Steaftsjerke
In steaftsjerke (Noarsk: stavkirke) is in gehiel út hout oplutsen tsjerkegebou, mei in typyske boustyl dy't benammen yn Skandinaavje oantroffen wurdt. Steaftsjerken binne ûntstien yn de perioade dat it kristendom yn Skandinaavje ferspraat waard.
Konstruksje
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]In steaftsjerke waard boud op in stiennen fundearring dêr't in frame of geramte fan houten balken op set waard. Op dit fûnemint rêsten de peallen. By de alderearste steaftsjerken waarden de staven of peallen yn in gat yn de grûn pleatst. Hoewol't dat foar genôch stabiliteit soarge, holden dizze bouwurken net lang stân trochdat de peallen troch ferrotting oantaast waarden. Dy peallen waarden oan de boppekant oaninoar fêstmakke mei in nij geramte fan horizontale balken. Dizze balken droegen de konstruksje foar it dak. Om dizze konstruksje genôch stevigens te jaan waarden trije metoaden tapast: earst waarden der tusken alle staven in pear krúslings pleatste staven setten, twad waarden der houten bôgen tusken de peallen pleatst en as lêste waard der in lege rûngong om de tsjerke makke dy't wichtich is foar de konstruksje. As ferbiningsmetoaden waarden brûkt: swellesturtferbining, houten pinnen en klam ferbiningen. In staaftsjerke waard nea mei spikers, neils of lym boud sadat de konstruksje fleksibel bleau en it hout wurkje koe (útsette en krimpe).
Foarmen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De ienfâldichste steaftsjerken binne lytse, rjochthoekige gebouwen en besteane út in skip en in lyts koar. It dak rêst op de muorren.
Gruttere steaftsjerken kinne in lange mêst yn 'e midden hawwe, dy't de toerspits draacht en dy't de muorren foar in part ûntlêst.
De meast komplekse steaftsjerken hawwe in hege romte yn 'e midden, dy 't droegen wurdt troch frijsteande mêsten; dy sintrale romte is omjûn troch legere sydboeken dy 't de konstruksje ferstevigje.
Noch oanwêzige steaftsjerken
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
| Tsjerke | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Garmo | 
|
Om en de by 1200 | |
| Steaftsjerke fan Hedalen | .jpg)
|
1327 | |
| Steaftsjerke fan Hegge | 
|
13e iuw | |
| Steaftsjerke fan Høre | 
|
1327 | |
| Steaftsjerke fan Lom | .jpg)
|
1160 | |
| Steaftsjerke fan Lomen | .jpg)
|
1179 | |
| Steaftsjerke fan Øye | 
|
1358 | meardere kearen werboud |
| Steaftsjerke fan Reinli | 
|
1237 | 1x werboud |
| Steaftsjerke fan Ringebu | 
|
1220 |
| Tsjerke | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Grip | 
|
1450 | |
| Steaftsjerke fan Kvernes | 
|
1432 | |
| Steaftsjerke fan Rødven | 
|
1200 |
| Tsjerke | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Holtålen | 
|
1200 | Ferhúze nei in iepenloftmuseum |
| Tsjerke | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Eidsborg | 
|
om en de by 1250 | |
| Steaftsjerke fan Heddal | .jpg)
|
13e iuw | Grutste Steaftsjerke fan Noarwegen |
| Steaftsjerke fan Høyjord | 
|
1100 |
| Tsjerke | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Borgund | 
|
1182 | |
| Steaftsjerke fan Fantoft | 
|
1150 | 2x werboud |
| Steaftsjerke fan Hopperstad | 
|
1140 | |
| Steaftsjerke fan Kaupanger | 
|
1183 | 1x werboud |
| Steaftsjerke fan Røldal | 
|
1250 | |
| Steaftsjerke fan Undredal | 
|
1147 | Tsjerke is wyt ferve |
| Steaftsjerke fan Urnes | _of_Urnes.jpg)
|
1130 | De âldste steaftsjerke fan Noarwegen |
| Tsjerke | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Flesberg | 
|
1735 | |
| Steaftsjerke fan Gol | 
|
1157 | Ferhúze nei in iepenloftmuseum |
| Steaftsjerke fan Nore | 
|
1167 | |
| Steaftsjerke fan Rollag | 
|
1425 | |
| Steaftsjerke fan Torpo | 
|
1200 | |
| Steaftsjerke fan Uvdal | 
|
1200 |
Bûten Noarwegen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Tsjerke | Lân | Boujier | Opm. | |
|---|---|---|---|---|
| Steaftsjerke fan Hedared | 
|
Sweden | 1500 | |
| Steaftsjerke fan Ruhnu | 
|
Estlân | 1644 | |
| Steaftsjerke fan Vang | 
|
Poalen | 1200 | Oarspronklik boud yn Vang, mar yn 1842 ferhúze nei Karpacz Poalen. |
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
