Þórshöfn (Langanesi)
66°11.33′N 15°19.50′V / 66.18883°N 15.32500°V
Þórshöfn er þorp sem stendur á Langanesi og er í sveitarfélaginu Langanesbyggð í Norður-Þingeyjarsýslu. Íbúar á Þórshöfn voru 369 talsins árið 2019. Flestir urðu íbúarnir um 500 upp úr 1970.
Þórshöfn er reist í landi jarðarinnar Syðralóns við austanverðan Lónafjörð, við vík sem var gott skipalægi frá náttúrunnar hendi og var notuð sem höfn frá fornu fari. Höfnin er kennd við þrumuguðinn |Þór.
Seint á 16. öld var töluvert um siglingar þýskra kaupmanna til Þórshafnar og kölluðu þeir verslunarstaðinn Dureshaue. Þessi verslun lagðist niður með einokunarversluninni 1602 og þurftu þá bændur að fara annaðhvort til Vopnafjarðar eða Húsavíkur til að versla en frá 1684 voru þeir skikkaðir til að fara til Húsavíkur, sem var mun lengri og erfiðari leið. Þetta breyttist þó aftur 1691 og máttu þeir þá versla á Vopnafirði. Einnig mun oft hafa verið töluvert um launverslun við duggara.
Kaupmenn á Vopnafirði og Raufarhöfn fengu leyfi yfirvalda til að versla á Þórshöfn vorið 1839 og árið 1846 var löggiltur þar verslunarstaður. Gránufélagið fór að sigla þangað 1870 og reisti fiskverkunarhús 1884 í Heiðarhöfn, nokkru norðar á Langanesi. Pöntunarfélag var stofnað á Langanesi 1895 og hafði aðstöðu á Þórshöfn og 1897 reisti verslun Ørum & Wulff verslunarhús á staðnum. Aðalverslunarrekandinn nær alla 20. öld var þó Kaupfélag Langnesinga.
Fyrst er vitað til þess að einhver hafi haft búsetu á Þórshöfn upp úr 1880 þegar hjónin Helgi Eymundsson og Hólmfríður Jónsdóttir settust þar að en þau fluttu raunar til Vesturheims 1883. Árið 1901 voru 88 íbúar þar og á sama tíma voru að vaxa upp tveir aðrir þéttbýlisstaðir á Langanesi, Skálar og Heiðarhöfn, sem báðir eru nú löngu komnir í eyði.
Útgerð varð fljótt aðalatvinnuvegur íbúanna. Vélbátaútgerð hófst 1920 og árið 1937 hófust framkvæmdir við hafnargerð. Útgerð og fiskvinnsla er enn aðalatvinnuvegur þorpsbúa og er stærsti atvinnurekandinn Hraðfrystistöð Þórshafnar, sem gerir út tvö skip og rekur fiskvinnslu.
Þórshafnarhreppur varð sjálfstætt sveitarfélag 1946 en hafði áður verið hluti af Sauðaneshreppi. Hrepparnir voru sameinaðir á ný 1993 og árið 2006 sameinuðust Þórshafnarhreppur og Skeggjastaðahreppur í Langanesbyggð.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- „Þórshöfn. Af vef Langanesbyggðar, skoðað 12. apríl 2011“.
- „Þórshöfn á Langanesi 150 ára. Gagnasafn Morgunblaðsins, skoðað 12. apríl 2011“.
Þessi Íslandsgrein sem tengist landafræði er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.