Լետո
| Լետո | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | տիտաններ |
| Դիցաբանություն | Հունական դիցաբանություն |
| Սեռ | իգական |
| Երևի համընկնում է | Լատոնա[1] |
| Հայր | Կեոս[1] |
| Մայր | Փեբե[1] |
| Քույր/Եղբայր | Աստերիա |
| Ամուսին | Զևս |
| Կողակից | Զևս |
| Զավակներ | Ապոլլոն[1][2] և Արտեմիս[3][1][2] |
 Leto Վիքիպահեստում | |
Լետո (հին հունարեն՝ Λητώ), հին հունական դիցաբանության գիշերվա սևազգեստ աստվածուհին, տիտան[4] Կեոսի և Ֆեբոսի[5] դուստրը, Զևսի կինը։ Զևսը բաժանվել է նրանից հանուն Հերայի, կամ էլ նա համարվել է Զևսի սիրուհին, Ապոլլոնի և Արտեմիսի մայրը։ Ծնվել է կելտերի երկրի դիմաց գտնվող կղզում, այստեղ պաշտում էին Ապոլլոնին, և թագավորում էին Բորեադները[6]՝ Բորեասի երկու թևավոր որդիները։
Երեխաների ծնունդը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Զևսը, կերպարանափոխված լորի[7], տիրում է նրան։ Երբ գալիս է երեխային լույս աշխարհ բերելու ժամանակը, խանդոտ Հերան արգելում է երկնակամարին տեղ տալ ծննդկանին։
Ըստ ավելի հայտնի տարբերակի՝ Հերան հետապնդում է նրան ամբողջ երկրով մեկ, և միայն Դելոս կղզում Լետոն լույս աշխարհ է բերում Արտեմիսին, իսկ Արտեմիսի օգնությամբ՝ Ապոլլոնին[8]։ Հերայի պատվերով Պիթոնը[9] հետապնդում է Լետոյին և երբ հասնում է նրան, Զևսի հրամանով Բորեասը Լետոյին տանում է Դելոս, որտեղ նա, կառչելով ձիթենու ճյուղից, ծնում է Ապոլլոնին և Արտեմիսին[10]։ Կամ Բորեասը տանում է Լետոյին Պոսեյդոնի մոտ, իսկ նա տեղափոխում է նրան Օրտրիգիա և կղզին ծածկում ամպերով[9]։ Այդ ժամանակ Պոսեյդոնը կղզին շրջում է դեպի վեր։ Լետոն օգնություն է խնդրում լողացող կղզի Դելոսից։ Սրա հետ էր Հերան համաձայնության եկել՝ խոստանալով պարգևատրել։ Դելոսը թույլ է տալիս Լետոյին իր ափերի մոտ ունենալ զավակներին։ Սակայն Հերան արգելել էր ծննդաբերության աստվածուհի Իլիթեյին օգնել իր հակառակորդին։ Լետոն այդպես տանջվում է մի քանի օր, շատ աստվածուհիներ են հավաքվում նրա շուրջը, բայց ոչնչով չեն կարողանում օգնել։ Աստվածուհիների ընծաներ բերելուց հետո միայն Իլիթեյը համաձայնում է օգնել։ Առասպելի մի տարբերակի համաձայն՝ Իլիթեյը հետաձգում է Արտեմիսի ծնունդը մինչև Ապոլլոնի բարեհաջող լույս աշխարհ գալը։ Մեկ այլ տարբերակի համաձայն՝ Արտեմիսը առաջինն է ծնվում և անմիջապես օգնում է մորը՝ լույս աշխարհ բերելու եղբորը։ Ապոլլոնի և Արտեմիսի ծնվելուց հետո է միայն Դելոս կղզին անշարժանում։
Սկզբից նա քանդել էր իր գոտին՝ պատրաստվելով ծննդաբերել Զոստերեում (Ատտիկա), որտեղ գտնվում էր նրա զոհարանը[11]։ Ըստ Քլեարկոսի՝ նա Խալկիդայից եկել էր Դելփիք և Պիթոնի[12]. քարանձավի մոտ ունեցել զավակներին։
Կամ Զևսը դարձրել էր նրան լոր և ուղարկել քարանձավ։ Մեկ այլ զրույցի համաձայն՝ Լետոն եկել էր բորենիների երկրից գայլի կերպարանքով։ Ըստ Արիստոն Ալեքսանդրացու՝ նա երեխաներին ունեցել է Էփեստում գտնվող Օրտիգիայի ակունքի մոտ։ Հետո լողացել է գետում։
Երեխաներին ունենալուց հետո նա թափառում էր Լիկիայում և բնակիչներից ջուր էր խնդրում, բայց նրանք պղտորում են Մելիտա լճի ջրերը և Լետոն նրանց դարնում է գորտեր[13](ինչ-որ սխալ տարբերակի համաձայն՝ դա եղել է Դեմետրան[14])։ Հետո նա լողացնում է երեխաներին Քսանֆե[15] գետում։
