Bruno Schulz

Bruno Schulz
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Drohobytx, 1892ko uztailaren 12a
Herrialdea	Austria-Hungariako Inperioa Ukrainako Herri Errepublika Mendebaldeko Ukrainako Herri Errepublika Poloniako Bigarren Errepublika
Heriotza	Drohobych Ghetto (en) eta Drohobytx, 1942ko azaroaren 19a (50 urte)
Heriotza modua	giza hilketa
Hezkuntza
Heziketa	Lviveko Unibertsitatea
Hizkuntzak	poloniera
Ikaslea(k)	ikusi Alfred Schreyer (en)
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, margolaria, literatura-kritikaria, marrazkilaria eta artista grafikoa
Lan nabarmenak	ikusi Sanatorium Under the Sign of the Hourglass (en) The Street of Crocodiles (en)
Jasotako sariak	ikusi Golden Laurel of the Polish Academy of Literature

Bruno Schulz (Drohobych, Galitzia eta Lodomeriako Erresuma, Austriar Inperioa, 1892ko uztailaren 12a - ib., 1942ko azaroaren 19a) judu jatorriko poloniar idazle, artista, literatura kritikari eta arte irakaslea izan zen. XX. mendeko polonierazko estilistarik onenetakotzat jotzen da. Bere lan batzuk Holokaustoan zehar galdu ziren, Mesias eleberria barne. Ofizial nazi batek hil zuen Drohobiczeko ghettoan.

Biografía

Bruno Schulz Drohobycz-en jaio zen, Galizia Austriako erresumako lurraldean, gaur egun Ukraina da. Schulzen familia judu-jatorrikoa zen, eta bere aita, Jakub Schulz, ehungintzako merkataritza bat zuen, eta ama, Henrietta Kuhmerker, etxekoandrea izan zen. Schulzen familia juduen bizitzan eta erritualetan murgilduta zegoen, baina Schulzek polonieraz idazten zuen eta alemanieraz ere mintzatzen zen. Hala ere, Yiddish hizkuntza ez zuen beharrezko bezala ikasi. Haurtzaroko esperientzia eta bere identitate kulturella zailtasunez markatuak izan ziren.

Schulz Władysław Jagiełło Eskola Orokorrean egon zen 1902-1910 urteetan, eta bertan nabarmendu zen artearen alorrean zuen talentua. Ondoren, Lviv Politeknikoan arkitektura ikasketak egin zituen, baina osasun arazoengatik eten egin ziren 1911n. 1913an ikasketak berriro hasi zituen, eta 1917an Vienan ere ikerketa batzuk egin zituen. Lehen Mundu Gerra amaitu zenean, Schulz 26 urte zituen eta Drohobycz Poloniako Bigarren Errepublikara atxikitzen zen.

Bere bizitza osoa Drohobycz-en eman zuen, non irakasle izan zen Władysław Jagiełło eskolan, 1924tik 1941ra arte. Hala ere, irakaskuntza ez zuen gustuko, eta lanbide horretatik irten nahi izan zuen, baina soldata bakarra izan zen eta horrek lanpostu hori mantentzea eragin zuen. Eskolan izan zuen denbora libreak irakurle, idazle eta artista bihurtu zuen. Bere idazkiek esperimentazio literarioa eta irudimen sakonak izaten jarraitu zuten, eta bere familia eta herriko jendeen inguruan egin zuen behaketa zorrotzak.

Estilo literarioa eta gaia

Bruno Schulzen idazkiek ikuspuntu berezia eta bitxia eskaintzen dute. Bere obretan, bizitzako eta herentzia kulturaleko dimentsio psikologikoak agerian jartzen ditu. Schulz idazlea izan zen, eta bere obrak askotan sentimenduen, oroimenaren eta barne bizitzaren azterketa sakona egin zuten. Eskolapioa eta irudimen surrealista erabiltzen zituen, literaturan zein artean izan zuen eragina nabaritzen da.

