Քավարան
Նկարազարդումը՝ Գյուստավ Դորեի:
Քավարան (լատին․՝ Purgatorium), ըստ կաթոլիկ վարդապետության՝ վիճակ, որտեղ հայտնվում են մարդկանց հոգիները, որոնք մահացել են Աստծո հետ խաղաղությամբ, բայց պետք է մաքրվեն կյանքի ընթացքում գործած մեղքերից[1]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մահացածների համար աղոթելու սովորույթը քրիստոնեության մեջ գրանցվել է դեռևս II դարում, իսկ մահացածների համար մատուցվող պատարագները՝ III դարում[1]։ Կաթոլիկության մեջ քավարանի մասին դոգման աստիճանաբար ձևավորվել է XIII-XV դարերում, մասնավորապես՝ Թովմա Աքվինացու աշխատություններում։ Ուղղափառների ու կաթոլիկների միջև Քավարանի վերաբերյալ առաջին վեճերի մասին հիշատակվել է 1234 թվականից։ Քավարանի դավանաբանական ծնունդը՝ որպես տեղ, արձանագրել է Իննովկենտիոս IV պապը՝ 1254 թվականին[2]։ Քավարանի մասին եկեղեցական ուսմունքը ձևակերպվել է 1274 թվականին՝ II Լիոնյան խորհրդի ժամանակ, սակայն խորհրդի վերջնական որոշումներում «քավարան» բառը չկար և միայն 1439 թվականի Ֆերարա-Ֆլորենցիայի խորհրդում է տրվել քավարանի դոգմատիկ ամրագրումը կաթոլիկ աստվածաբանության մեջ։ Քավարանի մասին վարդապետությունը վերջնականապես հաստատվել է 1563 թվականին՝ Տրենտոյի խորհրդում[1]։
Աստվածաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավանդույթը՝ հավատն առ քավարան հանդիպում է Հին Կտակարանյան հրեաների մոտ։ Այդ ուսմունքը միշտ ընդունել է նաև Կաթոլիկ եկեղեցին։ Համաձայն՝ քավարանի մասին Կաթոլիկ եկեղեցու ուսմունքի՝ մկրտված մարդը, ով մեղք է գործել և ներում ստացել կամ գործել է «ներելի» մեղք, որպես կանոն, մահից հետո ազատ չի արձակվում, այլ այդտեղ կրում է իր «ժամանակավոր» պատիժը։ Մարդն, ով մահացել է որպես՝ բարի քրիստոնյա, սակայն ունի թեթև մեղքեր, որոնք թույլ չեն տալիս ազատ մտնել Աստծո արքայություն, ենթարկվում է ժամանակավոր մաքրման և միայն դրանից հետո՝ ժառանգում Երկինքը[3]։ Կաթոլիկ եկեղեցու վարդապետարանում ասվում է .
|
Նրանք՝ ովքեր մահանում են Աստծո հետ բարեկամությամբ, բայց ամբողջովին մաքուր չեն՝ թեև նրանց տրամադրվում է հավիտենական փրկություն, մահից հետո ենթարկվում են մաքրման, որպեսզի հասնեն սրբության՝ անհրաժեշտ երկնային արքայություն մտնելու համար։ Եկեղեցին այդ ընտրյալների վերջնական մաքրումը անվանում է քավարան, ինչը բոլորովին այլ է՝ ինչ անիծվածների պատժումը[4]։ | 
|
Համաձայն Կաթոլիկ եկեղեցու ուսմունքի՝ այդ իրողությունը հաստատվում է Սուրբ Գրքում։ Քանի որ հնարավոր է մահացածների համար մատուցել ողորմածության զոհաբերություն, դա կարող է նշանակել, որ նրանց հոգիները չեն մնում դժոխքում կամ դրախտում, այլ՝ հասնելով փրկության, կարիք չեն զգում ողջերի աղոթքների, իսկ՝ հավերժական անեծքի դատապարտվածներին այդ աղոթքները չեն օգնի։ Այսպիսով, ենթադրվում է, որ մահացածների հոգիները գտնվում են մի այնպիսի վիճակում, որտեղ աղոթքները դեռևս կարող են նրանց օգնել[5]։ Պողոս առաքյալը Կորնթացիներին Պողոս առաքյալի առաջին նամակում գրում է .
