Xeikh Ahmad al-Ahsaí

Xeikh Ahmad al-Ahsaí
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Al Muţayrifī (en) , 1753ko maiatza
Herrialdea	ezezaguna
Lehen hizkuntza	arabiera
Heriotza	Medina, 1826ko ekainaren 27a (73 urte)
Hobiratze lekua	Al-Baqi' (en)
Familia
Seme-alabak	ikusi Muhammad Taqi Zayn al-Din (en) ; Ali Naqi al-Ahsa'i (en) ;
Haurrideak	ikusi Saleh ibn Zayn al-Din (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	arabiera; persiera
Irakaslea(k)	Muhammad Baqir Behbahani (en) ; Moḥammad Mahdī Baḥr al-ʿUlūm (en) ; Ja'far Kashif al-Ghita (en)
Ikaslea(k)	ikusi Hasan Gawhar (en) ; Hussein Kermani (en) ; Abd al-Khaliq al-Yazdi (en) ; Abd al-Wahhab al-Qazwini (en) ; Sayyid Kazim Rashti (en) ; Muhammad ibn Hussein al-Mamaqani (en) ; Mahmoud al-Tabrizi (en) ; Morteza Ansari (en) ; Hadi Sabzavari (en) ; Ali Naqi al-Ahsa'i (en) ; Muhammad Taqi Zayn al-Din (en) ; Ahmad Al Tuq (en) ; Hussein al-Asfoor (en) ; Muhammad Al Abd al-Jabbar (en) ; Abdullah Shubbar (en) ; Muhsin al-A'raji (en) ; Majzoob Ali Shah (en) ; Tahirih; Amineh; Hasan Azimabadi (en) ; Ibrahim ibn Abd al-Jalil al-Tabrizi (en) ; Ibrahim ibn Mahdi Al Arafat (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	Ulema, filosofoa eta Alfakia
Lan nabarmenak	ikusi Q22934464 ; Q20401583 ;
Mugimendua	Xaykhismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama; hamabitarra

Xeikh Ahmad bin Zayn al-Dín bin Ibráhím al-Ahsá'í (arabieraz: شيخ أحمد بن زين الدين بن إبراهيم الأحسائي‎) (1753ko maiatza – 1826ko ekainaren 27a), Xeikh Ahmad al-Ahsá'í izenaz ezaguna, teologo eta legelari xiita nabarmena izan zen. Hamabigarrentarren Xeikhi eskola handia sortu zuen, persiar eta otomandar inperioetatik jarraitzaileak erakarri zituena.

Jatorriz Al-Ahsa eskualdekoa zen (Ekialdeko Arabiako penintsula), Bahrainen eta Irakeko Najaf eta Karbalako zentro teologikoetan hezitakoa. ^[1] Bere bizitzako azken hogei urteak Iranen igaro zituen, non Qajar dinastiako printzeen babesa eta laguntza jaso baitzuen. ^[2] Bere arbasoak suni tradizioko nomadak ziren.^[3]

Xeikh Ahmad eskatologiari lotutako funtsezko gaietan bereizten zen Usuli eskolarengandik, hala nola, ulemen zeregina eta Hamabi Imanen zein hadith mistikoen interpretazio egokia. Desadostasun horiek, Peter Smith bahá'í akademikoaren arabera, ulama xiiten kide ortodoxoen heresia salaketak ekarri zituen, eta Ahsá'í eta bere jarraitzaileen aurkako jazarpen kasuak bizi izan zituzten bizi zen artean eta geroago. Bere irakaspenak konplexuak ziren eta gaizki ulertuak sor zitzaketen, hori dela eta, sarritan Taqayya praktikatzen zuen bere ideia polemikoak aurkariengandik ezkutatzeko.

Oraindik orain, gutxienen Xeikhi eskolak jarraitzaileak izaten jarraitzen du Iranen eta Iraken. Xeikh Ahmaden ondorengoa, Sayyid Kazim Rashti, hil ondoren, xeikhi asko, babismora eta geroago bahá'í federa bihurtu ziren. Xeikhien aipatutako bi liderrak babiek eta bahaiek oso estimatuak izaten jarraitzen dute, beren erlijioen aitzindari espiritualtzat hartzen baitituzte.

Historia

Xeikh Ahmad al-Ahsa 'ik idatzi zuenean, ez zegoen Xeikhi eskolarik, bere heriotzaren ondoren bakarrik kristalizatu baitzen. Bere burua xiita tradizionaltzat zuen, ez buruzagi sektariotzat. Hala ere, argi eta garbi berritu zuen pentsamendu xiita, eta, bere bizitzaren amaiera aldera, eztabaida handia sortu zen. Tartean sartu zen alor eztabaidagarrietako bat erlijio-agintaritzaren izaera izan zen. Islamaren adarra aditu musulmanaren rolarekiko oso banatuta zegoen garaian bizi izan zen. Eredu bat al zen, laikoek hutsik egin gabe emulatu beharrekoa, ala berdinen arteko lehena besterik ez, testu sakratuaren interpretazio literalari lotua, beste edozein pertsonak bezala? Ala, sufiek ziotenez, Jainkoaren grazia bera baino argiago zeudenei bideratzen zien "polo" bat ote zen? Nola koka dezakegu Xeikh Ahmad al-Ahsa 'i Islam xiitaren ikuspegi gatazkatsu horiei dagokienez?

Lehen urteak

Dokumentu gutxi heldu zaigu Xeikh Ahmad-en bizitza goiztiarrari buruz. Badakigu, halare, al-Ahsa-n, arabiar penintsulako ipar-ekialdean jaio zela, 1166 AH (1753 K.o.) edo 1157 AH (1744 K.o.) urtean jatorri sunita zuen xii familia batean. Nabil-en Kontakizunak, bahai fedearen historia batek, honela deskribatzen du bere esnatze espirituala:

Ikusten zuen «Islamaren fedea» aitortzen zutenek haren batasuna txikitu zutela, haren indarra ahuldu, haren helburua galbideratu, eta haren izen santua degradatu. Arima larritu egin zitzaion islamaren Xia adarraren baitan ikusten zuen ustelkeria eta borrokak [...] Bahrayn irletako batean, Persiar golkoaren hegoaldean, bere etxea eta ahaideak utzirik, Eskritura Islamikoen bertsoen misterioak argitzeko prest agertu zen, Manifestazio berri baten etorrera iragartzen zuten bertsoak, hain zuzen ere. [...] Ariman erre zitzaion uste osoa, alegia, Islamaren Fedean ez zegoela erreformarik, zorrotzena izanik ere, herri anker haren birsortzea lortuko zuenik. Bazekien, jakin ere,[...] Islamaren Liburu Santuek erakutsi eta aurresaten zuten bezala, errebelazio berri eta autonomo batek soilik ahal izango zuela fede dekadente haren garbitasuna berrezarri. Nabíl-i-Azam, Maṭāle' al-Anwar (Goiztiriko Argiuneak)

Ez dago argi Nabilen interpretazioa zenbateraino den bat Xeikh Ahmaden benetako sentimenduekin, baina erreformarako eta espektatiba mesianikorako funtsezko motibazioak argitzen ditu.

Heziketa eta Misioa

Berrogei urte inguru zituela (1784 edo 1794, gutxi gorabehera), Xeikh Ahmad erlijio-erudizioko zentro xiitetan hasi zen ikasten, hala nola,Karbala eta Najaf zentro xiitetan. Adituen arteean, Karbalan mujtahid, lege islamiarraren interpretatzaile izendatu zuten. Jakintsu sufi eta neoplatonikoekin lehiatu zen, eta izen ona lortu zuen bere arerioen artean. Ezagutza eta zientzia guztiak (funtsean) Koranaren baitan zeudela adierazi zuen, eta zientzietan gailentzeko, ezagutza oro Koranetik eratorri behar zela. Helburu horrekin, Korana interpretatzeko sistemak garatu zituen, eta mundu musulmanean indarrean zeuden zientzia guztiei buruzko informazioa bilatzen saiatu zen.

Halaber, Imamenganako benerazio sakona izan zuen, baita bere garaikide errukitsuek erakutsitako mailatik haratago ere, eta ikuspuntu heterodoxoak hartu zituen berpizkundeari, azken garaiei eta heriotzaren ondorengo bizitzari buruz, baita medikuntzari eta kosmologiari buruz ere. Arimari buruzko bere ideiek gorputz fisikotik bereizitako eta aldi berean lotutako "gorputz sotil" baten existentzia proposatzen zuten, eta horrek ere eragina izan zuen Imam Muhammad al-Mahdiren ezkutaketari buruzko bere ideietan. Bere ikuspuntuek zenbait elizgizon adituen salaketa ekarri zuten, eta eztabaida askotan parte hartu zuen Persiara joan aurretik, non denbora batez Yazd probintzian bizi izan zen. Yazden idatzi zituen bere liburu eta gutun gehienak.

Ametsak eta Ikuskariak

Amets eta ikuskari batzuk bizi izan zituen. Berak kontatu zituen amets horietako batean, hamabi Imametako bakoitzarenbaimena jaso zuen ezagutza transmititzeko. Beste amets batean, Imam Hasan ikusi zuen bertso koranikoak irakasten ari zitzaizkiola.^[3]

Bere pentsamendua

Ahsa'i-ren teologian eragin handia izan zuen Shihab al-Din Yahya ibn Habash Suhrawardi-k, batez ere Iman Ezkutuaren existentzia etereoaz erresuma ikusezinean, hura ezagutzeko bideak eta haren etorreraren inguruko garaia eta egoera. Ahsa'i-k gizadiaren salbazioa bilatzen zuen erlijio-betebehar hutsen gainetik, sakratuarekiko konpromiso intuitiboan zentratzen zen, "hurqalya" deituriko espazio kontzeptual baten barruan. Erresuma hori, XII. mendeko Shihab al-Din Yahya ibn Habash Suhrawardi filosofo iraniarrarengandik hartua, lurreko existentziaren eta zeruko domeinuaren arteko erdigunea zen.^[4]

“Horqalya” paisaia irudimentsuaren baitan, Iman Ezkutuak gizateriarentzat ikusezin jarraitu zuen, Berpizkunde Egunaren zain dauden fededunen arimak bezala. Erresuma horretan, beren gaitasun intelektual eta moralak ohoratu zituzten fededunek Aroko Imamaren presentzia ikus zezaketen, eta haren "agerpena" aurki zezaketen gorputzen munduan. Ahsa'i-ren iritziz, "Xia hobezina" zen ikuskarien perfekzio egoera horretara iristen zena, antzeko bide eraldatzailean besteak gidatzeko gai zena. Kontzeptu horrek, sufismo espekulatiboko "gizaki perfektuaren" (ensan-e kamel) ideian oihartzuna izan zuen.^[4]

Ahsa'i-k erresoluzio bat eskaini zion egoera ez-fisiko batean Imam's-en bizi iraupen ezkutuaren kontu kezkagarriari, bere zeruko prototipoa “horqalya” esferan existitzea proposatuz. Nahiz eta Ahsa'i-k ez zuen hau bere lan askotan kriptikoetan esplizituki artikulatu, inplikazioa, noizbait ezkutatutako imana, denboraren gailurrean, forma terrenal berri batean agertuko zela sortu zen.^[4]

Shaykhi Eskolaren Sorrera

Juan Colek laburbiltzen du Shaykhí Eskola sortu zen uneko egoera, baita bere ideiak kristalizatu eta lehen jarraitzaileak irabazten hasi ahala sortzen ziren galderak ere:

«

Xeikh Ahmad al-Ahsá 'ík idatzi zuenean, ez zen Xeikhi eskolarik existitzen, bere heriotzaren ondoren gauzatu baitzen. Bere burua xiita tradizional bat bezala ikusten zuen, ez buruzagi sektario bat bezala. Hala ere, argi eta garbi berritu zuen pentsamendu xiita, eta, bere bizitzaren amaiera aldera, eztabaida handia sortu zuen. Erlijio-autoritatearen izaera izan zen sartu zen eremu gatazkatsuetako bat. Bere garaian, bere Islamaren adarrean, iritziak oso banatuta zeuden aditu musulmanaren rolari buruz. Eredu bat al zen, laikoek zalantzan jarri gabe emulatu behar zutena, ala berdinen arteko lehena besterik ez, testu sakratuari hitzez hitz jarraitu behar ziona, beste guztiek bezala? Ala, sufiek esaten zuten bezala, Jainkoaren grazia bera baino argi gutxiago zutenengana bideratzen zuen ardatza ote zen? Nola koka dezakegu Xeikh Ahmad al-Ahsa'i, Islam xiitaren ikuspegi kontrajarri horiei dagokienez?

»

Moojan Momen bahá'í erudituak, Islam Xi‘i-rako Sarreran (George Ronald, Oxford, 1985), dio mujtahid asko beldur zirela Xeikh-ek Imam-en inspirazioz zuzenean lortzen zuela zioen ezagutza intuitiboagatik hobesteak bere posizioaren autoritatea larriki ahulduko ote zuen. Momenek Shaykh Ahmaden doktrinak eta bere ondorengotza komentatu ditu, shii ortodoxiarekiko gatazka areagotu zelarik.

Bahá'í erudituak, Nader Saiedik bere Bihotzaren Atean (Wilfrid Laurier University Press, 2010), bere jarraitzaileen ezaugarri izan ditu itxaropen sutsuak, bere ezagutza mistiko eta esoteriko konplexua, Jainkoaren Esentziaren transzendentzia absolutuan tematzea, wahdatu'l-wüujen doktrinarekiko arbuioa, bere gorputz

Nader Saiedi bahá'í adituak, Gate of the Heart (Bihotzaren Atea) lanean, xeikhi jarraitzaileen ezaugarri hauek deskribatzen ditu: itxaropen milenarista sutsuak, ezagutza mistiko eta esoteriko konplexua, jainkozko esentziaren erabateko garrantzia, wahdat al-wujúd doktrinaren arbuioa, gorputzaren berpizkundearen doktrina tradizionalaren berrinterpretazioa (ma' ad-i-Jismani) eta komunitate xiitaren gidaritzarako Ate bizidun (Báb) baten presentziaren beharrari buruzko baieztapen anbiguoak izan ditu bere jarraitzaileen ezaugarri.

Oinordekoa

Xeikh Ahmadek Kazim Raxti izendatu zuen bere ondorengo, eta hark gidatu zuen Xeikhi mugimendua, hil arte. ^[5] Mahdi eta Masih (itzulitako Jesus) nola ezagutu irakatsi zien bere ikasleei. 1843an hil ondoren, bere ikasleetako asko Iraken eta Iranen barrena zabaldu ziren buruzagi berri baten bila.

Argitaratutako lanak

Xeikh Ahmad idazle oparoa izan zen. Bere ibilbidean 71 lan oso argitaratu zituen, eta horietatik, badakigu 354 eskuizkribu garaikide daudela oraindik. ^[6] Nagusiki arabieraz idatzita, bere lanak literatur molde sorta zabala hartu zuen. Bere lan gehienak beste ulama edo bere ikasleei idatzitako gutunak dira, gehienetan beste lan batean azaldutakoa argitzeko, edo teologia edo jurisprudentziako galdera zailei erantzuteko. Al-Ahsa'ik bere kabuz konposatutako tratatu eta ikasgaiak bere lanen kopuru txikiagoa dira, baina gutunak baino luzeagoak eta arruntago aztertu eta berrinprimatuak izan ohi dira. Islamiar eta persiar tradizio literario eta akademikoaren arabera, bere lan askok iruzkin moduan idatzita daude, Koranaren surei buruz, Muhammad edo Imam-en hadith garrantzitsuei buruz, edo aurreko idazle mistiko edo teologikoek idatzitakoari buruz. ^[7] Ahmaden lan ezagunen bibliografia osatuenak bakarkako lanetan jorratutako hamabi arlo tematiko nagusi identifikatzen ditu.

Sharh al-Hikma al-Arshiyya - iruzkin multibolumen bat MuIla Sadraren al-Hikma al-Arshiyyari buruz (Tabriz, 1854)
Sharh al-Fawa'id. Litografia. ED (Tabriz: 1856).
Jawami'al-Kalim. Litografia. ED (Tabriz: 1856-59).
Sharh al-Masha'ir. Litografia. ED (Teheran: 1861).
Sharh al-'Arshiyya. Litografia. ED (Teheran: 1861).
Sharh al-Ziyara al-Jami'a al-Kabira. Chapkhaneh Sa'adat (Kirman: 1972), 4 liburuki.
Rasa'il al-Hikma. Al-Da'ira al-'Alamiyya (Beirut: 1993).

Erreferentziak

↑ Zarandi 1932, 2 orr. .
↑ Zarandi 1932, 7 orr. .
↑ ^a ^b «AḤSĀʾĪ, SHAIKH AḤMAD – Encyclopaedia Iranica» iranicaonline.org.
↑ ^a ^b ^c Iran: A Modern History, Abbas Amanat, Yale University Press, 2017.
↑ Corbin 1977.
↑ Momen 1991, 25 orr. .
↑ Momen 1991, 170 orr. .

Bibliografia

Amir-Moezzi, Mohammad Ali. "Une absence remplie de présences. Herméneutiques de l'occultation chez les Shaykhiyya (Aspects de l'imamologie duodécimaine VII) ," in Bulletin of the School of Oriental and African Studies"Absentzia bat presentziaz betea. Ezkutaketaren Hermeneutikak Xeikhien artean, Afrikar Ikaskuntza eta Ekialdeko Eskolaren Boletinean 64. lib. 1. zkia. (2001), orr. 1-18.
(Ingelesez) Cole, Juan R. I.. (2001-08-30). «Shaykh Ahmad Al-Ahsaʾi on the Sources of Religious Authority» The Most Learned of the Shiʿa. Oxford University Press, 82–92 or. doi:10.1093/acprof:oso/9780195137996.003.0006. ISBN 9780195137996..
Cole, Juan R.I. The World as Text: Cosmologies of Shaykh Ahmad al-Ahsa'i (Mundua testu gisa: Xeikh Ahmad al-Ahsa'iren kosmologiak), in Studia Islamica, No. 80. or. 145–163.
Corbin, Henry. L'ecole Shaykhie en Theologie Shi‘ite. Taban (Teheran: 1967).
Corbin, Henry. En islam iranien (Irango islamean). Galimard (Paris: 1972), vol. 4. ATALA
Maceoin, Denis. SV "Ahsa'i, Shaikh Ahmad b. Zayn al-Din", Encyclopaedia Iranica-n, 3 liburuki - (Londres: Routledge eta Kegan Paul, 1983).
Maceoin, Denis. The Messiah of Shiraz. (Shirazko Mesias). Brill (Leyden, 2008).
Hamid, Idris Samawi. The Metaphysics and Cosmology of Process According to Shaykh Ahmad al-Ahsa'i. (Prozesuaren metafisika eta kosmologia, Shaykh Ahmad al-Ahsa'i-ren arabera). (Doktorego-tesia: New Yorkeko Estatu Unibertsitatea, Buffalo, 1998).
Lambden, Stephen. (May 26, 2016). «Twin Shining Lights, Part 1: Shaykh Ahmad ibn Zayn al-Din al-Ahsa'i» Lights of 'Irfán: Papers Presented at the 'Irfán Colloquia and Seminars 17.
Momen, Moojan. (1991). «The Works of Shaykh Ahmad al-Ahsá'í: A Bibliography» Baháʼí Studies Bulletin Monograph #1: 177..
Rafati, Vahid (1979). Shaykhi Pentsamenduaren Garapena Islam Shi‘i-an. Doktore-tesia, Kaliforniako Unibertsitatea, Los Angeles.
Iran: A Modern History, Abbas Amanat, Yale University Press, New Haven, 2017.

Kanpo estekak

Sheykh Ahmad Ahsa'i, Iranica
alabrar.com Xeikhien ikasketei buruzko informazio gehiago lortzeko. (Gune hau arabieraz dago.)
Shaykhism goiztiarra - Zenbait ohar biografiko, itzulpen eta azterlan
Xeikh Ahmad al-Ahsa'iren Idazlanen Bilduma H-Bahai Discussion Network

Datuak: Q400887
Multimedia: Shaykh Ahmad / Q400887

[FOOTNOTEZarandi19322-1] Zarandi 1932, 2 orr. .

[FOOTNOTEZarandi19327-2] Zarandi 1932, 7 orr. .

[Izenik_gabekoa-20250106083517-3] «AḤSĀʾĪ, SHAIKH AḤMAD – Encyclopaedia Iranica» iranicaonline.org.

[Izenik_gabekoa_2-20250106083517-4] Iran: A Modern History, Abbas Amanat, Yale University Press, 2017.

[FOOTNOTECorbin1977-5] Corbin 1977.

[FOOTNOTEMomen199125-6] Momen 1991, 25 orr. .

[FOOTNOTEMomen1991170-7] Momen 1991, 170 orr. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]