Այլ առասպելներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լետոն հովանավորում է լորորին[16][17]։ Տայգետի բարձունքներից Լետոն նայում էր, թե ինչպես է աղջիկը[18] որս անում։
Լետոն համարվում է մայրության, մայրական սիրո, երեխաներին պաշտելու խորհրդանիշ։ Որոշ զրույցների համաձայն Լետոն զավակներին նվիրված աստավածուհի-մոր կերպար է[19]։
Լետոն վիրավորվում է Թեբեի թագուհի Նիոբեից, որը բազմազավակ մայր էր, և Լետոյին ծաղրել էր, քանի որ նա միայն երկու զավակ ուներ։
Այս վարմունքից Լետոն զայրանում է և իր որդիներին՝ Ապոլլոնին և Արտեմիսին, հրահրում վրիժառու լինել Նիոբեից։ Նրանք սպանում են Նիոբեի բոլոր զավակներին, իսկ Նիոբեն վշտից քարանում է։
Լետոյին է նվիրված 35-րդ օրփեոսյան հիմնը։
Համապատասխանեցումը այլ դիցարանների հետ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հռոմեական դիցարան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ըստ հռոմեական դիցարանի Լետոն համեմատվում է (639)Լատոնայի հետ։ Ի պատիվ Լատոնայի աստերոիդը կոչվել է Լատոնա, որը բացվել է 1907 թ.։
Սլավոնական դիցարան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բ. Ա. Ռիբակովը փորձել է համեմատել Լետոյին և Լատոնային սլավոնական աստվածուհի Լադոյի հետ։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նրա անունով կա աստերոիդ՝ (68) լետո, որը բացվել է 1861 թ.։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Любкер Ф. Λητώ (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 735.
- ↑ 2,0 2,1 Н. О. Лето (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1896. — Т. XVIIа. — С. 608.
- ↑ Любкер Ф. Ἄρτεμις (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 163—164.
- ↑ Гомер. Одиссея VI 106
- ↑ Гесиод. Теогония 404—406; Диодор Сицилийский. Историческая библиотека V 67, 2
- ↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека II 47, 2, ссылка на Гекатея Абдерского
- ↑ Схолии к Пиндару. Пифийские песни Введ. // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.412
- ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 4, 1
- ↑ 9,0 9,1 Гигин. Мифы 140
- ↑ Гигин. Мифы 53
- ↑ Павсаний. Описание Эллады I 31, 1; Гиперид, фр.71 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.528
- ↑ Афиней. Пир мудрецов XV 701с-d // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.409
- ↑ Овидий. Метаморфозы VI 339—381; Антонин Либерал. Метаморфозы 35, 4; Первый Ватиканский мифограф II 85, 1
- ↑ Первый Ватиканский мифограф I 10, 2
- ↑ Антонин Либерал. Метаморфозы 35, 2
- ↑ Солин 11, 20
- ↑ Полемон, фр.36 Преллер
- ↑ Павсаний. Описание Эллады III 20, 5
- ↑ «керн». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-31-ին. Վերցված է 2014-10-20-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լետո» հոդվածին։ |
| ||||||||||