|
|
Ամենքի գործը բացահայտվում է. օրը ցույց կտա, քանի որ կրակի մեջ բացվում է, և կրակը փորձում է ամեն մարդու։ Ում գործը գոյատևում է, նա պարգև է ստանում։ Իսկ ում գործն այրվում է, նա պիտի վնաս կրի։ |
|
Ենթադրվում է, որ Ահեղ դատաստանի սկզբում քավարանը կվերանա, սակայն մինչ այդ, մեղավորները կմնան այդ վիճակում, մինչ՝ ամբողջական մաքրումն այն ամենից, ինչը խոչընդոտում է նրանց միությունն Աստծո հետ։ Ողջերը կարող են թեթևացնել ինչպես իրենց, այնպես էլ՝ մահացածների ճակատագիրը՝ մատուցելով «ողորմածության զոհաբերություններ»[6]։ Եթե մարդիկ մահացել են Եկեղեցու հետ միասնությամբ, չեն ունեցել մահացու մեղքեր, շարունակել են հավատալ ու սիրել Աստծուն, անցնելով քավարանի միջով, այն բանից հետո, երբ նրանք մաքրվեն, անպայամն, կհայտնվեն երկնքում։ Ժամանակակից աստվածաբանությունում քավարանի մասին չի խոսվում՝ որպես մի տեղ, այլ՝ որպես մաքրման գործընթաց։ Նրանք այդ գործընթացը դիտարկում են ոչ թե մեղքերի պատժման տեսանկյունից, այլ՝ հոգևոր աճի[1]։
Վերաբերմունքն այլ կրոններում ու դավանանքներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բողոքականները (Մարտին Լյութեր և Ժան Կալվին) կտրականապես մերժել են քավարանի գոյությունը։ Համաձայն բողոքականության ուսմունքի, դրա համար հիմք կարող են ծառայել Սուրբ գրությունները. «Ճիշտ այնպես, ինչպես մարդուն վիճակված է մի օր մեռնել, իսկ հետո՝ դատաստան» (Թուղթ առ Եբրայեցիս 9:27) և «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ. Իմ խոսքը լսողն ու Ինձ Ուղարկողին հավատացողը ունի հավիտենական կյանք» (Ավետարան ըստ Հովհաննեսի 5:24)։
Ուղղափառներն ընդունում են մահացածների համար աղոթելու անհարաժեշտությունը, բայց ժխտում են քավարանի գոյությունը։ Համաձայն Ուղղափառ եկեղեցու ուսմունքի՝ մահացած մարդկանց հոգիներին վիճակված է կամ գտնվել հավիտենական երանության վիճակում, կամ՝ տառապանքների[7]։ Դրա հետ մեկտեղ ուղղափառ քրիստոնյաները կարծում են, որ Ողորմած Աստված ամեն դեպքում կարող է մեղմել մեղավորների հավերժական տառապանքները և անգամ նրանց դարձնել Երկնային թագավորության ժառանգներ, եթե այդ մեղավորների համար Եկեղեցին և Երկրի վրա ապրողները (նրանց հարազատներն ու բարեպաշտ ընկերները) ջանասիրաբար աղոթեն։ Այդ իսկ պատճառով, ուղղափառ եկեղեցիներում աղոթում են մահացածների հոգիների հանգստության համար, հիշատակում են նրանց և ընդունում են նրանց անուններով գրություններ։ Սերբ երեց Թադեյ Վիտովնիցկին ասում էր . «Մահացածների հոգիները մեր օգնության կարիքն ունեն։ Երբ վերջանում է մարդու ֆիզիկական կյանքը, նա կորցնում է իր համար աղոթելու իրավունքը, քանի որ նրա ապաշխարության ժամանակը սպառվել է։ Նրա համար՝ Աստծուն, կարող են աղոթել միայն ուրիշները։ Հարության հույսով հանգստացած, բայց փորձությունների մեջ ընկած հոգիները սպասում են Սուրբ Եկեղեցու և իրենց հարազատների աղոթքներին, որ Տերն իրենց ազատի մտավոր կապերից և դժոխային հատկություններից, որոնցից նրանք չեն կարողացել ազատվել կյանքի ընթացքում։ Արևմտյան եկեղեցին հոգիների այս «միջանկյալ վիճակը» անվանում է «քավարան»։»[8][9]։
Իսլամական կոսմոլոգիայում, որպես՝ կաթոլիկության անալոգիա, քավարան է համարվում Արաֆը, որպես՝ դրախտի և դժոխքի միջև ընկած տարածություն։
Թեոսոֆիայում զուգահեռներ է անցկացվում՝ քավարանի և բուդդայականության կամա-լոկայի միջև[10]։
Արվեստում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]XIV դարի առաջին տասնամյակում (այսինքն, մինչ այն, երբ քավարանը դարձավ կաթոլիկության դոգման) Դանթեն՝ իր «Աստվածային կատակերգություն»-ում մանրամասն նկարագրել է Քավարանի կառուցվածքը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Чистилище» ////Католическая энциклопедия. М.:Изд. францисканцев. 2013. Т.5. Ст. 235—237
- ↑ «Влияние "Божественной комедии" Данте на формирование римо-католического догмата о чистилище». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-12-08-ին. Վերցված է 2017-08-14-ին.
- ↑ Катехизис Католической Церкви. &1029
- ↑ Катехизис Католической Церкви. &&1029-1030
- ↑ Катехизис Католической Церкви. &1031
- ↑ «…Посему принёс за умерших умилостивительную жертву, да разрешатся от греха» (2 Макк 12:45)
- ↑ Святитель Филарет (Дроздов). Пространный Православный Катихизис
- ↑ Духовные поучения. Об усопших // Фаддей Витовницкий, Духовные поучения
- ↑ ПРАВОСЛАВНОЕ МИССИОНЕРСТВО // Старец Фаддей Витовницкий. Мир и радость в Духе Святом: поучения, беседы / пер. с сербского С.А. Луганской. — М.: Новоспасский монастырь, 2010. С. 151. — вместо словосочетания «промежуточное состояние» используется «среднее состояние», которое приведено в кавычках, как и слово «чистилище».
- ↑ Что бессмертно в человеке. Е. П. Блаватская
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ле Гофф Ж. Рождение чистилища: пер. с фр. — Екатеринбург: У-Фактория; М.: АСТ МОСКВА, 2009. — 544 с. — ISBN 978-5-9757-0437-5, ISBN 978-5-403-00513-5.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քավարան» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
