Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 151.954 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Ќосем со синот Мурат или Ибрахим
Ќосем со синот Мурат или Ибрахим

Ќосем (околу 1589 – 1651) — сопруга на османлискиот султан Ахмед I, валиде султан како мајка на султаните Мурад IV и Ибрахим, и бујук („регент“) на султанот Мехмед IV од 1649 година. Таа станала една од најмоќните и највлијателните жени во отоманската историја, како и централна фигура во периодот познат како Султанат на жените.

Родена во Тинос во семејство на грчки православен свештеник, таа била киднапирана и продадена како робинка во Босна пред да биде испратена во царскиот харем во Цариград, османлискиот главен град. Таму таа се прославила, станувајќи миленичка на султанот Ахмед I, кој подоцна се оженил со неа и ја направил негова законска сопруга. Со текот на времето, нејзиното влијание врз султанот се зголемило и таа станала негов најдоверлив советник. Историчарите ѝ признаваат дека го убедила Ахмед да го поштеди животот на неговиот помлад полубрат Мустафа, ставајќи крај на вековната практика на братоубиство во Отоманското Царство. Откако Ахмед починал во 1617 година, таа била важна во устоличувањето на Мустафа I. По вознесувањето на Осман II, таа накратко била протерана во Стариот дворец (Ески-сарај).

За време на нејзиниот мандат како регент на Мурад IV, Ибрахим и Мехмед IV, Ќосем собрала огромна озлогласеност и наклонетост меѓу нејзините поданици и имала неспоредлива политичка моќ во Отоманското Царство. Нејзините рани години како регент биле обележани со турбуленции и нестабилност, кои започнале кога Сафавидското Царство анектирало голем дел од Ирак и го зазел Багдад во 1624 година, вклучувајќи ги Османлиите во 16-годишен судир со Сафавидите што предизвикало серија бунтови, упади и движењата за независност низ Отоманското Царство. За време на ескалацијата на тензиите меѓу Отоманското Царство и Република Венеција во 1640-тите, таа и нејзините сојузници биле обвинети за притисок врз Ибрахим да изврши поморски напад на островот Крит, контролиран од Венеција. Таа морала да се бори со венецијанската блокада на Дарданелите, која кулминирала со поморската битка кај Фоки во 1649 година, како и со трговските востанија предизвикани од финансиската криза во годините што следеле. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

Прекинато читање од францускиот сликар Жан-Батист-Камиј Коро. Денес е Светски ден на книгата.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Каменувањето на Свети Стефан, 1591 г.
Каменувањето на Свети Стефан, 1591 г.
На денешен ден…

Денес е 23 април 2025 г.

Настани:

1972  Во Скопје е поставен камен-темелник на Соборниот архиепископски храм на Македонската православна црква „Свети Климент Охридски“, кој е осветен на 12 август 1990 година.
1982  Пуштен е во продажба Зет-Икс Спектрум.
1996  УНЕСКО го промовира Светскиот ден на книгата, по повод годишнината од смртта на Сервантес, Шекспир и Де Ла Вега

Родени:

1307  Јована — ќерка на англискиот крал Едвард I.
1823  Абдул Меџит Iотомански султан.
1858  Макс Планк — германски физичар.
1891  Сергеј Прокофјев — руски и советски композитор.
1899  Бертил Олин — шведски економист и политичар.
1907  Ли Милер — американска фотографка.
1928  Ширли Темпл — американска глумица.
1936  Рој Орбисон — американски рок-музичар.
1948  Енвер Мариќ — босански и југословенски фудбалски голман.
1948  Паскал Кињар — француски писател.
1952  Мирка Велиновска — македонска новинарка.
1954  Мајкл Мур — американски режисер.
1954  Ксенија Еркер — хрватска поп-пејачка и композиторка.
1960  Стив Кларк — англиски рок-музичар, член на групата Деф лепард (Def Leppard).
1970  Егемен Багиш — турски политичар.
1972  Патриција Мантерола — мексикански модел.
1977  Кристијан Зенони — италијански фудбалер.
1985  Тони Мартин — германски велосипедист.
1986  Антон Понкрашов — руски кошаркар.
1988  Антон Карпухов — руски одбојкар.
1997  Влатко Стојановски — македонски фудбалер.

Починале:

1200  Џу Си — најзначајниот филозоф на конфуцијанството по самиот Конфуциј.
1616  Вилијам Шекспир — англиски поет и еден од најголемите драмски писатели во светот.
1616  Мигел де Сервантес — прочуен шпански писател, автор на првиот реалистичен роман во шпанската книжевност, „Дон Кихот“.
1850  Вилијам Вордсворт — англиски поет.
1922  Влахо Буковац — истакнат хрватски сликар.
1990  Полет Годар — американска филмска и театарска глумица.
1991  Џони Тандерс — американски рок-музичар.
1998  Константин Караманлис — грчки политичар.
2007  Борис Елцин — руски претседател.
2023  Тори Боуви — американска атлетичарка.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич