Uztailaren 4

Uztailaren 4a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita bosgarren eguna da, 186.a bisurteetan. 180 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Irene Paredes Jaiotza: Legazpi, 1991 Pauline Carton Jaiotza: Biarritz, 1884 Heriotza: Parisko 16. barrutia eta Paris, 1974ko ekainaren 17a Alejandro Berenguer Jaiotza: Barañain, 1995 Imanol Alguacil Jaiotza: Orio, 1971 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Giuseppe Garibaldi Jaiotza: Niza, 1807 Heriotza: Caprera, 1882ko ekainaren 2a Nathaniel Hawthorne Jaiotza: Salem, 1804 eta 1804 Heriotza: Plymouth (en) , 1864ko maiatzaren 19a Calvin Coolidge Jaiotza: Plymouth Notch, 1872 Heriotza: Northampton, 1933ko urtarrilaren 5a Gina Lollobrigida Jaiotza: Subiaco, 1927 Heriotza: Erroma, 2023ko urtarrilaren 16a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 4ko jaiotzak Post Malone • Theodore Beza • Hermann Cohen • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Pedro Vallana Jaiotza: Getxo, 1897ko azaroaren 29a Heriotza: Montevideo, 1980 Melchor Sánchez de Toca Jaiotza: Bergara, 1804ko urtarrilaren 5a Heriotza: Madril, 1880 Michel Olzomendi Jaiotza: Baigorri, 1901eko abuztuaren 29a Heriotza: Singapur, 1977 Abilio Barbero Jaiotza: Donostia, 1931ko uztailaren 10a Heriotza: Madril, 1990 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Marie Curie Jaiotza: Varsovia, 1867ko azaroaren 7a Heriotza: Sancellemoz (en) , 1934 Thomas Jefferson Jaiotza: Shadwell (en) , 1743ko apirilaren 2a (juliotar egutegia) Heriotza: Monticello, 1826 John Adams Jaiotza: Braintree, 1735eko urriaren 19a (juliotar egutegia), 1735eko urriaren 30a eta 1735 Heriotza: Quincy, 1826 François-René de Chateaubriand Jaiotza: Saint-Malo, 1768ko irailaren 4a Heriotza: Paris, 1848 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 4ko heriotzak Hayim Nahman Bialik • Samuil Marshak • Otto Bauer • Daniil Granin • Erich Salomon • Eskuz gaurkotu

Gertaerak EEBBko independentziaren eguna. Mars Pathfinder 1776 - Amerikako Iraultza Gerra: Kontinental Kongresuak Independentzia Adierazpena berrestu zuen. 1946 - Estatu Batuek Filipina Uharteen independentzia onartu zuten. 1992 - Frantziako Tourraren lehenengo etapa Donostiako hiritik abiatu zen. 1997 - Mars Pathfinder espaziontzia (irudian Sojourner modulua) Marten lurreratu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Astelehena 2023: Asteartea 2024: Osteguna 2026: Larunbata 2027: Igandea 2028: Asteartea Izendegia Santutegia: Balentin Berriotxoa, Elisabet Portugalgoa, Berta Blangykoa Seaska egutegia: Elisabet/Elixabet/Elisabete/Elixabete/Elixa/Elixabe/Elixane, Neskato eta Berriotxoa.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1522 – Amaiurko gazteluaren aurkako ofentsiba abiatu zuen Karlos enperadore espainiarrak.
• 2009 – Bilboko metroaren bigarren lineako bi geltoki zabaldu ziren, Peñota eta Santurtzi.
• 2014 – Iparraldean eta Nafarroan uholdeak gertatu ziren.

Mundua

• 1776 – Amerikako Independentzia Gerra: Kontinental Kongresuak Independentzia Aitortza berretsi zuen.
• 1879 – Ulundiko guduan britainiar armadak Cetshwayo kaMpande zuluen erregea harrapatu eta Anglo-Zulu Gerra irabazi zuen.
• 1946 – Estatu Batuek Filipina Uharteen independentzia onartu zuten.
• 1976 – Israelgo Defentsa Indarrek Entebbeko aireportuan, Kampalatik gertu (Uganda), Entebbe Operazioa burutu zuten, 105 bahitu israeldar zituzten lau palestinar terrorista hil zirelarik.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1982ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Joxe Migel Argiñarenak bere bigarren txapela jantzi zuen.

