Và al contegnud

Hordeum vulgare

Articol di 1000 che tucc i Wikipedie gh'hann de havégh
De Wikipedia
Lombard Oriental Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.


Hordeum vulgare L.
occ.: orz
or.: órs
La spìga del órs
La spìga del órs
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae
Division: Magnoliophyta
Clas: Liliopsida
Ùrden: Poales
Famìa: Poaceae
Sota-famìa: Pooideae
Stìrpa: Triticeae
Zèner: Hordeum
Spéce: H. vulgare
Nomm binomial
Hordeum vulgare
L.

El Hordeum vulgare (en Bresà: Órs; Insübregh: Orz, Ors, giota, org, giuta) l'è 'na piànta anuàla de la famìa botànica de le Poaceae. L'è 'n cereàl de gran emportànsa tat per le bès•ce come per i òm e al dé d'encö l'è 'l quint cereàl piö cultiàt endèl mónt (53 miliù de ètari).


L'órs l'è cultiàt suratöt endèi clìmi frèsc come catàda de primaéra e de sòlit la sò distribusiù l'è mìa tat diferènta de chèla del formét. L'órs el crès bé endèi teré che filtra bé l'àiva, e ocór mìa che i sàpe isé fèrtii come per el formét.

La raìs de la piànta l'è fascicolàda e se pöl identificà le raìs primàrie e chèle segondàrie. El gamp de la piantìna del órs l'è 'na canitìna öda con sèt o òt gróp, La pursiù de gamp tra 'n gróp e l'óter i è piö lónc de menemà che 'l gamp el crès. El nömer de gamp per ògna piànta l'è variàbil; ògna gamp el prezènta 'na spìga.

Le fòie i è furmàde de 'na guàina bazàl e de 'na làmina, e chèste dò parcc i è ünìde per mès de la lìgula e le prezènta dò estensiù che le se ciàma aurìcole. Le fòie le se 'nserés endèl gamp a l'altèsa dei gróp.

El granì de órs el g'ha 'na fùrma afuzulàda, piö gròs en mès e 'l demenöés a le estremità. El gös de l'órs el difènt el granì cutra i predadùr e 'l vé bù 'ndèi procès de maltasiù e birificasiù.


Ciós ensurnàt a órs en Argentìna

Endèn quac paés del medio oriènt e de l'Amèrica meridiunàla compàgn de la Colombia e del Ecuador, se 'l dopèra apò per l'alimentasiù de l'òm, però, l'órs se 'l dopèra suratöt per otègner el móst del quàl, per fermentasiù, se fà la bìra o per distilasiù se fà 'l whisky scosés. Ena pàrt de la prudusiù l'è destinàda apò a l'alimentasiù de le bès•cie, suratöt el .

Locc

Vöna di resun che la giota l'è minga tant druada in de l'alimentaziun de l'om, l'è che la panifega no, u l'è ben düra de panifegà. In di Alp però la supa de giota, un vegg piat de la cüsina tradiziunala cunt dent giota, tuchelit de speck, brisaula, u giambun, pö carotul, pom de tera, e.i.v., l'è 'ncamò preparada al didincö: una pitansa pütost rüstega, ma sana e rubüsta. Pö in Cureja e Giapun, suratüt i malaa, trinchen thè de Giota.

Bibliografìa

[Modifega | modifica 'l sorgent]
  • Cendrero, Orestes [1938] Nociones de historia natural. Sètima Edisiù, Parìgi.
  • Forero, Daniel Gonzalo [2000] Almacenamiento de Granos. UNAD, Facultad de Ciencias Agrarias, Bogotá.
  • Kent, Norman Leslie [1983] Technology of cereals: An introduction for students of food science and agriculture. Pergamon Press Ltd, Oxford.
  • Ruiz Camacho, Rubén [1981] Cultivo del Trigo y la Cebada. Temas de Orientación Agropecuaria, Bogotá.

Colegamèncc estèrni

[Modifega | modifica 'l sorgent]
Wikimedia Commons
al gh'a dent roba culegada a:
  • Statìstiche de prudusiù agrìcola del Food and Agriculture Organization (en inglés) [1]