Старогутниски јазик

Приближната распространетост на старонордискиот јазик и нему сродните јазици во раниот X век:

   Западно наречје

   Источно наречје

   Гутниско наречје

   Кримскоготски

   Староанглиски

   Други германски јазици, барем делумно сродни на нордиските

Старогутнискиот бил наречје на старонордискиот јазик што се говорело на балтичкиот остров Готланд. Достатно се разликува од старото источнонордиско наречје (наречено и старошведски или стародански) за да образува своја гранка. Денес, во некои делови од Готланд и соседниот остров Форе се говори негов современ облик, наречен гутниски.

Коренот гут е ист со коренот гот, што веројатно значи дека јазикот бил мошне сличен на готскиот јазик.

Старонордискиот дифтонг au (на пр. auga, „око“) се задржал во старогутнискиот и стариот западнонордиски , додека пак кај стариот источнонордиски (освен во периферните дијалекти) прешол во монофонгот ǿ, (долго ǿ). Така и дифтонгот ai (на пр. bain, „коска“) се задржал во старогутнискиот, додека пак во стариот западнонордиски станал ei (bein), а во стариот источнонордиски станал é (bén). Додека во стариот западнонордиски го имаме дифтонгот ey, а во стариот источнонордиски истиот се преобразил во ǿ, кај старогутнискиот ова е oy.

Прагермански	Старогутниски	Стар западнонордиски	Стар источнонордиски
*augon (око) *baino (коска) *hauzjan (слуша)	auga bain hoyra	auga bein heyra	auga > ǿga bæin > bén høyra > hǿra

Најголемиот дел од корпусот на сторогутнискиот јазик се наоѓа во сагата „Гутасага“ од XIII век.

Пример

Цитат:

Þissi þieluar hafþi ann sun sum hit hafþi. En hafþa cuna hit huita stierna þaun tu bygþu fyrsti agutlandi fyrstu nat sum þaun saman suafu þa droymdi hennj draumbr. So sum þrir ormar warin slungnir saman j barmj hennar Oc þytti hennj sum þair scriþin yr barmi hennar. þinna draum segþi han firi hasþa bonda sinum hann riaþ dravm þinna so. Alt ir baugum bundit bo land al þitta warþa oc faum þria syni aiga. þaim gaf hann namn allum o fydum. guti al gutland aigha graipr al annar haita Oc gunfiaun þriþi. þair sciptu siþan gutlandi i þria þriþiunga. So at graipr þann elzti laut norþasta þriþiung oc guti miþal þriþiung En gunfiaun þann yngsti laut sunnarsta. siþan af þissum þrim aucaþis fulc j gutlandi som mikit um langan tima at land elptj þaim ai alla fyþa þa lutaþu þair bort af landi huert þriþia þiauþ so at alt sculdu þair aiga oc miþ sir bort hafa sum þair vfan iorþar attu.

Со нормализиран старонордиски правопис:

Þissi Þjelvar hafði ann sun sum hít Hafði. En Hafða kuna hít Hvítastjerna. Þaun tú byggðu fyrsti á Gutlandi. Fyrstu nátt sum þaun saman sváfu þá droymdi henni draumr; só sum þrír ormar varin slungnir saman í barmi hennar, ok þýtti henni sum þair skriðin ýr barmi hennar. Þinna draum segði han firi Hafða bónda sínum. Hann raið draum þinna só: "Alt ir baugum bundit, bóland al þitta varða uk fáum þría syni aiga." Þaim gaf hann namn, allum ófýddum; Guti, al Gutland aiga; Graipr, al annar haita; ok Gunnfjaun þriði. Þair skiptu síðan Gutlandi í þría þriðjunga, só at Graipr þann eldsti laut norðasta þriðjung, ok Guti miðal þriðjung, en Gunnfjaun þann yngsti laut sunnarsta. Síðan, af þissum þrim aukaðis fulk í Gutlandi sum mikit um langan tíma at land elpti þaim ai alla fýða. Þá lutaðu þair bort af landi hvert þriðja þjauð só at alt skuldu þair aiga ok mið sír bort hafa sum þair ufan jorðar áttu.

Превод:

Овој Тјелвар имал син по име Хафти. А жената на Хафти се викала Белоѕвезда. Тие двајца се првите што се населиле во Готланд. Кога спиеле на островот првата вечер, ѝ се сонило дека имала три змии во скут. Ова му го прераскажала на Хафти. Тој го протолкувал сонот и рекол: „Сè е обвиткано со белегзии, островов ќе биде населен, а ти ќе родиш три сина.“ Иако уште неродени, ги нарекол Гути, кој ќе го поседува островот, Грајп и Гунфјаун. Синовите го поделиле островот на три дела. Грајп, најстариот, го зел северот, Гути го зел средишниот дел, а Гунфјаун, најмладиот, го зел јужниот дел. По долго време, нивните потомци толку се намножиле, што островот не можел да ги издржува сите. Затоа фрлиле жрепка и секој трет жител морал да напушти. Си задржале сè што имале освен земјата.

Поврзано

• Скандинавски јазици
• Старонордиски јазик

Литература

• Nationalencyklopedin
• Christine Peel. "Guta Saga - The History of the Gotlanders," Viking Society for Northern Research Text Series. том XII. Viking Society for Northern Research, University College of London (1999).

Надворешни врски

• Старогутниски поимник (шведски)
• Страница за старогутнискиот јазик (шведски)