Edukira joan

2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Infotaula eleccions2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak
Gertaera-data2024ko ekaina
MotaEuropako Parlamenturako hauteskundeak
Hautatu duen kargua720 Europarlamentaria ≈ Europako Parlamentuko X. legealdia. Izendapenaren iraupena: 5 urte
Webgune ofizialaelections.europa.eu
Hauteskunde emaitza Edit the value on Wikidata
<1
2>
 EPP  — Ursula von der Leyen
0
Diputatu 172 → 176 Aulkien kopurua 4
<1
2>
 PES  — Nicolas Schmit
0
Diputatu 144 → 139 Aulkien kopurua 5
<1
2
3>
 Renew  — Marie-Agnes Strack-Zimmermann, Valérie Hayer, Sandro Gozi
0
Diputatu 74
ECR Party  — 2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak
0
Diputatu 45 → 58 Aulkien kopurua 13
Patriots.eu  — 2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak
0
Diputatu 60 → 58 Aulkien kopurua 2
<1
2
3>
 European Greens  — Bas Eickhout, Terry Reintke
0
Diputatu 57 → 42 Aulkien kopurua 15
<1
2>
 PEL  — Walter Baier
0
Diputatu 20 → 26 Aulkien kopurua 6
EFA  — Maylis Roßberg, Raül Romeva
0
Diputatu 11 → 6 Aulkien kopurua 5
<1
2
3>
 Volt  — Damian Boeselager, Sophie in 't Veld
0
Diputatu 1 → 5 Aulkien kopurua 4
<1
2>
 ECPM  — Valeriu Ghilețchi
0
Diputatu 3 → 4 Aulkien kopurua 1
APEU  — 2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak
0
Diputatu 3 → 2 Aulkien kopurua 1
Pirates  — Anja Hirschel, Marcel Kolaja
0
Diputatu 4 → 1 Aulkien kopurua 3
2024ko Europako Batzordeko lehendakariaren hautapena
Europako Batzordeko Presidentea
Ordezkatzen du:Hautetsia:
Ursula von der LeyenUrsula von der Leyen
 ← 2019Europar Batasuna 2029 (en) Itzuli  → 

2024ko Europako Parlamenturako hauteskundeak ekainaren 6tik ekainaren 9ra bitarte egin ziren. 1979an zuzeneko hautaketa ezarri zenetik egindako hamargarren hauteskundeak izan ziren, eta Brexitaren osteko lehenengo Europako Parlamenturako hauteskundeak[1][2]. Europako beste hainbat herrialdetan hauteskundeak egingo ziren ere, egun berean.

Aurrekariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aurreko hauteskundeetan, 2019ko maiatzaren 23tik 26ra, Parlamentuko talde politikoei dagokienez, EPP Taldeak eta S&Dk galera nabarmenak izan zituzten; liberalek/zentristek (Renew), Berdeek/EFAk eta IDk, berriz, irabazi handiak lortu zituzten, ECR eta Ezkerra taldeekin, berriz, murrizketa txiki bat izan zuten. Manfred Weber buru zuen Europako Alderdi Popularrak Europako Parlamentuan eserleku gehien lortu zituen, baina gero ez zen gai izan beste alderdi batzuen babesa lortzeko Weberren Batzordeko presidente izateko hautagai gisa. Hasierako blokeoaren ondoren, Europar Kontseiluak Ursula von der Leyen izendatzea erabaki zuen Batzordeko lehendakari berria izateko konpromisorako hautagai gisa, eta Europako Parlamentuak Von der Leyen aukeratu zuen 383 botorekin (374 boto behar ziren). Ondoren, Batzorde osoa Europako Parlamentuak onartu zuen 2019ko azaroaren 27an, 461 botorekin.

2019ko hauteskundeetan parte-hartzea handitu egin zen, boto-eskubidea zuten boto-emaileen % 50,7k botoa eman zutenean; 2014ko hauteskundeetan, berriz, % 42,5ek. 1979an Europako Parlamenturako lehen hauteskundeetatik parte-hartzea handitu zen lehen aldia izan zen[3].

Europako azken hauteskundeetatik, eskuinak hazten jarraitu du Europa osoan, baina zatituta jarraitzen du, batez ere Ukrainaren inbasio errusiarrak eta Errusiarekiko harremanen auziak[4]. 2024an, eskuin-alderdi populistek botere politikoa izango dute Hungarian (Fidesz), Italian (Italiako Anaiak), Suedian (Suediako Demokratak), Finlandian (Finlandiarren Alderdia), Eslovakian (Eslovakiako Alderdi Nazionala) eta Kroazian (Aberri Mugimendua). Europako Alderdi Popularrak (PPE), zentro-eskuinekoak, harridura sortu du analisten artean, ECRko alderdiak erakartzeko egindako ahaleginagatik, bloke kontserbadore zabal bat sortzeko[5]. Horrek aspalditik dagoen statu-quoa alda lezake, PPEk boterea erdi-ezkerreko S&Drekin partekatzen baitu, liberalen parte-hartzearekin[6].

Hauteskunde sistema

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europako Parlamenturako hauteskundeak Europar Batasunaren Tratatuak, Europar Batasunaren Funtzionamendu Tratatuak eta Europako Parlamentuko diputatuak zuzeneko sufragio unibertsalaren bidez hautatzeari buruzko aktak (Hauteskunde Legea) arautzen dituzte. Hauteskunde-legeak ezartzen du hauteskunde-prozedura estatu kide bakoitzaren xedapen nazionalen arabera arautuko dela, aktan xedatutakoari kalterik egin gabe[7]. Hauteskundeak zuzeneko sufragio unibertsal bidez egiten dira, ordezkaritza proportzionalaren bidez, zerrenda-sistema baten bidez edo boto bakar transferigarri baten bidez[7]. Estatuko hauteskunde-atalaseak ezin du emandako botoen % 5 gainditu[7].

Legea aldatzeko saiakera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2018ko ekainean, EBko hauteskunde-legea aldatzea eta 2002an aldatutako 1976ko Hauteskunde Aktaren lege zaharrak aldatzea erabaki zuen Kontseiluak. Xedapen berriek % 2ko nahitaezko atalasea ezartzen zuten 35 eserleku baino gehiago zituzten herrialdeentzat, eta boto-emaileek hainbat herrialdetan botoa eman ez dezaten arauak ezartzen zituzten[8]. Akta Europako Parlamentuak 2018ko uztailean emandako onespenaren ondoren Kontseiluak onartuta, estatu kide guztiek ez zuten berretsi 2019ko hauteskundeak baino lehen, arau zaharretan egin baitziren. 2023an, Ziprek eta Espainiak oraindik ez dute berretsi erreforma[9]; Alemaniak ez zuen berretsi 2023ko udara arte[10].

2022ko maiatzaren 3an, Europako Parlamentuak hauteskunde-lege berri bat proposatzearen aldeko botoa eman zuen. Lege horrek 28 aulki hautatzeko xedapenak izango zituen nazioz gaindiko zerrendetan[11]. 2024tik aurrera, Kontseiluak ez du erreforma hori onartu, eta aho batez onartu behar du[12]. Horrek esan nahi du hautaketa 1976ko Hauteskunde Legearen arabera egingo dela (2002an aldatua).

Eserlekuetan aldaketak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brexitaren ondorioz, ordezkaritza britainiarraren 27 eserleku beste herrialde batzuetara banatu ziren 2020ko urtarrilean (2019an hautatutakoak, baina oraindik eserita ez zeudenak, eserlekuak bete zituzten)[13]. Beste 46 eserlekuak kendu egin ziren, eta, beraz, eurodiputatuen kopurua 751tik 705era jaitsi zen[14].

