Кикбокс

Кикбокс (англи. kickboxing) нь хөлөөрөө өшиглөх, гараараа цохих тулаан дээр суурилсан боксын нэг төрөл юм. Тулаан нь боксын рингэн дээр явагддаг бөгөөд ихэвчлэн боксын бээлий, амны хамгаалагч, шорт, хөл нүцгэн цохилтыг ашигладаг. Кикбоксоор өөрийгөө хамгаалах, бие бялдрын чийрэгжүүлэх, эсвэл тэмцээнд оролцох зорилгоор хичээллэдэг. Кикбоксын зарим хэв маягууд: Японы кикбокс, Савате, Санда, Муай Тай зэрэг ордог байна.

Хэдийгээр хүн төрөлхтөн үүссэн цагаас хойш хүмүүс гардан тулалдаанд тулалдаж ирсэн боловч спорт хэлбэрийн тулаанд өшиглөж, цохих аргыг хэрэглэсэн анхны сурвалж бичигт эртний Грек, эртний Энэтхэгээс гаралтай. Гэсэн хэдий ч кикбокс гэдэг нэр томьёо 1960-аад онд Японд үүсч, 1950-иад оны сүүлчээс бокстой холилдсон каратэгээс үүссэн бөгөөд үүнээс хойш таеквондо, муай тай, саватэ зэрэг спортууд нөлөөлсөн бөгөөд үүнээс хойш тэмцээн зохиогддог болжээ.

Америкийн кикбокс нь 1970-аад онд үүссэн бөгөөд 1974 оны 9-р сард Мэргэжлийн каратэгийн холбоо ( Professional Karate Association) анх удаа дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулснаар олны танил болсон юм. Түүхэн хөгжлийн хувьд кикбоксыг янз бүрийн уламжлалт хэв маягийн элементүүдийн хослолоос үүссэн тулааны урлаг гэж үзэж болно. Энэ арга нь 1970-аад оноос хойш улам бүр түгээмэл болж, 1990-ээд оноос кикбокс нь Бразилийн жиу-жицү, ардын бөх, газар дээр тулалдах арга техникийг цаашид холилдох замаар холимог тулааны урлагийг бий болгоход хувь нэмэр оруулсан юм.

Олон улсын нэг удирдах байгууллага өнөөдөр байдаггүй. Олон улсын удирдах байгууллагуудад Дэлхийн кикбоксын байгууллагуудын холбоо (World Association of Kickboxing Organizations буюу WAKO гэгддэг), Дэлхийн кикбоксын холбоо, Олон улсын спорт каратэгийн холбоо, Олон улсын кикбоксын холбоо (World Kickboxing Association, International Sport Karate Association, International Kickboxing Federation) гэх мэт олон тус тусдаа байгууллагууд байдаг. Иймээс кикбоксын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн байдаггүй бөгөөд аваргын цолыг Glory, K-1 болон ONE Championship гэх мэт тус тусдаа олгодог. Төрөл бүрийн удирдах байгууллагуудын дор зохион байгуулагддаг барилдаанууд нь өвдөг сөгдөх, шахах гэх мэт өөр өөр дүрмийг баримталдаг.

Ерөнхий утгаараа кикбокс гэж нэрлэгддэг урлагт дараахь зүйл хэлбэрүүд орно. Үүнд:

Японы кикбокс бол Японд бий болсон тулааны хэв маяг бөгөөд "кикбокс" гэсэн нэр томъёоны гарал үүсэл юм.
Америкийн кикбокс бол АНУ-аас гаралтай төрөл юм.
Голландын кикбокс - муай тай, бокс, каратэгийн киокушингийн хэв маягийг багтаасан.
Бүрэн контакт каратэгийн ямар ч хэв маяг
Санда (Хятадын кикбокс) — Үшү/кунг-фугийн холбогдох бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд шидэлт, шидэлт нь өрсөлдөөнд хууль ёсны бөгөөд бусад бүх төрлийн цохилт (гар, хөл ашиглах).
Шүүтбокс — Сандатай адил зогсож байхдаа шидэх, бууж өгөх боломжийг олгодог Японы кикбоксын төрөл.
Энэтхэгийн Musti yuddha (мөн Муки бокс гэж нэрлэдэг) ба Адитхада нь Өмнөд Калипайяттуд өвдөг, тохой, духаар цохидог кикбоксын нэг төрөл юм.
Францын Савате бол 19-р зуунд үүссэн түүхэн спорт юм. Энэ нь ихэвчлэн хөлөөр өшиглөх техникээрээ алдартай.
Украины Combat Hopak нь ихэвчлэн цохилт, өшиглөх техник дээр суурилдаг.