Рисаламанде
Рисаламанде (исто така напишан како ris à l'amande) е традиционален дански десерт кој се послужува за божиќна вечера и Шведска маса. Се прави од пудинг од ориз (сутлијач) помешан со шлаг, шеќер, ванила и сечкани бадеми. Се служи ладно со топол или ладен сос од цреша.
Име
[уреди | уреди извор]Името се заснова на француското riz à l'amande што значи „ориз со бадеми“, иако десертот има данско потекло. Денес, рисаламанде е правописно потврдено од Комитетот за дански јазик.[1]
Историја
[уреди | уреди извор]Рисаламанде бил јасно инспириран од класичниот француски десерт riz à l'impératrice (императорски ориз) кој бил поцврст, обликуван во калапи и украсуван со желе од малини. Рисаламанде бил создаден кон крајот на 19 век. Се здобил со популарност кога пудингот од ориз станал почест. Дотогаш, пудингот од ориз бил ексклузивно јадење, за кое биле потребни две скапи, увезени состојки: бадеми и цимет. По Втората светска војна, рисаламандот доживеал зголемена популарност, бидејќи бил промовиран како „штеден“ десерт: додавањето шлаг (кој бил лесно достапен) на прилично скапиот ориз го правел оризот да трае подолго. Со цел да се минимизираат трошоците, рисаламандата често се правела и без бадеми во ова време.
Употреба во Божиќната традиција
[уреди | уреди извор]Едноставен пудинг од ориз (risengrød) се служи цела година во Данска, но често се гледа и како божиќно јадење. Се служи топло и прелиено со цимет и путер, често заедно со слад пиво (hvidtøl). Некои семејства за вечера на 23 декември прават голема количина на пудинг од ориз (lillejuleaften што значи „Мал Бадник“) и чуваат дел од него за подготовка на рисаламанда како десерт по големата божиќна вечера . Други јадат топол ориз како дел од божиќната вечера, најчесто како предјадење, а поретко како десерт. Ова често се смета за постара традиција од рисаламандата.
Според традицијата, топол пудинг од ориз е исто така јадење што го јадат нисите -божиќни гоблини. Семејствата со деца може да издадат сад со пудинг од ориз за нив, и ако е изеден (можеби од мачка), тоа ќе го покаже постоењето на ниси. Овој обичај е изведен од древното верување во куќните духови.
На Бадник, во десертот се додава бадем, а оној што ќе го најде добива мала награда, како што се прасе од марципан, чоколадно срце или мала друштвена игра. Пронаоѓачот може да го крие своето откритие што е можно подолго, така што остатокот од друштвото ќе биде принуден да ја изеде целата рисаламанда, дури и откако веќе ќе се најаде од големата божиќна вечера .
Во Шведска и Норвешка
[уреди | уреди извор]Во Шведска, ова јадење се нарекува ris à la Malta, што е изведено од данското име. Обично се прави од разладен остаток од ориз, шлаг, шеќер и ванила, со или без бадеми. По традиција, лицето кое ќе го најде скриениот бадем во десертот се очекува да се венча пред следниот Божиќ. Јадењето најчесто се служи или со џем или со замрзнати бобинки.
Норвежаните имаат слично јадење наречено ризикрем („оризов крем“) и, како и во Данска, оној што ќе го најде скриениот бадем во десертот добива манделгаве (присутен бадем) во форма на прасе од марципан или слично. Десертот може да содржи бадеми за вкус, но најчесто се сецкани одозгора како декорација. Во Норвешка, сосот исто така обично се прави од малина (или дури и јагода ) наместо од цреша.[2]
Ризифрути
[уреди | уреди извор]
Ризифрути е подготвена закуска инспирирана од рисаламанда, која се продава во нордиските земји од 1993 година[3] Постојат различни сосови, како што се јагода, цреша, боровинка и малина. Сепак, постојат и готови производи кои се продаваат како рисаламанде (и повеќе слични на вистинскиот десерт).
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Den Danske Ordbog, risalamande entry, retrieved 25 December 2010
- ↑ „Norwegian Wikipedia:Riskrem“. Посетено на 25 May 2013.
- ↑ „Risifrutti“. Архивирано од изворникот на 15 July 2018.