахь Ерөнхий сайд Пол Ванден Бойенантс (2001 онд нас барсан)
1924 - Армени гаралтай Америкийн нэрт жүжигчин, дуучин Шарль Азнавор (2018 онд нас барсан)
1927 - Нобелийн шагналт Америкийн химич Жорж Эндрью Ола (2017 онд нас барсан)
1930 - Ижил хүйстэн гэдгээ олон нийтэд зарласан анхны улстөрч Харви Милк (1978 онд нас барсан)
1942 - "Унабомбер" нэрээрээ алдаршсан зартай гэмт хэрэгтэн Тед Кашински
1943 - Нобелийн энх тайвны шагналт Умард Ирландын тэмцэгч Бетти Уиллиамс
1954 - Нобелийн шагналт Америкийн физикч Шүжи Накамура
1959 - Английн дуучин Мориссей
1970 - Английн загвар өмсөгч Наоми Кэмбелл
1974 - Олимп, тив, дэлхийн аварга Унгарын гимнастикч Хенриетта Оноди
1982 - Олимпын хошой, Дэлхийн найман удаагийн аварга Америкийн гүйлтийн тэшигч Аполо Оно
1984 - Нийгмийн сүлжээний алдарт "Фейсбүүк" компанийг хамтран хөгжүүлэгч Дастин Масковитц
1986 - Английн хөлбөмбөгч Метт Жарвис
- Олимпын хоёр, Дэлхийн нэг, Европын дөрвөн удаагийн алтан медальт Оросын уран гулгагч Тетяна Волосожар
1987 - Их дуулгийн дөрвөн том нээлттэй тэмцээнд 16 удаа түрүүлсэн, газрын теннисний домог Сербийн теннисч Новак Жокович
- Чилийн хөлбөмбөгч Артура Видал