Gerhart Hauptmann

Gerhart Hauptmann
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Szczawno-Zdrój, 1862ko azaroaren 15a
Herrialdea	Alemaniar Inperioa
Talde etnikoa	alemaniarra
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Jagniątków (en) , 1946ko ekainaren 6a (83 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: bronkitisa
Familia
Ezkontidea(k)	Marie Thienemann Hauptmann (en) (1885eko maiatzaren 5a - 1904ko uztaila); Margarete Hauptmann (1904 -
Seme-alabak	ikusi Ivo Hauptmann;
Hezkuntza
Heziketa	Jenako Unibertsitatea
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	antzerkigilea, poeta, kanta-idazlea, eleberrigilea, autobiografialaria, gidoilaria eta idazlea
Lan nabarmenak	ikusi The Rats (en) ; The Assumption of Hannele (en) ; The Weavers (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Literaturako Nobel Saria (1912) ; Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Ring of Honour of the City of Vienna ; Order of the Red Eagle 4th Class ; Goethe Saria (1932) ; Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1911) ; honorary doctor of the Leipzig University ; Honorary doctor of the University of Oxford ; honorary doctorate from Columbia University ; honorary doctor of the Charles University of Prague ; Franz-Grillparzer-Preis (1896) : The Assumption of Hannele (en) ; Franz-Grillparzer-Preis (1899) : Drayman Henschel (en) ; Franz-Grillparzer-Preis (1905) : Q1198288 ; Goethe Medal for Art and Science ; Adlerschild des Deutschen Reiches (1922ko azaroaren 15a) ; Pour le Mérite ordena ;
Kidetza	Durch! (en)
Mugimendua	naturalismoa
	gerhart-hauptmann-gesellschaft.de

Gerhart Hauptmann (Obersalzbrunn, Alemania, 1862ko azaroaren 15a - Agnetendorf, Alemania, 1946ko ekainaren 6a) alemanezko idazlea izan zen. Breslaun hazi egin zen, eta etxean hil zen arren, hortik urrun lurperatu behar izan zuten Poloniako gobernuaren agindua zela-eta. Hari jarraituz, alemaniar guztiak egotzi zituzten poloniar lurraldetik urte haietan. Agnetendorf udalerria alemaniarra izan zen, baina poloniar bilakatu zen Jagniątków izena hartuz.

Émile Zolaren eragina nabaria duen lehen dramarekin, Vor Sonnenaufgang (1889, Egunsentiaren aurretik), Alemaniako naturalismoaren ezaugarriak finkatu zituen: alde batetik, giroak eta pertsonaiaren jatorriak berebiziko garrantzia dute, eta bestetik, dialektoak erabiltzen dira.

Handik hiru urtera, bere obra nagusia idatzi zuen: Die Weber (Ehuleak). Lehen idatzaldian Silesiako dialektoz idatzia zen drama horretan, Silesian 1844an gertaturiko matxinada kontatu zuen, molde epikoen bidez. Naturalismoaren barruan sartzen diren beste lan batzuk dira: Einsame Menschen (1891, Arima bakartiak); Florian Geyer (1896); Michael Kramer (1900). Joera mistiko eta sinbolista erakutsi zuen beste zenbaitetan: Hanneles Himmelfahrt (1896, Hanneleren igoera zerura); Die versunkene Glocke (1896, Ezkila urperatua). Beste hirugarren bide bat ere erabili zuen, ohitura-komediarena: Der Biperpelz (1893, Kastore-larrua), Berlingo gaizkileen eta poliziaren arteko borroka gai duena.

Lehen Mundu Gerraren ondoren, eleberria landu zuen, batez ere. Alor horretan ere, gai-aniztasun bera erakutsi zuen: Der Narr in Christo Emanuel Quint (1910), Der Ketzer von Soana (1918, Soanako heresea), Die Insel der grossen Mutter (1924, Ama Handiaren uhartea). Sinbolo eta mitoarekiko atxikimenduak poema epiko eta kosmiko handiak idaztera bultzatu zuen: Till Eulenspiegel (1927), Der grosse Traum (1942, Amets handia). Hauptmannen obra oparoa, 45 drama, 18 eleberri eta kontakizun-liburu, 6 olerki eta 3 poema-liburu, bere garaiko Alemaniako gizartea ulertzeko nahitaezko erreferentzia da.