Mundua

• 1963 – The Great Escape ("Ihesaldi Handia") filma estreinatu zen, John Sturgesek zuzendu eta Steve McQueen, James Garner, Richard Attenborough, James Donald, Charles Bronson, Donald Pleasence, James Coburn eta David McCallum aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1996 – Kingpin ("A Zer Babalore Parea") filma estreinatu zen, Farrely anaiek zuzendu eta Woody Harrelson, Randy Quaid, Vanessa Angel eta Bill Murray aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1997 – Mars Pathfinder espaziontzia Marten lurreratu zen.

Kirolak

Euskal Herria

• 1992 – Frantziako Tourraren lehenengo etapa Donostiako hiritik abiatu zen.

Mundua

• 2010 – Rafael Nadal tenislari mallorcarrak bere bigarren Wimbledongo txapelketa irabazi zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1831 – Serafin Olabe, nafar militar, politiko eta idazlea, Sevillan (h. 1884).
• 1835 – Fermin Matxinbarrena, gipuzkoar politikari eta enpresaburua (h. 1897).
• 1884 – Pauline Carton, euskal antzezlea (h. 1974).
• 1930 – Michel Zelaia, lapurtar errugbilaria (h. 2020).
• 1939 – Alberto Lopez-Jauregizar, bizkaitar politikaria (h. 1982).
• 1944 – Mari Abrego, nafar mendigoizalea eta Euskal Herriko himalaismoaren aitzindaria (h. 2018).
• 1952 – Iñaki Bernaola, bizkaitar idazlea.
• 1957 – Jon Casenave, lapurtar idazlea eta irakaslea.
• 1966 – Fermín Martínez, nafar futbol arbitro laguntzailea.
• 1969 – Elena Arzak, gipuzkoar sukaldaria.
• 1971 – Imanol Alguacil, gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1976 – Aritz Berraondo, gipuzkoar pilotari ohia.
• 1978 – Susana Fraile, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
• 1984 – Eneritz Zabaleta, Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatean zuzenbideko ikerlaria eta irakaslea.
• 1985 – Josu Hernáez, bizkaitar futbolaria.
• 1987 – Damien Lagrange, lapurtar errugbilaria.
• 1988 – Marta Untzue, nafar futbolaria.
• 1989 – Unai Calbarro, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
• 1990 – Iñaki Urkizu, gipuzkoar futbolaria.
• 1991 –
  • Irene Paredes, gipuzkoar futbolaria.
  • Ibai Salas, bizkaitar txirrindularia.
• 1995 – Alejandro Berenguer, nafar futbolaria.
• 1996 –
  • Iker Irribarria, gipuzkoar esku huskako pilotari ohia, buruz buruko eta binakako txapelketa nagusietan inoiz izan den txapeldunik gazteena.
  • Sofía Suescun, nafar modeloa, reality showen lehiakidea, celebritya eta telebista aurkezlea.

Mundua

• 1473 – Matilde Hessekoa, Henrike III.a Hesee Garaikoaren eta Ana Katzenelnbogenekoaren alaba (h. 1505).
• 1546 – Murad III.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1595).
• 1715 – Christian Fürchtegott Gellert, alemaniar idazlea (h. 1769).
• 1790 – George Everest, galestar lur-neurtzaile eta geografoa (h. 1866).
• 1795 – Karl Eichwald, Errusiar Inperioko geologo, zoologo eta psikologoa (h. 1876).
• 1799 – Oskar I.a Suediakoa, Suedia eta Norvegiako erregea (h. 1859).
• 1804 – Nathaniel Hawthorne, estatubatuar eleberrigilea eta ipuingilea (h. 1864).
• 1807 – Giuseppe Garibaldi, italiar militar eta politikaria, Italiako Risorgimento edo pizkundearen ezinbesteko pertsonaia (h. 1882).
• 1811 – Marie Félicité Pleyel, frantziar piano-jotzailea (h. 1875).
• 1816 – Laureano Figuerola, espainiar ekonomilari eta politikaria (h. 1903).
• 1824 – Laureano Pérez Arcas, espainiar zoologoa (h. 1894).
• 1826 – Stephen Foster, Estatubatuar Musikaren Aita, estatubatuar musikagilea (h. 1864).
• 1834 – Christopher Dresser, eskoziar diseinatzaile eta diseinu teorilaria, aurreneko diseinatzaile independenteetako bat (h. 1904).
• 1837 – Carolus-Duran, frantziar margolaria (h. 1917).
• 1844 – Edmonia Lewis, estatubatuar eskultorea (h. 1907)
• 1853 – Ernst Otto Beckmann, alemaniar kimikaria (h. 1923).
• 1855 – Vlaho Bukovac, jugoslaviar margolari eta akademikoa (h. 1922).
• 1868 – Henrietta Swan Leavitt, estatubatuar astronomoa (h. 1921).
• 1872 – Calvin Coolidge, Ameriketako Estatu Batuetako 30. Presidentea (h. 1933).
• 1880 – Leda Rafanelli, italiar anarkista (h. 1971).
• 1889 – Joseph Ruttenberg, estatubatuar zinema argazkilaria (h. 1983).
• 1890 – Ossip Zadkine, bielorrusiar-frantziar eskultorea (h. 1967).
• 1894 – William Ambrose Bebb, galestar idazle eta politikaria, Plaid Cymru alderdi politikoaren sortzaileetako bat (h. 1955).
• 1895 – Massimo Campigli, italiar margolaria (h. 1971).
• 1897 – Cornelis van Eesteren, holandar arkitektoa (h. 1988).
• 1900 – Robert Desnos, frantziar olerkaria (h. 1945).
• 1906 – Ismael Quiles, espainiar filosofoa (h. 1993).
• 1910 –
  • Robert King Merton, estatubatuar soziologoa (h. 2003).
  • Gloria Stuart, estatubatuar aktorea (h. 2010).
• 1917 – Manolete, 1940ko hamarkadako espainiar zezenketaririk garrantzitsuenetakoa (h. 1947).
• 1918 – Taufa'ahau Tupou IV.a, Tongako erregea (h. 2006).
• 1920 – Xosé Quiroga Suárez, Galiziako Xuntako bigarren presidentea (h. 2006).
• 1921 –
  • Gérard Debreu, frantziar ekonomialaria, 1983ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2004).
  • Stein Rokkan, norbegiar soziolinguista eta politika zientzian aditua (h. 1979).
• 1924 –
  • Girija Prasad Koirala, Nepalgo estatuburua (h. 2010).
  • Eva Marie Saint, estatubatuar aktorea.
• 1926 – Alfredo Di Stéfano, argentinar-espainiar futbolari eta entrenatzailea, munduko futbolaririk onenetakoa (h. 2014).
• 1927 –
  • Gina Lollobrigida, italiar aktorea (h. 2023).
  • Neil Simon, estatubatuar antzerkigilea (h. 2018).
• 1928 – Giampiero Boniperti, italiar futbolaria (h. 2021).
• 1931 –
  • Stephen Boyd, iparrirlandar aktorea (h. 1977).
  • Elisabeth Kübler, suitzar aktore eta galerista.
• 1934 - Carmen Santonja, espainiar egile abeslaria, musikagilea, idazlea, aktorea eta margolaria (h. 2000).
