Illas Aleutianas
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. |
Aleutian Islands (en)  | ||||
| ||||
| Localización | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Estado | Estados Unidos de América | |||
| Estado federado | Alasca | |||
| Poboación | ||||
| Poboación | 8.162 (2000) (0,46 hab./km²) | |||
| Xeografía | ||||
| Superficie | 17.666 km² | |||
| Medición | 1.900 ( ) km | |||
| Bañado por | Mar de Bering e Océano Pacífico | |||
| Altitude | 2.857 m | |||
| Punto máis alto | Monte Shishaldin (pt)  (2.857 m) | |||
| Organización política | ||||
| Membro de | ||||
| Identificador descritivo | ||||
| Fuso horario | ||||
As illas Aleutianas (posiblemente o nome vén da lingua chukchi aliat, illa) forman unha cadea de pequenas illas volcánicas que forman un arco situado no norte do océano Pacífico que se estende ao longo de 1 900 km dende o extremo da península de Alasca ata a península de Kamchatka.
Case todo o arquipélago forma parte do estado de Alasca, Estados Unidos, pero o extremo oeste pertence a Rusia.
Segundo o censo do ano 2000 as Aleutinas tiñan 8 162 habitantes, deles 4 282 concentrados na cidade de Unalaska.
Xeografía
[editar | editar a fonte]As illas, coñecidas antes de 1867 como o arquipélago de Catarina, comprende catro grupos: Fox, Andreanof, Rat e Near, localizadas entre os 52° N e os 174° O.
A gran maioría das illas mostran as marcas da súa orixe volcánica e hai numerosos volcáns na parte norte da cadea, algúns aínda activos, Shishaldin (3041 m), en Unimak, é o máis importante.
O clima das illas é oceánico, con temperaturas moderadas e uniformes e con abondosa chuvia. As néboas son constantes. A temperatura media anual de Unalaska, a illa máis importante do grupo, é 3,4 °C, e en xaneiro a media é de 1,1 °C e 11,1 °C en agosto, con 250 días de chuvia por ano (2 032 mm).
Historia
[editar | editar a fonte]Os Ungangan son o pobo orixinario das Aleutianas, coñecidos internacionalmente como aleutianos. A súa lingua está relacionada coas linguas inuit. Moitos antropólogos cren que os primeiros seres humanos en pisar América seguiron a rota das agora illas Aleutinas que entón formaba un paso de terra entre Asia e América.
En 1741 o goberno ruso enviou a Vitus Bering, un danés ao servizo de Rusia, e a Aleksei Chirikov, nunha viaxe de exploración ao Pacífico Norte. Chirikov descubriu moitas das illas Aleutianas orientais, e Bering a maioría das occidentais. Nas illas establecéronse compañías comerciais rusas dedicadas ao comercio de peles, algúns aleutianos mesmo foron transferidos ás Illas Pribilof para cazaren lontras mariñas. As illas pertenceron a Rusia ata a merca de Alasca polos Estados Unidos en 1867.
Lista das Illas Aleutianas
[editar | editar a fonte]Listaxe de leste a oeste dos maiores grupos das Illas Aleutianas, as illas esta por orde alfabetico. O nome en aleutiano está entre parentese.
- Illa Aiktak (Ugangax)
- Illa Akun (Akungan)
- Illa Akutan (Akutanax̂)
- Illa Amak (Amax)
- Illa Amaknak (Amaxnax̂)
- Illa Amukta (Amuux̂tax̂)
- Illa Ananiuliak
- Illa Avatanak (Agutanax̂)
- Illas Baby
- Illa Bird (Kitnamax)
- Illa Bogoslof (Aĝasaaĝux̂)
- Illa Breadloaf (Taanĝiinax̂)
- Illa Buck (Ukdax̂sxix)
- Illa Caton (Qagan Unimgix̂)
- Illa Chagulak (Chugssĝinax̂)
- Illa Deer (Animin)
- Illa Derbin
- Illa Dushkot (Duxsxan)
- Illa Egg (Ugalĝa)
- Illa Emerald
- Illa Expedition (Guchiganang)
- Illa Fire
- Illa Gargoyle
- Illa Gull
- Illa Hog (Uknadax)
- Illa Kaligagan (Qisxagan)
- Illa Kigul (Kiigalux̂)
- Illas Krenitzin (grupo de Illas)
- Illa Kudiakof
- Illa Ogangen
- Illa Ogchul (Uxchalux̂)
- Pancake Rock (Kaduuĝix̂ Tanax̂)
- Illa Peter
- Illa Poa (Saduuĝinax̂)
- Illa Pustoi (Taĝilgadax)
- Illa Rootok (Aayux̂tax̂)
- Illa Round (Imlichin)
- Illa Samalga (Samalĝa)
- Illa Sanak (Sanaĝax)
- Illa Sedanka (Sidaanax̂)
- Illa Sushilnoi (Tanĝimax)
- Illa Tangik (Tan'gax̂)
- Illa Tanginak
- Illa Tigalda (Qigalĝan)
- Illa Ugamak (Ugangax̂)
- Illa Umnak (Unmax)
- Illa Unalaska (Nawan-Alaxsxa)
- Illa Unalga (Unalĝa)
- Illa Unimak (Unimax)
- Illa Vsevidof (Uyagax̂)
- Illa Wislow
- Illa Amukta (Amuux̂tax̂)
- Illa Chagulak (Chugaaĝinax̂)
- Illa Chuginadak (Tanax̂ Angunax̂)
- Illa Carlisle (Kigalĝa)
- Illa Herbert (Chiĝulax)
- Illa Kagamil (Qagaamila)
- Illa Uliaga (Ulaĝa)
- Illa Yunaska (Yunax̂sxa)
- Illa Adak (Adaax)
- Illa Agligadak (Aĝligadax)
- Illas Amatigis
- Illa Amatignak (Amatignax̂)
- Illa Amlia (Amlax)
- Illa Anagaksik (Anagaxsax̂)
- Illa Argonne
- Illa Asuksak (Hasux̂sax̂)
- Illa Atka (Atx̂ax̂)
- Illa Aziak (Haazax)
- Illa Barbara
- Illa Black
- Illa Bobrof (Walĝa)
- Illa Bolshoi (Tanax̂ Angunax̂)
- Illa Box
- Illa Castle
- Chaika Rock (Hasax̂sax̂)
- Illa Channel
- Illa Chisak (Hatmax)
- Chugul (Chiĝulax̂)
- Illa Cone
- Illa Cormorant
- Illa Crone
- Illas Delarof (Naahmiĝun tanangis)
- Illa Dora
- Illa Eddy (Ugidaagamax)
- Illa Egg (Ugalĝa)
- Illa Elf
- Fenimore Rock (Taxchisax̂)
- Illa Gareloi (Anangusix̂)
- Gramp Rock
- Illa Great Sitkin (Stitxinax̂̂)
- Illa Green (Hmiikaayaĝus)
- Illa Igitkin (Igitxix̂)
- Illa Ikiginak (Ikiiĝinax̂)
- Illa Ilak (Iilax̂)
- Illa Ina
- Illa Kagalaska (Qigalaxsix̂)
- Illa Kanaga (Kanaga)
- Illa Kanu (Yunax̂)
- Illa Kasatochi (Qanan-tanax)
- Illa Kavalga (Qawalĝa
- Illa Koniuji (Tanĝimax)
- Illa Little Tanaga (Tanagax̂)
- Illa North (Chihngax̂)
- Illa Ogliuga (Aglaga)
- Illa Oglodak (Ungluudâ)
- Illa Plum
- Illa Ringgold (Tanam Aduu)
- Illa Sadatanek (Sadan-tanax̂)
- Illa Sagchudak (Saĝuugax̂)
- Illa Sagigik (Amlagim Saĝuugaa)
- Illa Salt (Uladax)
- Illa Sea Parrot
- Illa Seguam (Saĝuugamax)
- Illa Silak (Silax̂
- Illa Skagul (Sxaĝulax̂
- Illa South
- Illa Staten (Iluuĝix̂ Tanax̂)
- Illa Tag (Tagachaluĝis)
- Illa Tagadak (Tanadax)
- Illa Tagalak (Tagalax̂)
- Illa Tanadak (Tanaadax̂)
- Illa Tanaga (Tanax̂ax)
- Illa Tanaklek (Tanaqlax̂)
- The Signals
- The Three Sisters
- Illa Tidgituk (Aakutanas)
- Illa Ugidak (Qagan-tanax̂)
- Illa Ulak (Uulax)
- Illa Umak (Uhmax̂)
- Illa Unalga (Unalĝa)
- Illa Uyak (Uuyax)
- Illa Whip
- Illa Amchitka (Amchixtax̂)
- Bird Rock
- Illa Davidof (Qanan-tanax)
- Illa Khvostof (Atanax̂)
- Illa Kiska (Qisxa
- Illa Little Kiska (Kangxhix̂)
- Illa Little Sitkin (Sitignax̂)
- Illa Pyramid
- Illa Rat (Hawadax)
- Illa Segula (Chiĝulax̂)
- Illa Semisopochnoi (Unyax)
- Illa Tanadak (Tanaadax̂)
- Illa Agattu (Angatux̂)
- Illa Alaid (Igingiinax̂)
- Illa Attu (Atan)
- Illas Cooper
- Illas Gibson
- Illa Hammerhead
- Illa Hodikof
- Illa Kennon
- Illa Kohl
- Illa Loaf
- Illa Lotus
- Illa Nizki (Avayax̂)
- Illa Peaked
- Illa Savage
- Illas Semichi (Samiyan)
- Illa Shemya (Samiyax̂)
Illas do Comandante (Rusia
)
[editar | editar a fonte]
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Illas Aleutianas |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Bergsland, K. Aleut Dictionary, Fairbanks: Alaska Native Language Center, 1994
- Orth, Donald J. 1971. Dictionary of Alaskan place names. U.S. Geological Survey Professional Paper 567, 1083 pp.
