Տրիվանդրամ[4][5](մալայալամ՝ തിരുവനന്തപുരം, tiruvaṉantapuraṁ), քաղաք Հնդկաստանում, Կերալա նահանգի վարչական կենտրոնը։ Քաղաքը գտնվում է Հինդուստան թերակղզու արևմտյան ափին։ Այն ձգվում է բլուրների արանքում[6]։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 752 490 մարդ, իսկ քաղաքային ագլոմերացիայի բնակչությունը 1,68 միլիոն մարդ։ Տրիվանդրամը իր մեծությամբ հինգերորդն է և հանդիսանում է նահանգի խոշորագույն քաղաքը[7][8]։ Մահաթմա Գանդին այն անվանել է Հնդկաստանի հավերժ կանաչ քաղաք։
Քաղաքի անվանումը ծագում է մայայալամայան Տիրուվանանդապուրամ բառից, որը նշանակում է «քաղաք Անանդայի»[9]։ Անվանումը կապված է աստվածության հետ, որին նվիրված է տաճար, որը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում։ Տաճարը համարվում է քաղաքի այցեքարտը։
Տիրուվանանդապուրամը տեղակայված է հին առևտրային շրջանում։ Ըստ ավանդության` Օֆիրը, որը Սողոմոնի նստավայրն էր, մ.թ.ա. 1036 թվականին, գտնվում էր Տիրուվանանդապուրամում։ Քաղաքային նավահանգիստը վաղուց եղել է առևտրային կենտրոն։ Քաղաքային և մշակութային պատմության վաղնջական շրջանը առանձին է զարգանում է Կերալա նահանգում։ Քաղաքի առաջին կառավարիչները հարաբերության մեջ են մտնում Այ դինաստիայի հետ։ X դարում նրա անկումից հետո քաղաքն անցնում է Վենադ պետության հսկողության ներքո[10]։ Տիրուվանանդապուրամի ծաղկումը սկսվում է 1729 թվականին ռաջա Մարտանդամ Վարմի գահակալման շրջանում։ 1745 թվականին նա մայրաքաղաքը Պադմանբհապուրամից տեղափոխվում է Տիրուվանանդապուրամ[11]։ Քաղաքը դառնում է դարի մտավոր և գեղարվեստական կենտրոնը։ Քաղաքի ոսկեդարը պատմության մեջ համարվում է 19-րդ դարի կեսը` մահարաջի Սվատի Տիրունալիի և մահարաջի Այլիամ Տիրունալայի առավարման շրջանը։ Այդ շրջանում բացվում է առաջին անգլախոս դպրոցը (1834), աստղադիտարանը (1837), գլխավոր հիվանդոցը (1839), Արևելյան հետազոտական ինստիտուտը և հին ձեռագրերի և համալսարանական քոլեջը (1873)։ Այդ շրջանում բացվում է նաև նահանգի առաջին հոգեբուժարանը։ Մուլամե Տիրունալում (1885-1924) բացվել է Սանսկրիտի Քոլեջը, Իրավունքի և Կանանց քոլեջը[12]։
20-րդ դարի սկիզբը դառնում է քաղաքական և սոցիալական խոշոր փոփոխությունների շրջան։ Շրի Մուլամ համաժողովը` հիմնադրված 1904 թվականին, դառնում է առաջին ընտրված դեմոկրատական մարմինը Հնդկաստանի տարածքում[13]։ Չնայած այն բանին, որ քաղաքը չի եղել բրիտանական գաղութային վարչակազմի ուղղակի վերահսկողության տակ, Տիրուվանանդապուրամը դարձել է հնդկական ազգային-ազատագրական շարժման կենտրոններից մեկը։ 1938 թվականին այստեղ տեղի է ունեցել Հնդկական ազգային կոնգրեսի հավաքը։
↑«About Thiruvananthapuram». Thiruvananthapuram Municipal Corporation. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
↑«District Profile». About Thiruvananthapuram. National Informatics Centre District Centre, and Content Management Team Collectorate Thiruvananthapuram. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 22-ին.
↑«A BRIEF HISTORY». Govt. of Kerala. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 22-ին.
Հնդկաստան