Schulzen obretan askotan pertsonaien kontzientzia eta gogoeta burutzen dira, eta horiek guztiz errealitatetik kanpo dauden elementuekin nahasten ziren. Hala, mundua ez zen soilik ikusteko modua, baizik eta hausnarketa sakona izateko aukera, baita eguneroko bizitzako irudiak ere interpretatu eta berreraiki. Bere istorioek bizitzaren absurdotasunaren aurkako borroka aztertzen zuten, eta horrek egiten zuen bere lanaren ohiko ezaugarrietako bat.

Bere idazkiek istorio tradizionalak baino psikologia analitiko eta poetikoak dituzten pertsonaiak aurkezten dituzte, eta beraz, Schultz-en prosa interiorizazioa eta subjektibitatea nabarmendu zituen. Ipuin surrealista eta leku desberdinen eta mundu paraleloen sortzearekin bizi zuen hausnarketa mundu batean sakondu zuen.

Lan nagusiak

• Sklepy Cynamonowe (Cinnamon Shops), 1934: Schulzen lehen ipuin-bilduma hau, ingelesez The Street of Crocodiles izenarekin ezagutzen dena, mundu surrealista eta magiko bat aurkezten du. Idazkera xarmagarri eta inprobisatzailearekin, Schulz-ek bere inguruko herria eta bertako bizitzaren barne egonkorra eta subjektiboa deskribatzen ditu. Herentzia judua eta identitatearen irudia aztertzen ditu.
• Sanatorium Pod Klepsydrą (Sanatorium Under the Sign of the Hourglass), 1937: Bigarren liburu hau funtsezko lana izan zen eta bere surrealismoa eta poesia indartsua mantentzen du. Hemen, bere obra lehenengoan bezala, haur eta gazteen barruko irudiak eta euren gaitzen munduak aztertzen dira, baita bizitzaren eta hilkortasunaren ikur orokorrak ere.
• The Messiah (Mesias): Schulzen azken, amaigabea, eleberria izan zen, eta obra hau idazten ari zen bitartean hil zen. Lan honen inguruko dokumentazio eta manuskriptoak ez dira existitzen, baina hainbat ikertzaile eta idazlek horren inguruan lanak egin dituzte.

Schulzen eragina eta ondarea

Schulzen idazkiek, nahiz eta hil aurretik zirriborratu eta argitaratu, eragin handia izan zuten XX. mendeko literatura polonieraren bilakaeran. Schulzen estiloa ez da ohiko idazkera modernoarekin bat etortzen, baizik eta imaginazioaren eta surrealismoaren oinarrietan sortzen zen, literatura errealistatik kanpo.

Schulzen eragina literatura poloniera modernoan eta baita nazioartean ere, tartean Franz Kafka, Tadeusz Borowski eta Milan Kundera bezalako idazleen lanetan nabari izan da. Bere lanek aditzera ematen dute mundua nola interpretatzen den, eta horrek munduaren kontraste eta errealitate surrealista aztertzen jarraitzen du.

Schulzen lanak artea eta literatura uztartzen dituzten ikuspegi ezberdinak eskaintzen ditu, eta hori da bere lanaren mamia: mundua eta bizitzaren interpretazio poetikoak.

Schulzen lanaren interpretazioak eta egokitzapenak

Schulzen lanak hainbat egokitzapen izan ditu, bai antzerkiaren munduan zein zineman eta animazioan. Bere narrazioak inspirazio bihurtu ziren Wojciech Has-en 1973ko filma, The Hour-Glass Sanatorium, non bere obra istorio surrealistetan oinarrituta dago. Gainera, Quay Brothers-ek 1986an stop-motion animaziozko film labur bat egin zuen, Street of Crocodiles, Schulzen estilo eta irudimenaren ikuspegi berezia izanik.

Antzerkian, Simon McBurney-k zuzendutako 1986ko "Street of Crocodiles" antzerki proiektua eta geroztik, munduko hainbat herrialdetan izan duen eragina, Schulzen lanaren arrakasta eta kritika handiak lortu ditu.

Lanak

• Sklepy cynamonowe, 1934 (ipuinak)
• Sanatorium Pod Klepsydrą, 1937 (eleberria)

Artikulu hau Poloniako biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

• Datuak: Q148886
• Multimedia: Bruno Schulz / Q148886