Sumendi-kono

Sumendi-konoa sumendi formazioa da. Sumendiak magma atmosferara edo hidrosferara kanporatzen duen zatian kokatzen da. Irekidura bolkaniko baten kanporaketak pilatu ohi dira erdiko krater batekin kono bat osatuz. Baina erupzioan kanporatutako materia bezalako hainbat faktoreren arabera morfologia desberdinak hartzen dituzte. Mota ohikoenak zipriztin-konoak, toba-konoak eta zepa-konoak dira.

Zipriztin-konoa

Ezkutu-sumendien laba bigunaren irteerako zuloak dira. Erupzioaren gasa zabaldu ahala, laba zatiak eramaten ditu, lurrera erortzean, inguruan pilatzen direnak. Partzialki likidoa den harkaitz hori beherantz eta kanpora doa. Banakako metakinak oso forma irregularrekoak dira. Materialaren ekarpen berriak aurrekoetan sendotu eta horiekin soldatzen dira.

Zepa-konoa

Artikulu nagusia: «Zepa-kono»

Zepa-konoa ia osorik sumendi-zepak deituriko zatiekin (apar harria, piroklastoa) ia osorik eraikitako sumendi-konoa da, hau da, errautsa baino granumetria handiagoa dutenekin. Labako partikulekin eta irekidura bakar baten bidez kanporatutako tanta solidifikatuekin eraikitzen dira. Labaren barruko gas kopurua airera bortizki hedatzen denez, laba hautsi egiten da irekiduraren inguruan zepa bezala sendotu eta erortzen diren zati txikietan kono zirkularra edo obalatua osatzeko. Zepa-kono gehienek alderantzizko ontzi baten itxura dute goialdean krater bat duena.

Zepa-konoak oso gutxitan igotzen dira ingurutik 300 eta 750 m baino gehiago, eta azkar higatu ohi dira erupzio gehiago gertatzen ez bada. Higadura gertatzen denean, tximinia zaharra agerian geratu ohi da eta sumendi-lepoa deiturikoa osatzen du

Errauts-konoa edo toba-konoa

Errauts-konoa edo toba-konoa piroklastoek, lohitik harearainoko tamainakoak, osatzen dute batez ere tximinia bakar batetik kanporatuta. Normalean erupzio bakarrean sortzen da, magmak lurpeko urarekin elkarreragiten duenean, freatikoak izeneko erupzio leherkorrak sortzen dira. Lurrun kopuru handia sortzen da. Magma, lurrun hedatzailea eta gas bolkanikoen arteko elkarrekintzak errauts izeneko partikula txikien kanporaketa sortzen du. Erortzerakoan errauts horrek irinaren sendotasuna du. Finkatu gabeko errautsak errauts-konoa osatzen du. Errautsa sendotzen bada toba-kono edo toba-eraztun bihurtzen da.

Geruza-konoa edo geruza-sumendi

Artikulu nagusia: «Geruza-sumendi»

Geruza-sumendia altuera handiko sumendi konikoko mota bat da, sumendi-tximinia baten inguruan. Piroklastoekin eta errauts bolkanikoekin txandakatutako laba gogortuen geruza anitzez osatuta (jarduera leherkorreko aldiak eta laba isurien beste batzuk txandakatzeagatik sortutakoak). Sumendi hauek profil aldapatsua eta erupzio periodikoak eta lehergarriak dituzte. Barrutik isurtzen den laba oso likatsua da, urrundu baino lehen hoztu eta gogortu egiten da. Horrek zepaz aberatsak diren erupzio garaiekin, gerora laba erupzioek sendotzen dituztenak, sumendiak malda aldapatsuekin dezente altuera har dezake. Laba oso biguna balitz, hedatu egingo litzateke, ezkutu-sumendia osatuz, eta lodiegia izango balitz, higatzeko erraza den zepa-konoa osatuko luke.

Sasikraterra

Sasikraterrak, erro gabeko konoak edo litoraleko konoak, laba-fluxua ur askoko geruza baten gainetik igarotzen denean osatzen dira, lurrina lehertu daiteke materiala xehatu eta kanporatu egiten duena, leherketaren puntutik gora kokatuz eta krater bat osatuz. Sustrairik gabeko kraterrak deitzen zaie, inolako ganbera magmatikoekin loturarik ez dagoelako. Adibide garbia Islandiako Myvatn lakuaren hegoaldekoak dira.

Kanpo estekak

Datuak: Q1368970
Multimedia: Volcanic cones / Q1368970