Maɣnɛ kpaŋ

Maɣnɛ kpaŋ (krɛkɩ kʊnʊŋ taa lɛ παράνοια, paranoïa alɩna tɔmpee anɛ a-tɛ παρά (para) nabʊyʊ cɔlɔ, nɛ νούς (noos) pʊ-tɔbʊʊ se fezuu, kʊnʊŋ ŋgʊ kɩ-taa lɛ kiɖe tɛɛ lɛ pɔ-tɔbʊʊ yem se pɩkɛ mbʊ pɩtalɩna ɛyʊ sɔɔlɩm yɔɔ yɔ. Kpaɣnɛ kpaɣɖʊ 19, maɣzɩm kpɛlɛkʊʊ tʊmɩyɛ lɩwa lɛ, pɩwɩlɩɣ se ñʊʊ taa kpaŋ kʊdɔŋ nakʊyʊ nɛ ŋcɔŋna pɩ-tɛ ɛyʊ yɔ ɛ nɛ lalaa paakpɩtɩna ɖama, ɛwɛtʊ caɣ ɖoŋ nɛ ɛyɔɔdʊʊ yem yem tɔm ndʊ tɩfɛyɩ wazaɣ yɔ.

Ɛyaa mba pɛwɛna pɩ-tɛ kʊdɔŋ ŋgʊ yɔ pɔ-tɔm caɣ ɖoŋ piŋ pe-evebitu alɩwaatʊ taa yaa ɛsʊtɩyʊ pazɩ mbʊ yɔ lɛ, kɛlɛ paasɩma-ɩ nɛ tʊ ɖooo lɔŋ. Palakɩ kʊñɔŋ yaa nabʊyʊ taa paalakɩ tʊma sakɩyɛ.

Ɛyaa mba kʊdɔŋ ŋgʊ kɩkpaɣ yɔ talɩ ɛyaa 0,3 ŋtalɩ 2,5 mbʊ yɔ. Sakɩyɛ natʊ taa lɛ ɛyaa pʊwɛ-wɛ kaɖɛ se pasʊzɩ pa-tɩ ɛyaa taa, paayeki pa-tɩ nɛ ɛyaa lalaa yem kɛlɛ mba maɣzɩ se pɛwɛna tovonum paa ɛzɩmtaa. Ɛyaa mba pɔsɔɔlɩ ɛyaa lalaa kʊyɩnaʊ pʊ-tɔbʊʊ pɔsɔɔlɩ yoŋ kɛlɛ pɔ-yɔɔ ɛɛlazɩɣ hɛʊ.

Kpaɣ ɛzɩ pɩnzɩ 30 nɛ 40 tɩnaa kʊdɔŋ ŋgʊ kɩkpaɣ nɛ pɔyɔɔdʊʊ yem yem. Yɔɔdaɣ kɩfɛyɩ tovonum kaawazɩɣ pɩyʊ, ɛyʊ ɛsɩŋ mbʊ pɔ-tɔm ɛyɔɔdʊʊ yɔ, kɛlɛ ɛnʊ maɣmaɣ taa wɛɛ leleŋ nɛ ndʊ ɛyɔɔdʊʊ yɔ nɛ ɛtɩla ɖɔɖɔ ndʊ ɛyɔɔdʊʊ yɔ eyeke. Pɩ-tɛ ɛyʊ ɛnʊ mbʊ yɔ paa ŋheyi-ɩ se ɛcɛtɩɣ ɛ-tɩ eetisi kpem.