Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 151.803 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Портрет на Фране Петриќ од неговото дело Philosophiae de rerum natura (Филозофија за природата на нештата)
Портрет на Фране Петриќ од неговото дело Philosophiae de rerum natura (Филозофија за природата на нештата)

Фране Петриќ (1529 – 1597) ― филозоф и научник од Република Венеција, со потекло од Црес. Тој бил познат како бранител на платонизмот и противник на аристотелизмот.

Петриќ првично ги посветил своите студии на Аристотеловата филозофија на Универзитетот во Падова, но се свртел кон платонизмот додека се уште бил студент. Тој станал остар, гласен противник на аристотелизмот, со кого опширно се борел во обемни списи. По долги години неуспешни напори да обезбеди материјален опстанок, тој конечно добил покана во 1577 година до дворот на династијата Есте во Војводството Ферара. На Универзитетот во Ферара, посебно за него била поставена катедра за платонска филозофија. Во годините што следеле, тој се здобил со углед на професор, но бил вклучен и во научни и книжевни контроверзии; тој се склонил кон полемика и за возврат бил насилно нападнат од противниците. Во 1592 година тој ја прифатил поканата за Рим, каде благодарение на папската наклонетост му била создадена нова функција. Последните години од неговиот живот биле вплеткани во сериозен судир со инквизицијата, која го забранило неговото главно дело, Nova de universis philosophia („Нова филозофија на универзумот“).

Како еден од последните ренесансни хуманисти, Петриќ се одликувал со широко образование, разновидна научна активност, силна волја за новитети и исклучителна книжевна плодност. Тој критички ги испитувал воспоставените, општо признати учења и предложувал алтернативи. Особено, тој сакал да ја замени преовладувачката Аристотеловска природна филозофија со свој модел. Тој се спротивставил на традиционалното гледиште за значењето на историските студии, кое обично било ограничено на морална инструкција, со неговиот концепт за широко, неутрално, научно историско истражување. Во поезијата тој ја истакнал важноста на вдахновението и се борел против конвенционалните правила, кои ги сметал за произволни, нестварни ограничувања на творечката слобода. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

Инсталацијата „Туш“ на Невин Аладаг.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Маличкото Езеро на карта од 1898 г.
Маличкото Езеро на карта од 1898 г.
На денешен ден…

Денес е 15 април 2025 г.

Настани:

1912  По судирот во санта мраз нешто пред полноќ претходниот ден, потона прекуатланскиот брод Титаник. 1517 лица го загубија животот.
1923  Инсулинот станува општо достапен за болните од шеќерна болест.
1955  Во државата Илиноис во САД е отворен првиот ресторан „Мекдоналдс“.
1992  Во касарните во Скопје, Битола, Штип и Охрид пристигнаа првите регрути од регуларниот состав на Армијата на Република Македонија.
1994  Потпишан е општиот договор за трговија и царински тарифи ГАТТ.

Родени:

1452  Леонардо да Винчи — италијански ренесансен уметник, градител и научник.
1707  Леонард Ојлер — швајцарски математичар и физичар.
1843  Хенри Џејмс — американско-британски писател.
1878  Роберт Валзер — швајцарски писател.
1894  Беси Смит — американска блуз-пејачка.
1911  Љубомир Белогаски — македонски сликар и член на МАНУ.
1913  Ерих Кош — српски и југословенски писател.
1926  Павле Угринов — српски писател, режисер и академик.
1933  Живојин Павловиќ — српски и југословенски режисер и писател.
1938  Клаудија Кардинале — италијанска глумица.
1944  Душица Жегарац — српска и југословенска глумица.
1956  Мајкл Купер — американски кошаркар.
1957  Евелин Ешфорд — американска атлетичарка.
1983  Иљја Ковалчук — руски хокеар.
1987  Филипкрал на Белгија.
1987  Гатис Смукулис — латвиски велосипедист.
1990  Ема Вотсон — англиска глумица.
1992  Ремо Фројлер — швајцарски фудбалер.
1995  Леандер Дендонкер — белгиски фудбалер.
1999  Денис Шаповалов — канадски тенисер.
2000  Филип Петрушевсрпски кошаркар од македонско потекло.

Починале:

1446  Филипо Брунелески — италијански архитект, основоположник на ренесансната архитектура.
1764  Мадам де Помпадур — љубовница на Луј XV.
1765  Михаил Ломоносов — руски научник, писател, академик и енциклопедист.
1865  Абрахам Линколн — шеснаесеттиот претседател на САД.
1927  Гастон Леру — француски новинар и писател.
1931  Андон Тошев Стојанов — македонски револуционер, познат како Дончо Штипјанчето.
1942  Роберт Музил — австриски писател.
1944  Џовани Џентиле — италијански неохегелијански идеалистички филозоф и политичар.
1967  Тотоиталијански глумец.
1972  Френк Најт — американски економист.
1980  Ванчо Николески — македонски писател.
1980  Жан Пол Сартр — француски филозоф и писател.
1986  Жан Жене — француски писател.
1990  Грета Гарбо — шведска глумица.
1992  Александар Матковски — прв доктор на историски науки од Македонија и прв историчар-ориенталист.
1997  Иван Пухан — еден од основачите на Правниот факултет во Скопје.
2000  Јонче Христовскипејач, композитор и текстописец на народна музика.
2020  Ли Кониц — американски џез-музичар.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич