Jump to content

Web3.0

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Web3 (նաև հայտնի է որպես Web 3.0[1][2][3]), Համաշխարհային սարդոստայնի վերափոխման համար նոր գաղափար, որն իր մեջ ներառում է այնպիսի հասկացություններ, ինչպիսիք են ապակենտրոնացումը, բլոկչեյն տեխնոլոգիաները և սիմվոլների վրա հիմնված տնտեսագիտությունը[4]: Որոշ տեխնոլոգներ և լրագրողներ այն հակադրել են Web 2.0-ի հետ, որտեղ նրանք ասում են, որ տվյալները և բովանդակությունը կենտրոնացված են ընկերությունների փոքր խմբի մեջ, որը երբեմն կոչվում է «Big Tech»[5]: «Web3» տերմինը ստեղծվել է 2014 թվականին Ethereum-ի համահիմնադիր Գևին Վուդի կողմից, գաղափարը հետաքրքրություն է առաջացրել 2021 թվականին կրիպտոարժույթի սիրահարների, խոշոր տեխնոլոգիական ընկերությունների և վենչուրային կապիտալի ընկերությունների կողմից[5][6]: Web3 հասկացությունը առաջին անգամ ներկայացվել է 2013 թվականին[7][8]:

Քննադատները մտահոգություն են հայտնել հարստության կենտրոնացման վերաբերյալ ներդրողների և անհատների փոքր խմբին[9], կամ գաղտնիության կորստի վերաբերյալ՝ տվյալների ավելի ծավալուն հավաքագրման պատճառով[10]: Որոշ միլիարդատերեր ինչպիսիք են Իլոն Մասքը և Ջեք Դորսին պնդել են, որ Web3-ը հանդես է գալիս միայն որպես նորաբանություն կամ մարքեթինգային տերմին[11][12][13]:

Նախապատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Web 1.0-ը և Web 2.0-ը հանդիսանում են Համաշխարհային սարդոստայնի պատմության դարաշրջաններ, քանի որ զարգացել են տարբեր տեխնոլոգիաների և ձևաչափերի միջոցով: Web 1.0-ը վերաբերում է մոտավորապես 1989-2004 թվականներին ընկած ժամանակահատվածին, որտեղ կայքերի մեծ մասը բաղկացած է եղել ստատիկ էջերից և օգտատերերի ճնշող մեծամասնությունը սպառողներ են եղել, ոչ թե բովանդակություն արտադրողներ[14][15]: Web 2.0-ը հիմնված է «վեբը որպես հարթակ» գաղափարի շուրջ[16] և կենտրոնանում է օգտատերերի կողմից ստեղծված բովանդակության վրա, որը վերբեռնվում է ֆորումներում, սոցիալական լրատվամիջոցներում և ցանցային ծառայություններում, բլոգներում և վիքիներում՝ ի թիվս այլ ծառայությունների[17]: Web 2.0-ն ընդհանուր առմամբ, համարվում է, որ սկսվել է մոտ 2004 թվականին և շարունակվում է մինչ օրս[16][18][19]:

Տերմինաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Web3-ը տարբերվում է Թիմ Բերներս-Լիի 1999 թվականի իմաստային վեբի հայեցակարգից[20]: 2006 թվականին Բերներս-Լին նկարագրել է իմաստային վեբը որպես Web 3.0-ի բաղադրիչ, որը տարբերվում է բլոկչեյն կոնտեքստում Web3-ի իմաստից[21]:

«Web3» տերմինը ստեղծվել է Polkadot-ի հիմնադիր և Ethereum-ի համահիմնադիր Գևին Վուդի կողմից 2014 թվականին՝ նկատի ունենալով «ապակենտրոնացված առցանց էկոհամակարգը՝ հիմնված բլոկչեյնի վրա»[22]: 2021 թվականին Web3-ի գաղափարը ժողովրդականություն է ձեռք բերել[23]: Առանձնահատուկ հետաքրքրությունը մեծացել է 2021 թվականի վերջին՝ հիմնականում կրիպտոարժույթի սիրահարների հետաքրքրության և բարձրակարգ տեխնոլոգների և ընկերությունների կողմից կատարված ներդրումների պատճառով[24][25]: Վենչուրային կապիտալի Andreessen Horowitz ընկերության ղեկավարները 2021 թվականի հոկտեմբերին մեկնել են Վաշինգտոն՝ գաղափարի համար լոբբինգ իրականացնելու համար՝ որպես համացանցի կարգավորման վերաբերյալ հարցերի հնարավոր լուծում, որի հետ քաղաքականություն մշակողները պայքարել են երկար ժամանակ[26]:

Հայեցակարգ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Web3-ի հատուկ տեսլականները տարբերվում են իրարից և Օլգա Խարիֆի կողմից տերմինը նկարագրվել է որպես «մշուշոտ», բայց դրանք պտտվում են ապակենտրոնացման գաղափարի շուրջ և հաճախ ներառում են բլոկչեյն տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են տարբեր կրիպտոարժույթները և չփոխարինվող նշանները (NFT)[27]: Խարիֆը նկարագրել է Web3-ը որպես գաղափար, որը «կկառուցի ֆինանսական ակտիվներ՝ նշանների տեսքով, գրեթե այն ամենի ներքին աշխատանքի մեջ, ինչ արվում է առցանց կերպով»[28]: Քեմբրիջի համալսարանի Բենեթի հանրային քաղաքականության ինստիտուտի կողմից հրապարակված քաղաքականության համառոտագիրը Web3-ը սահմանում է որպես «վեբի տեխնիկական, իրավական և վճարային ենթակառուցվածքի ենթադրյալ հաջորդ սերունդ՝ ներառյալ բլոկչեյնը, խելացի պայմանագրերը և կրիպտոարժույթները»[29]: Համաձայն Լիույի, Ժուատաոյի և այլոց (2021)՝ Web3-ի երեք հիմնարար ճարտարապետական հնարավորություններ են ճանաչվել ապակենտրոնացված կամ դաշնային հարթակները, ապահով փոխգործունակությունը և ստուգելի հաշվարկների համադրությունը՝ բաշխված մատյան տեխնոլոգիաների միջոցով[30]:

Որոշ տեսլականներ հիմնված են ապակենտրոնացված ինքնավար կազմակերպությունների (DAOs) հայեցակարգի շուրջ[31]: Ապակենտրոնացված ֆինանսները (DeFi) ևս մեկ կարևոր հայեցակարգ է, որում օգտատերերը փոխանակում են արժույթը առանց բանկի կամ կառավարության մասնակցության հետ[32]: Ինքնիշխան ինքնությունը թույլ է տալիս օգտվողներին նույնականացնել իրենց՝ առանց նույնականացման համակարգի վրա հենվելու, դրանցից է OAuth-ը, որտեղ ինքնությունը գնահատելու համար պետք է կապ հաստատել վստահելի կողմի հետ[33]:

Ընդունելություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիական հետազոտողները, ինչպիսիք են Թոմեր Ջ. Չաֆերը և Ջասթին Գոլդսթոնը 2022 թվականին նկարագրել են Web3-ը որպես «Մեծ տեխնոլոգիաների» մի քանի ընկերություններում համացանցի գերկենտրոնացման վերաբերյալ մտահոգությունների հնարավոր լուծում[34][35][36]: Ոմանք կարծիք են հայտնել, որ Web3-ը կարող է բարելավել տվյալների անվտանգությունը, մասշտաբայնությունը և գաղտնիությունը այն բանից դուրս, ինչը ներկայումս հնարավոր է Web 2.0 հարթակներում[37]: Bloomberg-ը նշում է, որ թերահավատներն ասում են, որ գաղափարը «շատ հեռու է դրա կիրառությունն ապացուցելուց, ի տարբերություն նիշային հավելվածների, որոնցից շատերը ուղղված են կրիպտո թրեյդերներին»[38]: The New York Times-ը հայտնել է, որ մի քանի ներդրողներ 27 միլիարդ դոլար խաղադրույք են կատարել առ այն, որ Web3-ը կլինի «համացանցի ապագան»[39][40]:

Որոշ Web 2.0 ընկերություններ, ներառյալ Reddit-ը և Discord-ը, ուսումնասիրել են Web3 տեխնոլոգիաների ներդրումը իրենց հարթակներում[41][42]: 2021 թվականի նոյեմբերի 8-ին գործադիր տնօրեն Ջեյսոն Սիտրոնը Twitter-ում հրապարակել է սքրինշոթ՝ ենթադրելով, որ Discord-ը կարող է ուսումնասիրել կրիպտոարժույթի դրամապանակների ինտեգրումն իրենց հարթակում: Երկու օր անց և օգտատերերի բուռն արձագանքից հետո[42][43]՝ Discord-ը հայտարարել է, որ իրենք նման տեխնոլոգիաներ ինտեգրելու պլաններ չունեն և որ դա միայն ներքին հայեցակարգ է, որը մշակվել է ամբողջ ընկերության հաքաթոնում[43]:

Որոշ իրավաբաններ, որոնց մեջբերել է The Conversation-ը՝ մտահոգություն են հայտնել ապակենտրոնացված վեբը կարգավորելու դժվարության վերաբերյալ, ինչն ըստ նրանց կարող է դժվարացնել կիբերհանցագործությունների, առցանց ոտնձգությունների, ատելության խոսքի և մանկական պոռնոգրաֆիայի տարածման կանխարգելումը[44]: Բայց լրատվական կայքը նաև նշում է, որ «[ապակենտրոնացված վեբը] ներկայացնում է անցյալի կիբեր-ազատական հայացքներն ու հույսերը, որ ինտերնետը կարող է հզորացնել սովորական մարդկանց՝ կոտրելով գոյություն ունեցող ուժային կառույցները»: Web3-ի որոշ այլ քննադատներ այս հայեցակարգը տեսնում են որպես կրիպտոարժույթի պղպջակի մի մաս, կամ որպես բլոկչեյնի վրա հիմնված միտումների ընդլայնում, որը նրանք համարում են գերհիպացված կամ վնասակար, մասնավորապես՝ NFT-ները[45]: Որոշ քննադատներ մտահոգություն են հայտնել կրիպտոարժույթների և NFT-ների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության վերաբերյալ[46]: Կրիպտոարժույթները տարբերվում են արդյունավետությամբ, քանի որ բաժնետոմսերի ապացույցը նախագծվել է այնպես, որ ավելի քիչ էներգիատար լինի, թեև կան տարաձայնություններ այն մասին, թե որքանով է դա գործնականում ապահով և ապակենտրոնացված[47][48][49][50]: Մյուսները համոզմունք են հայտնել, որ Web3-ը և հարակից տեխնոլոգիաները բրգաձև սխեմա են հանդիսանում[46]:

Twitter-ի համահիմնադիր և նախկին գործադիր տնօրեն Ջեք Դորսին Web3-ը որակել է որպես «վենչուրային կապիտալիստների խաղալիք»[51]: Դորսին կարծիք է հայտնել, որ Web3-ը չի ժողովրդավարացնի ինտերնետը, սակայն այն կփոխանցի իշխանությունը Facebook-ի նման հարթակներից դեպի վենչուրային հիմնադրամներ, ինչպիսին Andreessen Horowitz-ն է[52]:

Նորաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The Register-ից Լիամ Փրովենը գրել է, որ ինքը եզրակացնում է, որ Web3-ը «առասպել է, հեքիաթ: Դա այն է, ինչի մասին ծնողները պատմում են իրենց երեխաներին գիշերը, երբ ցանկանում են, որ նրանք մեծանան և դառնան տնտեսագետներ»[53]:

2021 թվականին SpaceX-ի և Tesla-ի գործադիր տնօրեն Իլոն Մասկը թվիթերում թերահավատություն է հայտնել Web3-ի վերաբերյալ՝ ասելով, որ Web3-ը «այժմ ավելի շատ մարքեթինգային բառ է թվում, քան իրականություն»[54]:

2021 թվականի նոյեմբերին Քորնելի համալսարանից Ջեյմս Գրիմելմանը Web3-ը անվանել է «գոլորշային ծրագիր»՝ բնութագրելով այն որպես «խոստացված ապագա ինտերնետ, որը շտկում է այն ամենը, ինչ մարդկանց դուր չի գալիս ներկայիս ինտերնետում, նույնիսկ երբ այն հակասական է»: Գրիմելմանը նաև պնդում է, որ ինտերնետի տեղափոխումը դեպի բլոկչեյն-կենտրոնացված ենթակառուցվածք կկենտրոնացվի և կառաջացնի ավելի շատ տվյալների հավաքագրում՝ համեմատած ներկայիս ինտերնետի հետ[55]:

Ծրագրային ապահովման ինժեներ Սթիվեն Դիլը բլոգային գրառման մեջ նկարագրել է Web3-ը որպես «ծույլ մարքեթինգային արշավ, որը փորձում է հանրության կողմից կրիպտո ակտիվների բացասական ասոցիացիաները վերածել կեղծ պատմվածքի՝ ժառանգական տեխնոլոգիական ընկերության հեգեմոնիայի խաթարման մասին»[56]:

Ապակենտրոնացման մտահոգություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քևին Վերբախը՝ «The Blockchain and the New Architecture of Trust»-ի հեղինակը ասել է[57], որ «այսպես կոչված «Web 3.0»-ի շատ լուծումներ այնքան էլ ապակենտրոնացված չեն, որքան թվում է, մինչդեռ մյուսները դեռ պետք է ցույց տան, որ դրանք մասշտաբային են, ապահով և բավականաչափ հասանելի զանգվածային շուկայի համար»՝ հավելելով, որ սա «կարող է փոխվել, բայց այն, որ այս բոլոր սահմանափակումները կհաղթահարվեն՝ միանշանակ չէ»[58]:

2022 թվականի սկզբին Մոքսի Մարլինսփայքը՝ Signal-ի ստեղծողը ասել է, որ Web3-ն այնքան էլ ապակենտրոնացված չէ, որքան թվում է, հիմնականում կրիպտոարժույթների ոլորտում համախմբվածության պատճառով, ներառյալ բլոկչեյն հավելվածների ծրագրավորման միջերեսներում, որոնք ներկայումս հիմնականում վերահսկվում են Alchemy և Infura ընկերությունների կողմից՝ կրիպտոարժույթների բորսաներում, որոնց շուկաներում հիմնականում գերակշռում են Binance-ը, Coinbase-ը, MetaMask-ը և OpenSea-ն և stablecoin-ը, այնտեղ ներկայումս գերակշռում է Tether-ը: Մարլինսփայքը նաև նշել է, որ նոր վեբը նման է հին ցանցին[59][60][61]:

2022 թվականի «Գովազդային դարաշրջանի» հոդվածում ասվել է, որ «վաղ որդեգրողները ցանկանում են ստեղծել նոր ինտերնետ, որը կթեթևացնի հին ինտերնետի խնդիրները», սակայն ասվում է, որ եթե ընկերությունները ղեկավարում են նույն տեսակի մարդկանց, ինչ նախկինում և այդ մարդիկ ունեն նմանատիպ վերաբերմունք, ապա հանարավոր է, որ նույն խնդիրները կկրկնվեն[62]: Ամսագրի նույն համարում մեկ այլ հոդված մեջբերել է Ալեքս Սմիլին՝ Non-Fungible Labs-ի համահիմնադիրը, որն ասել է, որ ընկերությունները, որոնք ցանկանում են մասնակցել Web3-ին «իրականում պետք է վերանայեն իրենց ողջ բիզնես մոդելը»[63]:

Անա Կոնստանտինոն՝ «Nowhere» սոցիալական հարթակի հիմնադիրը ասել է, որ այդ ցանցն իսկապես չի ողջունում բոլորին, քանի որ NFT-ով վիրտուալ անշարժ գույքի սեփականատերերը այնպիսի կայքերում, ինչպիսիք են Decentraland-ը՝ կարող են իրենց աշխատանքից հեռու պահել բավարար չափի ակտիվներ չունեցող մարդկանց[64]:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Edelman, Gilad. «What Is Web3, Anyway?». Wired (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 1059-1028. Արխիվացված օրիգինալից February 10, 2022-ին. Վերցված է December 3, 2021-ին.
  2. ↑ Alford, Harry (September 16, 2021). «Crypto's networked collaboration will drive Web 3.0». TechCrunch (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 10, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  3. ↑ Khoshafian, Setrag (March 12, 2021). «Can the Real Web 3.0 Please Stand Up?». RTInsights (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից March 12, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  4. ↑ Fenwick, Mark and Jurcys, Paulius, The Contested Meaning of Web3 and Why it Matters for (IP) Lawyers (January 27, 2022). Available at SSRN: Կաղապար:SSRN or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4017790
  5. ↑ 5,0 5,1 Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  6. ↑ Read, Max (October 24, 2021). «Why Your Group Chat Could Be Worth Millions». Intelligencer (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից October 24, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  7. ↑ Bodrenko, Andrei I. (December 6, 2013). «METHOD OF ORGANIZING E-MAIL» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից June 10, 2023-ին. Վերցված է 2023-06-10-ին.
  8. ↑ Bodrenko, Andrei I. (October 24, 2013). «Video Calling System and Browser for I2P network» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից June 10, 2023-ին. Վերցված է 2023-06-10-ին.
  9. ↑ Kastrenakes, Jacob (December 21, 2021). «Jack Dorsey says VCs really own Web3 (and Web3 boosters are pretty mad about it)». The Verge. Արխիվացված օրիգինալից December 24, 2021-ին. Վերցված է December 22, 2021-ին.
  10. ↑ Allyn, Bobby (November 21, 2021). «People are talking about Web3. Is it the Internet of the future or just a buzzword?». All Things Considered (անգլերեն). NPR. Արխիվացված օրիգինալից November 21, 2021-ին. Վերցված է 2022-01-21-ին.
  11. ↑ Locke, Taylor (December 20, 2021). «To Elon Musk, Web3 seems more like a 'marketing buzzword' than a reality». CNBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից December 24, 2021-ին. Վերցված է December 24, 2021-ին.
  12. ↑ «Jack Dorsey Stirs Uproar by Dismissing Web3 as a Venture Capitalists' Plaything». Bloomberg.com (անգլերեն). 2021-12-21. Վերցված է 2022-07-05-ին.
  13. ↑ Macaulay, Thomas (2021-12-21). «Elon Musk and Jack Dorsey are right to raise concerns about Web3». TNW | Hardfork (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից April 18, 2022-ին. Վերցված է 2022-04-18-ին.
  14. ↑ Cormode, Graham; Krishnamurthy, Balachander (June 2, 2008). «Key differences between Web 1.0 and Web 2.0». First Monday. 13 (6). Արխիվացված օրիգինալից October 25, 2012-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  15. ↑ Carter, Jamie (April 18, 2015). «Back to basics: is Web 1.0 making a comeback?». TechRadar (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից December 12, 2021-ին. Վերցված է December 12, 2021-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 Hosch, William L. (September 7, 2017). «Web 2.0». Encyclopedia Britannica. Արխիվացված է օրիգինալից January 20, 2022-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  17. ↑ Hosch, William L. (September 7, 2017). «Web 2.0». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից January 20, 2022-ին. Վերցված է December 12, 2021-ին.
  18. ↑ O'Reilly, Tim (November 30, 2005). «What Is Web 2.0». O'Reilly. Արխիվացված օրիգինալից April 24, 2013-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  19. ↑ Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  20. ↑ Shannon, Victoria (May 23, 2006). «A 'more revolutionary' Web». International Herald Tribune. Արխիվացված օրիգինալից November 26, 2011-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  21. ↑ Shannon, Victoria (23 May 2006). «A 'more revolutionary' Web». International Herald Tribune. Արխիվացված օրիգինալից November 26, 2011-ին. Վերցված է 26 June 2006-ին.
  22. ↑ Edelman, Gilad. «What Is Web3, Anyway?». Wired (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 1059-1028. Արխիվացված օրիգինալից February 10, 2022-ին. Վերցված է December 3, 2021-ին.
  23. ↑ Nield, David (December 14, 2021). «What Is Web3 and Why Should You Care?». Gizmodo (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից February 9, 2022-ին. Վերցված է December 19, 2021-ին.
  24. ↑ Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  25. ↑ Read, Max (October 24, 2021). «Why Your Group Chat Could Be Worth Millions». Intelligencer (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից October 24, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  26. ↑ Feiner, Lauren (October 13, 2021). «Prominent Silicon Valley VC firm Andreessen Horowitz embarks on major crypto policy push in Washington». CNBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից October 13, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  27. ↑ Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  28. ↑ Kharif, Olga (December 10, 2021). «What You Need to Know About Web3, Crypto's Attempt to Reinvent the Internet». Bloomberg. Արխիվացված օրիգինալից February 8, 2022-ին. Վերցված է December 12, 2021-ին.
  29. ↑ «Crypto, Web3 and the Metaverse» (PDF). Bennett Institute for Public Policy (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից August 15, 2022-ին. Վերցված է 2022-06-26-ին.
  30. ↑ Liu, Zhuotao; Xiang, Yangxi; Shi, Jian; Gao, Peng; Wang, Haoyu; Xiao, Xusheng; Wen, Bihan; Li, Qi; Hu, Yih-Chun (2021). «Make Web3.0 Connected». IEEE Transactions on Dependable and Secure Computing. 19 (5): 2965–2981. doi:10.1109/TDSC.2021.3079315. ISSN 1941-0018. S2CID 236732697. Արխիվացված օրիգինալից June 26, 2022-ին. Վերցված է June 26, 2022-ին.
  31. ↑ Roose, Kevin (November 5, 2021). «Crypto Is Cool. Now Get on the Yacht». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Արխիվացված է օրիգինալից November 5, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  32. ↑ Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  33. ↑ Meunier, Thibault; Jo, In-Young (October 1, 2021). «Web3 — A vision for a decentralized web». The Cloudflare Blog (անգլերեն). Cloudflare. Արխիվացված օրիգինալից October 1, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  34. ↑ Chaffer, Tomer Jordi; Goldston, Justin (November 2022). «On the Existential Basis of Self-Sovereign Identity and Soulbound Tokens: An Examination of the "Self" in the Age of Web3». Journal of Strategic Innovation and Sustainability. Վերցված է July 19, 2023-ին.
  35. ↑ Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  36. ↑ Feiner, Lauren (October 13, 2021). «Prominent Silicon Valley VC firm Andreessen Horowitz embarks on major crypto policy push in Washington». CNBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից October 13, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  37. ↑ Zarrin, Javad; Wen Phang, Hao; Babu Saheer, Lakshmi; Zarrin, Bahram (May 15, 2021). «Blockchain for decentralization of internet: prospects, trends, and challenges». Cluster Computing (անգլերեն). 24 (4): 2841–2866. doi:10.1007/s10586-021-03301-8. ISSN 1573-7543. PMC 8122205. PMID 34025209. Արխիվացված օրիգինալից September 24, 2022-ին. Վերցված է November 10, 2021-ին.
  38. ↑ Kharif, Olga (December 10, 2021). «What You Need to Know About Web3, Crypto's Attempt to Reinvent the Internet». Bloomberg. Արխիվացված օրիգինալից February 8, 2022-ին. Վերցված է December 12, 2021-ին.
  39. ↑ «Welcome to 'Web3.' What's That?». The New York Times. December 5, 2021. Արխիվացված է օրիգինալից December 28, 2021-ին. Վերցված է December 16, 2021-ին.
  40. ↑ Goodkind, Nicole (December 6, 2021). «What is Web3?». Fortune. Արխիվացված օրիգինալից December 16, 2021-ին. Վերցված է December 16, 2021-ին.
  41. ↑ Mak, Aaron (November 9, 2021). «What Is Web3 and Why Are All the Crypto People Suddenly Talking About It?». Slate (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 9, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  42. ↑ 42,0 42,1 Hatmaker, Taylor (November 9, 2021). «NFTs and crypto wallets could be in Discord's future». TechCrunch (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 10, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  43. ↑ 43,0 43,1 Hatmaker, Taylor (November 10, 2021). «Discord pushes pause on exploring crypto and NFTs amidst user backlash». TechCrunch (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 11, 2021-ին. Վերցված է November 12, 2021-ին.
  44. ↑ Harbinja, Edina; Karagiannopoulos, Vasileios (March 11, 2019). «Web 3.0: the decentralised web promises to make the internet free again». The Conversation (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից March 14, 2019-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  45. ↑ Hatmaker, Taylor (November 9, 2021). «NFTs and crypto wallets could be in Discord's future». TechCrunch (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից November 10, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  46. ↑ 46,0 46,1 Read, Max (October 24, 2021). «Why Your Group Chat Could Be Worth Millions». Intelligencer (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից October 24, 2021-ին. Վերցված է November 9, 2021-ին.
  47. ↑ «Cryptocurrency goes green: Could 'proof of stake' offer a solution to energy concerns?». NBC News (անգլերեն). June 2021. Արխիվացված օրիգինալից September 26, 2021-ին. Վերցված է 2022-01-29-ին.
  48. ↑ London, Eva Szalay in (2022-01-19). «EU should ban energy-intensive mode of crypto mining, regulator says». Financial Post (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից January 29, 2022-ին. Վերցված է 2022-01-29-ին.
  49. ↑ Lin, Connie (2022-01-21). «How to clean up crypto mining—and what's at stake if we don't». Fast Company (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից January 26, 2022-ին. Վերցված է 2022-01-29-ին. «Contrary to the spirit of DeFi, [proof-of-stake] tends toward centralization in that, theoretically, one entity—or person—flush with cryptocurrency, could single-handedly shape the blockchain.»
  50. ↑ Kharif, Olga; Mathis, Will; Saul, Josh (November 8, 2021). «Crypto's Energy Guzzling Sparks an Alternative That Merely Sips». www.bloomberg.com. Արխիվացված օրիգինալից January 29, 2022-ին. Վերցված է January 29, 2022-ին. «Critics say these alternatives may be less secure than proof of work.»
  51. ↑ Vlad Savov (December 21, 2021). «Jack Dorsey Stirs Uproar by Dismissing Web3 as a Venture Capitalists' Plaything». Bloomberg. Վերցված է December 21, 2021-ին.
  52. ↑ Kastrenakes, Jacob (December 21, 2021). «Jack Dorsey says VCs really own Web3 (and Web3 boosters are pretty mad about it)». The Verge. Արխիվացված օրիգինալից December 24, 2021-ին. Վերցված է December 22, 2021-ին.
  53. ↑ Proven, Liam (December 15, 2021). «Web3: The next generation of the web is here… apparently». The Register. Արխիվացված օրիգինալից December 15, 2021-ին. Վերցված է December 16, 2021-ին.
  54. ↑ Locke, Taylor (December 20, 2021). «To Elon Musk, Web3 seems more like a 'marketing buzzword' than a reality». CNBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից December 24, 2021-ին. Վերցված է December 24, 2021-ին.
  55. ↑ Allyn, Bobby (November 21, 2021). «People are talking about Web3. Is it the Internet of the future or just a buzzword?». All Things Considered (անգլերեն). NPR. Արխիվացված օրիգինալից November 21, 2021-ին. Վերցված է 2022-01-21-ին.
  56. ↑ «The irrational exuberance of web3». TechCrunch (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից September 24, 2022-ին. Վերցված է 2022-01-30-ին.
  57. ↑ Werbach, Kevin (2018). The blockchain and the new architecture of trust. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. ISBN 978-0-262-03893-5. OCLC 1029064460.
  58. ↑ Miller, Ron (December 14, 2021). «The irrational exuberance of web3 - TechCrunch». TechCrunch. Արխիվացված օրիգինալից September 24, 2022-ին. Վերցված է December 16, 2021-ին.
  59. ↑ Barrett, Brian (January 8, 2022). «Security News This Week: Norton Put a Cryptominer in Its Antivirus Software». Wired. Արխիվացված օրիգինալից January 8, 2022-ին. Վերցված է January 8, 2021-ին.
  60. ↑ Marlinspike, Moxie (January 7, 2022). «My first impressions of web3». Վերցված է January 8, 2022-ին.
  61. ↑ Nover, Scott (January 19, 2022). «Web3 is not the decentralized utopia you've been promised». Quartz (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից January 21, 2022-ին. Վերցված է 2022-01-21-ին.
  62. ↑ Sloane, Garret (April 4, 2022). «How brands can prioritize multicultural marketing in virtual worlds: Some Web3 projects are leading with diversity to include everyone in the evolution of the internet». Ad Age. Vol. 93, no. 6. էջ 1.
  63. ↑ Sloane, Garret (April 4, 2022). «How NFT worlds battle brands for future of Web3: Fluf World's idealistic co-founders say major companies can join, they just need an NFT like everyone else». Ad Age. Vol. 93, no. 6. էջ 1.(չաշխատող հղում)
  64. ↑ Sloane, Garret (April 4, 2022). «How brands can prioritize multicultural marketing in virtual worlds: Some Web3 projects are leading with diversity to include everyone in the evolution of the internet». Ad Age. Vol. 93, no. 6. էջ 1.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Web3.0&oldid=10170277» էջից