• 1935 – Chicho Ibáñez Serrador, uruguaiar-espainiar zinema- eta telebista-zuzendaria (h. 2019).
• 1937 – Sonja Norvegiakoa, Norvegiako erregina-ezkontidea.
• 1938 –
  • Masakatsu Miyamoto, japoniar futbolaria (h. 2002).
  • Bill Withers, estatubatuar kantautore eta musikaria (h. 2020).
• 1941 –
  • Lineide Mosca, brasildar hizkuntzalari eta irakaslea (h. 2021).
  • Ryuichi Sugiyama, japoniar futbolaria.
• 1943 –
  • John Pendry, britainiar fisikari teorikoa.
  • Alan Wilson, estatubatuar abeslari eta egile abeslaria, Canned Heat taldeko kidea (h. 1970).
• 1945 –
  • Fernando Argenta, espainiar kazetaria, musikaria, eta irrati eta telebista aurkezlea (h. 2013).
  • Eizo Yuguchi, japoniar futbolaria (h. 2003).
• 1949 –
  • Slavenka Drakulić, kroaziar kazetari, idazle eta saiakeragilea.
  • Alex Miller, eskoziar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1951 – Goulc'han Kervella, bretainierazko idazlea.
• 1952 – Álvaro Uribe, Kolonbiako presidentea.
• 1959 –
  • Victoria Abril, espainiar aktorea eta abeslaria.
  • Daniel Sturla, uruguaitar kardinala.
• 1960 – Roland Ratzenberger, 1 Formulako austriar pilotua (h. 1994).
• 1963 – Ute Lemper, alemaniar kantari eta aktorea.
• 1964 – Edi Rama, Albaniako lehen ministroa.
• 1965 –
  • Horace Grant, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
  • Regina, esloveniar abeslaria.
• 1968 – Polly Higgins, eskoziar abokatua, idazlea eta ingurumen ekintzailea (h. 2019).
• 1970 –
  • Mercedes Gallego, kataluniar kazetari eta idazlea.
  • Doddie Weir, eskoziar errugbilaria (h. 2022).
• 1971 – Ned Zelić, australiar futbolari ohia.
• 1973 – Tony Popovic, australiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1974 – Mick Wingert, estatubatuar aktore eta umorista.
• 1977 – Iola Leal Riesco, galiziar ingurumen- eta gizarte-ekintzailea.
• 1981 – Holly Sweet, estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
• 1983 – Miguel Ángel Muñoz, espainiar aktore eta abeslaria.
• 1985 – Dimitros Mavroeidis, greziar saskibaloi jokalaria.
• 1986 – Neide Van-Dúnem, angolar abeslari, aktore eta modeloa.
• 1990 – Naoki Yamada, japoniar futbolaria.
• 2008 – Rayet Al Noor bint Al Hashim, Jordaniako Noor erreginaren hirugarren biloba.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1834 – Antonio de la Fuente, Durangoko platerua, bizkaitar musikaria eta dantzaria (j. 1757).
• 1880 – Melchor Sánchez de Toca, gipuzkoar medikua, kirurgialaria, Madrilen (j. 1804).
• 1932 – Paskual Bernardino Biguria, Prantzisko Elizondarra, nafar apaiza eta euskal idazlea (j. 1871).
• 1973 – Jaime Noain, euskal toreatzailea, Madrilen (j. 1901).
• 1977 – Michel Olzomendi, Euskal Herrian jaiotako artzapezpikua, Singapurren (j. 1901).
• 1980 – Pedro Vallana, euskal herritar futbolari, entrenatzaile eta arbitroa, Montevideon (j. 1897).
• 1990 – Abilio Barbero, gipuzkoar historialaria, Madrilen (j. 1931).
• 1998 – Ignacio Kortabitarte, Kortabitarte, bizkaitar esku pilotaria (j. 1912).
• 2001 – Roberto Cabrejas, gipuzkoar atleta eta entrenatzailea, altuera jauzian aditua, Bartzelonan (j. 1952).
• 2015 –
  • Pilar Belzunce de Carlos, gipuzkoar mezenasa, Chillida Leku Museoaren sortzaileetako bat (j. 1925).
  • Joseph Camino, baxenabar idazlea, apaiza eta ohorezko euskaltzaina (j. 1927).

