Վերմոնտ

Վերմոնտ; անգլ.՝ Vermont
Վերմոնտի դրոշ	Զինանշան
Երկիր	ԱՄՆ
Մասն է	Մայրցամաքային նահանգներ և Նոր Անգլիա
Հիմն	These Green Mountains?
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ
Վարչկենտրոն	Մոնտպիլիեր
Ամենաբարձր կետ	Mount Mansfield?
ԲԾՄ	305 մետր
Օրենսդրական մարմին	Vermont General Assembly?
Դատական մարմին	Vermont Supreme Court?
Միության մուտք	մարտի 4, 1791 (14-րդ)
Բնակչություն;	▲643 077 մարդ (ապրիլի 1, 2020) (49 տեղ)
Տարածք	24 923 կմ² (45 տեղ)
Հիմնադրված է	մարտի 4, 1791 թ.
Սահմանակցում է	Նյու Հեմփշիր, Մասաչուսեթս, Նյու Յորք և Քվեբեկ
Ժամային գոտի	EDT? և Ամերիկա/Նյու Յորք
Հապավում	VT և Vt.
Փոխարինեց	Վերմոնտի Հանրապետություն
ISO 3166-2 կոդ	US-VT
Անվանված է	Կանաչ լեռներ
Մականուն	The Green Mountain State
Միության մուտք	մարտի 4, 1791 (14-րդ)
	vermont.gov(անգլ.)
	Վերմոնտ Վիքիպահեստում

Վերմոնտ (անգլերեն՝ Vermont), նահանգ ԱՄՆ-ի հյուսիսարևելյան մասում։ Այն գտնվում է Նոր Անգլիայի տարածաշրջանում։ ԱՄՆ-ի մի մասն է կազմել 1791 թվականից։

ԱՄՆ-ի ամենափոքր նահանգներից մեկն է, տարածքի մեծությամբ 45-րդ նահանգն է (24 923 կմ²), իսկ բնակչության թվով (626,042 մարդ 2015 թվականի տվյալներով) ԱՄՆ 50 նահանգների մեջ զբաղեցնում է 49-րդ տեղը։ Վարչական կենտրոնը Մոնտպիլիերն է, խոշորագույն քաղաքը` Բերլինգթոնը։

Նահանգի պաշտոնական կարգախոսն է «Ազատություն և միասնություն» (անգլ.՝ Freedom and Unity): Պաշտոնական մականունը` «Կանաչ լեռների նահանգ», («Vermont» բառը գալիս է ֆր.՝ «Vert mont» «կանաչ լեռ» բառից)։

Աշխարհագրություն

Վերմոնտը գտնվում է Նոր Անգլիայում, Միացյալ Նահանգների հյուսիս-արևելքում։ Նահանգի տարածքը կազմված է 23 955 կմ² ցամաքից և 968 կմ² ջրից, այսինքն, ընդհանուր տարածքը կազմում է 24 923 կմ² (ԱՄՆ-ում հիսուն նահանգներից 45-րդ տեղում է)։

Գետի արևմտյան ափը Վերմոնտը բաժանում է Կոնեկտիկուտից, իսկ արևելյան ափը բաժանում է Նյու Հեմփշիր նահանգից (գետը կազմում է Նյու Հեմփշիրի մի մասը)։ Վերմոնտի գլխավոր լիճը Շամփլեյն լիճն է, որն էլ ԱՄՆ-ի 6-րդ ամենամեծ քաղցրահամ լիճն է։ Վերմոնտը հյուսիսարևմտյան մասով սահմանակից է Նյու Յորք նահանգին։

Վերմոնտի ձգվածությունը հյուսիսից հարավ կազմում է 256 կմ։ Նահանգի արևմուտքից արևելք ձգվող ամենալայն երկարությունը 143 կմ է (Կանադայի հետ սահմանում), իսկ ամենափոքր երկարությունը `ընդամենը 60 կմ (Մասաչուսեթս նահանգի կողքին)։ Նահանգի աշխարհագրական կենտրոնը Վաշինգտոն քաղաքն է, Ռոքսբերիից 5 կմ դեպի արևելք։ Նահանգում կան վեց բնաաշխարհագրական տարածքներ, դրանք են` Հյուսիսարևելյան լեռնաշղթան (the Northeastern Highlands), Կանաչ լեռները (the Green Mountains), Տակոնիկ լեռները (the Taconic Mountains), Շամբլեն լճերը (the Champlain Lowlands), Վերմոնտի հովիտը (the Valley of Vermont) և Վերմոնտ Պիեմոնի շրջակայքը (the Vermont Piedmont): Վերմոնտի «Կանաչ լեռների նահանգ» ոչ պաշտոնական մականունը դեռևս հաստատված չէ։ Որոշ հետազոտողներ կարծում են, որ նահանգի անունը գալիս է Vermont անտառի անվանումից։ Մյուսները հավատում են, որ նահանգը Վերմոնտ անվանվել է այն պատճառով, որ այնտեղ գերակշռում են կանաչավուն քարերը^[2]^[3]։

Բնակչություն

Ըստ ԱՄՆ մարդահամարի վիճակագրության բյուրոյի 2013 թվականի տվյալների` Վերմոնտի բնակչությունը կազմում է 626.630 մարդ (51 % կանայք, 49,0 % տղամարդիկ)։ 2012 թվականի տվյալներով Վերմոնտի բնակչության 95,4 %-ը կազմում են սպիտակամորթները, 1,1 %-ը՝ աֆրոամերիկացիներ, 1,4 %-ը` ասիացիներ։ Ըստ 2000 թվականի մարդահամարի տվյալների` նահանգի բնակչության 2.54% -ը խոսում են ֆրանսերեն, 1,00 %-ը իսպաներեն։

Բնակչության բաշխումը՝ ըստ էթնո-ռասայական առանձնահատկությունների.

Եվրոպական ծագման՝ 95,4 %
Ֆրանսիական և ֆրանսիա-կանադական ծագման՝ 23,3 %
Անգլիական ծագման՝ 18,4 %
Իռլանդական՝ 16,4 %
Գերմանական ծագման՝ 9,1 %
Իտալական ծագման՝ 7,5 %
Լատինամերիկյան ծագման՝ 1,6 %
աֆրոամերիկացիներ՝ 1,1 %
հնդկացիներ՝ 0,5 %
ասիացիներ՝ 1,4 %

Տնտեսություն

Վերմոնտի ՀՆԱ-ն 2016 թվականի տվյալներով կազմել է 31,092 միլիարդ դոլար^[4]։ Այս ցուցանիշով Վերմոնտը 50 նահանգների շարքում 50-րդ տեղն է զբաղեցնում, ինչպես նաև մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի ցուցանիշով 38-րդ տեղում է։ 2004 թվականի տվյալներով մեկ շնչի հասնող եկամուտը կազմել է 32,770 դոլար։ 2007 թվականին Վերմոնտի համար մեկ առևտրային գործընկերը դարձավ Կանադան։ Նահանգը Կանադայի Քվեբեկ գավառի հետ ունի 4 միլիարդ դոլարի առևտուր^[5]։ 2007 թվականին մանրածախ առևտուրը կազմել է 5,2 մլրդ դոլար^[6]։ Ընտանիքի միջին եկամուտը կազմել է 42.692 դոլար։ Այս ցուցանիշով նահանգը զբաղեցնում է 15-րդ տեղը ԱՄՆ-ում։ 2001 թվականին Վերմոնտն արտադրել է 1.040.000 լիտր թխկիի օշարակ, ինչը կազմում էր ազգային արտադրության մոտ մեկ քառորդը։ Զբոսաշրջությունը նահանգի տնտեսության կարևոր մասն է։ Ձմռանը բազմաթիվ զբոսաշրջիկներ են այցելում լեռնադահուկային հանգստավայրեր։ Առողջարանները հյուրանոցները, ռեստորանները և խանութները զբոսաշրջիկների հետաքրքրության հիմնական ոլորտներն են, հատկապես այն պատճառով, որ այս տարի նոր աշխատատեղեր են ստեղծվում բնակիչների համար։ 2005 թվականին զբոսաշրջիկները մոտ 13,4 միլիոն ուղևորություն են կատարել նահանգում` ծախսելով 1,57 միլիարդ դոլար^[7]։

Մշակույթ

Վերմոնտում անցկացվում են մի շարք փառատոներ, այդ թվում` Վերմոնտի Maple փառատոնը, Կանաչապատման փառատոնը, Apple Festival, Marlborough երաժշտական (խնձորի, երաժշտության) փառատոն։ Սիմֆոնիկ նվագախումբը, որ հովանավորվում է իշխանությունների կողմից, մեծ հարգանք ու սեր է վայելում նահանգում և ակտիվ գործունեություն է ծավալում տարածաշրջանում։ Պոետիկ հասարակությունը հրատարակում է «Կանաչ լեռների Թրուբադուրը» գրական ամսագիրը:Կատարվում է Brattleboro (անգլերեն) լեզվով։ Ամեն ամառ Թատերական ընկերությունը անցկացնում է Շեքսպիրյան փառատոն, Montpelier ն աամենամյա «Կանաչ լեռներ» կինոփառատոնը։ Վերմոնտի տեսարժան վայրերից մեկը Ջոզեֆ Սմիթի, Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի Սրբերի Եկեղեցի հուշահամալիրն է^[8]։