Գայլի որջ

Գայլի որջ
Տեսակ	Գլխավոր շտաբ (զինվորական) և կառույց
Երկիր	Լեհաստան և Նացիստական Գերմանիա
Տեղագրություն	Քենտշին
Մասն է	Հիտլերի գլխավոր շտաբ
Հիմնադրվել է	1941
Պատվիրող	Հոխթիեֆ
Կայք	wolfsschanze.pl/en/location-and-construction/

Գայլի որջ (գերմ.՝ Wolfsschanze), ֆյուրերի գլխավոր շտաբը և գերմանական զինված ուժերի բարձրագույն հրամանատարության հրամանատարական համալիրը Գյորլից անտառում՝ Արևելյան Պրուսիայի Ռաստենբուրգ քաղաքի մոտ (այժմ՝ Քենտշին քաղաք, Լեհաստան, Վարմիա-Մասուրյա)։

Պատմություն

«Wolfschanze» համալիրը օգտագործվել է 1941 թվականի հունիսի 21-ից մինչև 1944 թվականի նոյեմբերի 20-ը։ Այդ ընթացքում գերմանացի ֆյուրեր Ադոլֆ Հիտլերն այնտեղ անցկացրել է ավելի քան 800 օր։ Հենց այնտեղից էլ նա ղեկավարել է ԽՍՀՄ ներխուժելու Երրորդ Ռայխի ծրագիր և Արևելյան ճակատի մարտերը։

1944 թվականի հուլիսի 20-ին այնտեղ անհաջող մահափորձ է կատարվել Հիտլերի դեմ։

Ըստ բրիտանացի գրող Էնթոնի Բիվորի՝ «Բեռլինի անկումը» գրքի, Հիտլերը 1944 թվականի նոյեմբերի 10-ին լքել է «Wolfschanze» շտաբը և մեկնել Բեռլին, որտեղ նա կոկորդի վիրահատության է ենթարկվել։ Դեկտեմբերի 10-ին Հիտլերը տեղափոխվել է մեկ այլ գաղտնի շտաբ, որը գտնվում էր Զիգենբերգի մոտ գտնվող անտառապատ տարածքում, Մայնի Ֆրանկֆուրտից մոտ քառասուն կիլոմետր հեռավորության վրա։ Դրա ծածկագիրն էր «Adlerhorst» (Արծվի բույն)։

«Wolfschanze» լքվել է գերմանական զորքերի կողմից այն բանից հետո, երբ 1945 թվականի հունվարի 25-ին բունկերը պայթեցվլ է՝ կապված Կարմիր բանակի առաջխաղացման հետ դեպի Անգերբուրգ (ներկայիս Վենգոժևո)։

Համալիրի շուրջ գերմանական ականապատ դաշտերի մաքրումն իրականացվել է լեհական բանակի կողմից երկու փուլով՝ 1945-1956 թվականներին։

Այսօր «Wolfschanze»-ը թանգարան է, որը գործում է ամբողջ տարվա ընթացքում։ Համալիրի տարածքում տեղադրված է հուլիսի 20-ի դավադրության մասնակիցների հուշարձանը։

Տեղագրություն

Հիտլերի բունկերը պայթեցնելու համար հսկայական քանակությամբ պայթուցիկ է պահանջվել։

«Wolfschanze»-ի գլխավոր շտաբը ավելի քան ութսուն բունկերներից և ամրացված շենքերից բաղկացած համալիր էր խիտ անտառի մեջտեղում, որը գտնվում էր 250 հեկտար պահպանվող տարածքում և շրջապատված էր փշալարերի մի քանի օղակներով, ականապատ դաշտերով, դիտակետերով, աշտարակներով, գնդացիրներով և ուներ հակաօդային պաշտպանության դիրքեր։ Համալիրի կարիքները ապահովվել են մոտակա փոքր օդանավակայանի Վիլամովոյի և երկաթուղային կայարանի միջոցով։ Նա Բեռլինին միացված էր ուղիղ հեռախոսային մալուխով^[1]։

Գլխավոր գրասենյակի կառուցումը, որն իրականացվել է Todt կազմակերպության կողմից, սկսվել է 1940 թվականին և իրականում շարունակվել է մինչև 1944 թվականը։ Նրա գտնվելու վայրը (Մասուրյան լճերի և ճահիճների մեջ) ի սկզբանե ընտրվել է՝ հաշվի առնելով խորհրդային սահմանին հարաբերական մոտ լինելը, մեծ բնակավայրերից հեռու լինելը և դժվար հասանելիությունը։

Անվտանգություն

Օդից հայտնաբերումից խուսափելու համար օգտագործվել են կեղծ ծառեր և քողարկող ցանց։ Խորհրդային հրամանատարությունը «Գայլի որջ»-ի գտնվելու վայրի և չափերի մասին իմացել է միայն 1945 թվականի սկզբին Բեռլինի հարձակողական գործողության ժամանակ^[2]։

Այլ օբյեկտներ

Նույն տարածքում եղել են նացիստական Գերմանիայի բարձրագույն ղեկավարության այլ հրամանատարական կետեր և շտաբներ.

Ռայխի կանցլերի ղեկավարի, SS-Obergruppenführer Հանս Լամերսի շտաբը (ծածկագիր՝ «Վենդուլա»)
Ցամաքային զորքերի բարձրագույն հրամանատարության շտաբ (ծածկագիր՝ «Աննա»),
Հայնրիխ Հիմլերի շտաբը (ծածկագիր՝ «Hochwald»),
Նացիստական Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարար Յոահիմ ֆոն Ռիբենտրոպի շտաբ,
Օդային ուժերի հրամանատարության շտաբ (ծածկագիր «Ռոբինսոն»),
Հերման Գյորինգի շտաբ (ծածկագիր «Breitenheide»),

Ծանոթագրություններ

↑ «Location and construction of Wolf's Lair - Why Gierloz / Ketrzyn?». Wolfsschanze (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 14-ին.
↑ Beevor, Antony (1999) Stalingrad: The Fateful Siege: 1942—1943. New York: Penguin Books. 9780140284584

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գայլի որջ» հոդվածին։

[1] «Location and construction of Wolf's Lair - Why Gierloz / Ketrzyn?». Wolfsschanze (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 14-ին.

[2] Beevor, Antony (1999) Stalingrad: The Fateful Siege: 1942—1943. New York: Penguin Books. 9780140284584

[1]

[2]