Mundua

• 965 – Benedikto V.a, Aita santua.
• 1187 – Renaud de Châtillon, frantziar buruzagi militarra.
• 1336 – Elisabet Portugalgoa, Portugalgo erregina ezkontidea (j. 1271).
• 1541 – Pedro de Alvarado, espainiar konkistatzailea.
• 1623 – William Byrd, ingeles musikagilea (j. c. 1540).
• 1546 – Hayreddin Bizargorria, otomandar almirantea (j. c. 1478).
• 1754 – Philippe Nericault Destouches, frantziar antzerkigilea eta diplomatikoa (j. 1680).
• 1761 – Samuel Richardson, ingeles eleberrigilea (j. 1689).
• 1826 –
  • John Adams, Ameriketako Estatu Batuetako bigarren Presidentea (j. 1735).
  • Thomas Jefferson, Ameriketako Estatu Batuetako hirugarren Presidentea (j. 1743).
• 1831 – James Monroe, Ameriketako Estatu Batuetako bostgarren Presidentea (j. 1758).
• 1848 – François-René de Chateaubriand, frantziar politikari, diplomazialari eta idazlea (j. 1768).
• 1869 – Jean René Constant Quoy, frantziar kirurgialari, zoologo eta anatomista (j. 1790).
• 1888 – Theodor Storm, alemaniar idazlea (j. 1817).
• 1891 – Hannibal Hamlin, AEBetako 15. presidenteordea (j. 1809).
• 1900 – Alexander Skene, eskoziar ginekologoa (j. 1837).
• 1902 –
  • Hervé Faye, frantziar astronomoa (j. 1814).
  • Swami Vivekananda, buruzagi eta erlijio-eraberritzaile hindua (j. 1863).
• 1904 – Édouard Thilges, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1817).
• 1905 – Élisée Reclus, frantziar geografoa eta anarkista (j. 1830).
• 1910 – Giovanni Schiaparelli, italiar astronomoa (j. 1835).
• 1934 – Marie Curie, poloniar fisikari eta kimikaria, 1903ko Fisikako Nobel Saria eta 1911ko Kimikako Nobel Saria (j. 1867).
• 1938 – Suzanne Lenglen, frantziar tenislaria (j. 1899).
• 1939 – Ciro Bayo, espainiar abenturari, bidaiari, itzultzaile eta idazlea (j. 1859).
• 1943 – Wladislaw Sikorski, poloniar politikari eta militarra (j. 1881).
• 1944 – Lawrence Erburu, AEBetako Marineen Gorputzean aritu zen eusko-estatubatuarra (j. 1922).
• 1946 –
  • Jenny-Wanda Barkman, nazien kontzentrazio-esparruetako guardia alemaniarra, exekutatua (j. 1922).
  • Elisabeth Becker, Bigarren Mundu Gerran kontzentrazio-esparru bateko zaintzailea (j. 1923).
• 1948 – Monteiro Lobato, brasildar idazlea, argitaratzailea eta itzultzailea (j. 1882).
• 1970 – Barnett Newman, estatubatuar margolaria (j. 1905).
• 1980 – Gregory Bateson, estatubatuar antropologoa (j. 1904).
• 1985 – Jan de Quay, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1901).
• 1987 – Bengt Strömgren, daniar astrofisikaria, espazioko gas-hodeiei buruzko azterketetan aitzindaria (j. 1908).
• 1992 – Astor Piazzolla, argentinar musikagile eta bandoneoi-jotzailea (j. 1921).
• 1993 –
  • Lola Gaos, espainiar aktorea eta ekintzailea (j. 1921).
  • Anne Shirley, estatubatuar aktorea (j. 1918).
• 1994 – Juan Gil-Albert, espainiar olerkari eta idazlea (j. 1904).
• 1995 – Irene Gutiérrez Caba, espainiar antzezlea (j. 1930).
• 2002 – Laurent Schwartz, frantziar matematikaria (j. 1915).
• 2003 – Barry White, estatubatuar abeslaria (j. 1944).
• 2005 – Marga López, mexikar aktorea (j. 1924).
• 2006 – Lars Korvald, Norvegiako lehen ministroa (j. 1916).
• 2011 – Oton Habsburgokoa, austriar artxiduke, azken Austria-Hungariako Inperioko printze oinordekoa (j. 1912).
• 2016 – Abbas Kiarostami, irandar zinema-zuzendari eta gidoigilea (j. 1940).
• 2018 – Boukary Adji, Nigerreko lehen ministroa (j. 1939).
• 2019 –
  • Arturo Fernández, espainiar aktore eta telebista aurkezlea (j. 1929).
  • Leon Kossoff, britainiar margolaria (j. 1926).
• 2021 – Luminița Gheorghiu, errumaniar aktore eta telebista aurkezlea (j. 1949).
• 2022 – Janusz Kupcewicz, poloniar futbolaria (j. 1955).
• 2024 – Ewy Rosqvist-von Korff, Suediako rally piloturik arrakastatsuenetakoa (j. 1929).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Elisabet/Elixabet/Elisabete/Elixabete/Elixa/Elixabe/Elixane, Neskato eta Berriotxoa.
• Estatu Batuetan, independentziaren egunaren ospakizunak.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2698
• Multimedia: 4 July / Q2698

Uztailaren 3 | Urteko egutegi | Uztailaren 5