Auguste Comte
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Auguste Comte (17 fibberwarie, 1798, Montpellier bis 5 september, 1857, Paries) (ganse naom: Isidore Marie Auguste François Xavier Comte) waor 'nen Occitaanse filosoof en mathematieker. Heer waor de sjaolier vaan Claude Henri de Rouvroy (begroonder vaan de sociologie). Comte weurt gezeen es de begroonder vaan 't positivisme. e Bekind idee vaan häöm is 't dreistandseingezèt, boe-in heer beweert tot de weitesjap in drei periodes is opgedeild sins de val vaan 't Roemeins Riek: de ierste periood bassiert ziech op de theologie, de twiede op de metafysica en de daarde, zien periood, op de positieve weitesjap. Zien ideeë gónge daorum regelrech tege de, toen nog door de meiste lui es Woerheid gezeen, Theorie vaan Vörm in. Dit weurt duudeleker in de vief princiep vaan positivisme meh veural in de lètse. De vief princiep gaon es volg:
- Kennis is allein meugelek in aonknuiping aon oonmiddelbare bepaolinge.
- Kennis, die 'ne persoen verworve heet, kin principieel ouch vaan ederen aandere persoen gewonne weure.
- Kennis is vermiddelbaar: Kennis, die iech höb, kin iech (principieel) ederen aandere persoen mètdeile en bewieze aon 'nen aandere persoen. Gein kennis is oonoetdrökbaar en gein 't gief gein beweringe die intersubjektief neet controleerbaar zien.
- 't Gief gein mierdere mitaander gans oonsamehaangende kennisgebeje. Alles is trök te veure nao eine groete kenniswet.
- 't Gief gei wirkeleksheidsbereik of kennisvermeuge dat oontouwgaankelek veur de mins is. 't Gief gein principeel oonlosbare perbleme.
Kritiek kaom veuraol oet de zoegenaomde dystopische hook, de lui die weitesjap in häör gans idee bekritisierde en dit nog ummertouw doen (dèks nog mèt dezelfde argemènte es in Comte zienen tied). Dit waore sceptische weitesjappers wie Max Weber meh ouch artieste, väölal oet de destiedse periood vaan de Romantiek, wie d'n diechter John Keats.
Brónne
[bewirk | brón bewèrke]- Rehfuss, Wulff D., UTB Handwörterbuch Philosophie, Berlien (2003) (Duuts)
- http://www.whoswho.de/ueber-uns.html (Ouch Duuts)