Прејди на содржината

Следете ја Википедија на македонски јазик на Facebook!

Уредувачки ден „Дакијци“
Уредувачки ден „Дакијци“

Се известуваат сите заинтересирани уредници на Википедија на македонски јазик дека на 13 февруари 2025 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Дакијци“.

Се известуваат сите заинтересирани уредници на Википедија на македонски јазик дека во периодот 10 февруари до 9 март 2025 година ќе се одржи уредувачки натпревар на тема „Хемиски елементи и изотопи“. Прочитајте ги правилата и вклучете се!

Се известуваат членовите на Вики Клубовите дека во периодот од 1 до 28 февруари 2025 година се одржува уредувачки натпревар „Запознајте ја Словенија“. Приклучете се и освојте една од наградите!

Во тек е гласање по предлозите за користењето извори од отоманскиот период.

Лајшманиоза

Од Википедија — слободната енциклопедија
Лајшманиоза
Кожен чир како последица на лајшманиоза
СпецијалностЗаразна болест Уреди на Википодатоците

Лајшманиоза e паразитско заболување што го предизвикува протозоа (едноклеточен паразит) од родот лајшманија. Паразитот го напаѓа одбранбениот систем на организмот и ако не се лекува, може да прерасне во сериозно заболување и да доведе до смртни последици.[1]

Лајшманиозата се јавува во три облици:

  • Кутана (кожна)
  • Мукокутана (кожно-слузничава)
  • Кала-азар (“црна смрт“, со зафаќање на органите)

Годишно во светот заболуваат околу 1,5 милион лица од кожниот облик на лајшманиоза и околу половина милион од Кала-азар.

Период на разболување

[уреди | уреди извор]
Лајшманиоза - кутана од 1917 г. на Блискиот Исток, позната како „ерихонски копчиња“, поради засчестените вакви случаи во близина на древниот град Ерихон

Паразитот го пренесува тропската мушичка Phlebotomus paptasii, преку каснување и вшприцување во кожата. Времето што поминува од инфекцијата (каснувањето на заразен Phlebotomus) до појавата на првите симптоми на болеста (времето на инкубација) изнесува:

  • од 7 дена до неколку месеци за Кутана (кожната лајшманиоза)
  • од 10 дена до неколку години за Кала-азар

Заболениот човек, пак, претставува извор на зараза за Phlebotomus-от од неколку месеци до две години.

Симптоми

[уреди | уреди извор]

По болниот убод на мушичката, на кожата се создава црвена раничка, која најчесто е безболна и во наредните денови се шири. Понекогаш раничката добива чирозен карактер (од една или две ранички се создава рана која личи на вулкан - со издигнати краеви и централен кратер). Во тој регион лимфните јазли можат да бидат зголемени.

Лекување

[уреди | уреди извор]

До излекување доаѓа спонтано или по спроведена терапија. Нелекуваните промени може да траат со месеци, па и години. Подобро е промените на кожата да се лекуваат, отколку да се остават сами да зараснат, бидејќи можат да остават грди лузни. Истот така, постои опасност паразитот да остане скриен во организмот и по повлекувањето на промените на кожата, и да дојде до рецидиви (враќање на болеста во случај на ослабнување на имунитетот).

Распространетост

[уреди | уреди извор]

Распространетоста на лајшманиозата е условено од присуството на мушичката Phlebotomus на одредена територија.

Болеста е распространета во региони каде има долги периоди на суво и топло време, односно во умерениот, тропскиот и суптропскиот климатски појас.

Запрашувањето на комарците со средства за дезинфекција, со цел да се искорени маларијата, придонело и за намалување на бројот на Phlebotomus-от и заболените од лајшманиоза.

Болеста е регистрирана во 88 земји во светот, каде живеат околу 350 милиони луѓе:

Потешка форма на болеста, со зафаќање на внатрешните органи е регистрирана во Азија (Индија, Бангладеш, Непал), Африка (Судан) и Јужна Америка (Бразил).