Literaturako Nobel saria jaso zuen 1912an.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q43523
Multimedia: Gerhart Hauptmann / Q43523

i e a Literaturako Nobel Saridunak
1901–1925	Sully Prudhomme (1901) • Theodor Mommsen (1902) • Bjørnstjerne Bjørnson (1903) • Frédéric Mistral / José Echegaray (1904) • Henryk Sienkiewicz (1905) • Giosuè Carducci (1906) • Rudyard Kipling (1907) • Rudolf Eucken (1908) • Selma Lagerlöf (1909) • Paul Heyse (1910) • Maurice Maeterlinck (1911) • Gerhart Hauptmann (1912) • Rabindranath Tagore (1913) • Romain Rolland (1915) • Verner von Heidenstam (1916) • Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) • Carl Spitteler (1919) • Knut Hamsun (1920) • Anatole France (1921) • Jacinto Benavente (1922)• W. B. Yeats (1923) • Władysław Reymont (1924) • George Bernard Shaw (1925)
1926–1950	Grazia Deledda (1926) • Henri Bergson (1927) • Sigrid Undset (1928) • Thomas Mann (1929) • Sinclair Lewis (1930) • Erik Axel Karlfeldt (1931) • John Galsworthy (1932) • Ivan Bunin (1933) • Luigi Pirandello (1934) • Eugene O'Neill (1936) • Roger Martin du Gard (1937) • Pearl S. Buck (1938) • Frans Eemil Sillanpää (1939) • Johannes Vilhelm Jensen (1944) • Gabriela Mistral (1945) • Hermann Hesse (1946) • André Gide (1947) • T. S. Eliot (1948) • William Faulkner (1949) • Bertrand Russell (1950)
1951–1975	Pär Lagerkvist (1951) • François Mauriac (1952) • Winston Churchill (1953) • Ernest Hemingway (1954) • Halldór Laxness (1955) • Juan Ramón Jiménez (1956) • Albert Camus (1957) • Boris Pasternak (1958) • Salvatore Quasimodo (1959) • Saint-John Perse (1960) • Ivo Andritx (1961) • John Steinbeck (1962) • Giorgos Seferis (1963) • Jean-Paul Sartre (sariari uko egin zion) (1964) • Mikhail Xolokhov (1965) • Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) • Miguel Ángel Asturias (1967) • Yasunari Kawabata (1968) • Samuel Beckett (1969) • Aleksandr Solzhenitsin (1970) • Pablo Neruda (1971) • Heinrich Böll (1972) • Patrick White (1973) • Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) • Eugenio Montale (1975)
1976–2000	Saul Bellow (1976) • Vicente Aleixandre (1977) • Isaac Bashevis Singer (1978) • Odysseas Elytis (1979) • Czesław Miłosz (1980) • Elias Canetti (1981) • Gabriel García Márquez (1982) • William Golding (1983) • Jaroslav Seifert (1984) • Claude Simon (1985) • Wole Soyinka (1986) • Joseph Brodsky (1987) • Nagib Mahfuz (1988) • Camilo José Cela (1989) • Octavio Paz (1990) • Nadine Gordimer (1991) • Derek Walcott (1992) • Toni Morrison (1993)• Kenzaburō Ōe (1994) • Seamus Heaney (1995) • Wisława Szymborska (1996) • Dario Fo (1997) • José Saramago (1998)• Günter Grass (1999) • Gao Xingjian (2000)
2001–egun	V. S. Naipaul (2001) • Imre Kertész (2002) • J. M. Coetzee (2003) • Elfriede Jelinek (2004) • Harold Pinter (2005) • Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) • J. M. G. Le Clézio (2008) • Herta Müller (2009) • Mario Vargas Llosa (2010) • Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) • Alice Munro (2013) • Patrick Modiano (2014) • Svetlana Aleksievitx (2015) • Bob Dylan (2016) • Kazuo Ishiguro (2017) • Olga Tokarczuk (2018) • Peter Handke (2019) • Louise Glück (2020) • Abdulrazak Gurnah (2021) • Annie Ernaux (2022) • Jon Fosse (2023) • Han Kang (2024)
1: Ez zuten eman