Europako Parlamentuaren txosten batek 2023ko otsailean proposatu zuen Europako Parlamentuko banaketa aldatzea eta eurodiputatuen kopurua 705etik 716ra handitzea, biztanleriaren bilakaerara egokitzeko eta beheranzko proportzionaltasuna zaintzeko[15]. 2023ko ekainean onartu zen. 2023ko uztailaren 26an, Kontseiluak aurretiazko akordio bat lortu zuen, Europako Parlamentuaren tamaina 720 eserlekutara igoko zuena[16]. 2023ko irailaren 13an, Europako Parlamentuak onartu egin zuen erabaki hori[17], eta Kontseilu Europarrak onartu zuen 2023ko irailaren 22an[18].

Herrialdeka

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herrialde kidea Eserlekuak Data Bozka
Adina 		Derrigorrezko bozka Bozka ez-presentziala Hautagaitza
Adina[19] 		Barrutiak Hauteskunde muga Gehienezko muga Hauteskunde sistema[20] Hautagaien aukeraketa[20]
Alemania Hauteskundeak Alemanian 96 Ekainaren 9[21] 16 Ez Posta bidez 18 1[a] — ~1.0% Sainte-Laguë Zerrenda itxi
Austria Hauteskundeak Austrian 20(+1) Ekainaren 9[22] 16 Ez Posta bidez 18 01 4% ~4.8% D'Hondt Zerrenda erdi-irekia
Belgika Hauteskundeak Belgikan 22(+1) Ekainaren 9[23] 16[24] Bai[25] Posta bidez eta delegatua 18 03 5% 50% arte[b] D'Hondt Zerrenda erdi-irekia
Bulgaria Hauteskundeak Bulgarian 17 Ekainaren 9[26] 18 Bai[c] — 21 01 ~5.9%[d][27] Hondar handiena Zerrenda erdi-irekia
Danimarka Hauteskundeak Danimarkan 15(+1) Ekainaren 9[28] 18 Ez Posta bidez 18 01 — ~6.3% D'Hondt[e] Zerrenda irekia
Errumania Hauteskundeak Errumanian 33 Ekainaren 9[29] 18 Ez — 23 01 5% D'Hondt Zerrenda itxi
Eslovakia Hauteskundeak Eslovakian 15(+1) Ekainaren 8[30] 18 Ez — 21 01 5% ~6.3% Hondar handiena Zerrenda erdi-irekia
Eslovenia Hauteskundeak Eslovenian 09(+1) Ekainaren 9[31][32] 18 Ez Posta bidez 18 01 — 10% D'Hondt Zerrenda erdi-irekia
Espainia Hauteskundeak Espainian 61(+2) Ekainaren 9 18 Ez Posta bidez 18 01 — ~1.6% D'Hondt Zerrenda itxi
Estonia Hauteskundeak Estonian 07 Ekainaren 3-9[f][33] 18 Ez Posta bidez eta online 21 01 — 12.5% D'Hondt Zerrenda irekia
Finlandia Hauteskundeak Finlandian 15(+1) Ekainaren 9[34] 18 Ez Posta bidez 18 01 — ~6.3% D'Hondt Zerrenda irekia
Frantzia Hauteskundeak Frantzian 81(+2) Ekainaren 9[35] 18 Ez Delegatua 18 01 5% D'Hondt Zerrenda itxi
Grezia Hauteskundeak Grezian 21 Ekainaren 9[36] 17 Bai[c] Posta bidez 25 01 3% ~4.5% Largest remainder Zerrenda irekia
Herbehereak Hauteskundeak Herbehereetan 31(+2) Ekainaren 6[37] 18 Ez Posta bidez eta delegatua 18 01 ~3.2%[d][38] D'Hondt Zerrenda erdi-irekia
Hungaria Hauteskundeak Hungarian 21 Ekainaren 9[39] 18 Ez Posta bidez 18 01 5% D'Hondt Zerrenda itxi
Irlanda Hauteskundeak Irlandan 14(+1) 7 June[40] 18 Ez — 21 03 N/A Up to 20%[g] Boto bakar transferigarri
Italia Hauteskundeak Italian 76 8–Ekainaren 9[41] 18 Ez — 25 05[h] 4% Hondar handiena Zerrenda irekia
Kroazia Hauteskundeak Kroazian 12 Ekainaren 9[42] 18 Ez — 18 01 5% ~7.7% D'Hondt Zerrenda erdi-irekia
Letonia Hauteskundeak Letonian 09(+1) Ekainaren 8[43] 18 Ez Posta bidez 21 01 5%[44] 10% Sainte-Laguë Zerrenda irekia
Lituania Hauteskundeak Lituanian 11 Ekainaren 9[45] 18 Ez Posta bidez 21 01 5% ~8.3% Hondar handiena Zerrenda irekia
Luxenburgo Hauteskundeak Luxenburgon 06 Ekainaren 9[46] 18 Bai Posta bidez 18 01 — ~14.3% D'Hondt Panachage
Malta Hauteskundeak Maltan 06 Ekainaren 8[47] 16 Ez — 18 01 N/A ~14.3%[i] Boto bakar transferigarri
Polonia Hauteskundeak Polonian 53(+1) Ekainaren 9[48] 18 Ez — 21 13[h] 5% D'Hondt Zerrenda irekia
Portugal Hauteskundeak Portugalen 21 Ekainaren 9[49] 18 Ez — 18 01 — ~4.5% D'Hondt Zerrenda itxi
Suedia Hauteskundeak Suedian 21 Ekainaren 9[50] 18 Ez Posta bidez 18 01 4% ~4.5% Sainte-Laguë eraldatua Zerrenda erdi-irekia
Txekia Hauteskundeak Txekiar Errepublikan 21 Ekainaren 7-8[51] 18 Ez — 21 01 5% D'Hondt Zerrenda erdi-irekia
Zipre Hauteskundeak Zipren 06 Ekainaren 9[52] 18 Bai — 21 01 1.8%[53] ~14.3% Hondar handiena[j] Zerrenda irekia

Oharrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Eserlekuak proportzionalki banatzen dira maila nazionalean. Alderdi batek Alemaniako 16 estatuetako batzuetan baino ez bada aurkezten, soilik estatu horietako emaitzen arabera banatzen da. Soilik CDUk eta CSUk egin dute hau aurreko hauteskundeetan.
  2. ↑ Barrutiaren arabera: aleman hiztunen artean %50, %11,1 frantses hiztuen artean eta %7,1 flandriera hiztuen artean.
  3. ↑ a b Ez derrigortua.
  4. ↑ a b Bat zati eserleku kopurua
  5. ↑ Danimarkak baimentzen du hauteskunde aliantzak egotea alderdi ezberdinen zerrenden artean.
  6. ↑ Online botoa ekainaren 3an hasi zen eta ekainaren 8ra arte egin ahal zen.
  7. ↑ Barrutiaren arabera aldakorra, %20 inguru Dublinen eta %16,7 besteetan. Boto bakar transferigarriak ez ditu alderdiak kontuan hartzen eta, beraz, gutxiengoa hautagaiei eragiten die, ez alderdiei.
  8. ↑ a b Alderdiak nazionalki banatzen dira, baina gero banaketa barrutien arabera berregiten da.
  9. ↑ As Boto bakar transferigarri is a party-blind voting system, this threshold applies for an individual candidate, not for the party as a whole.
  10. ↑ Hare quota with residual fit by largest remainders

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Treaty of Lisbon amending the Treaty on European Union and the Treaty establishing the European Community, signed at Lisbon, 13 December 2007. 2007-12-13 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  2. ↑ (Ingelesez) «Elections» Elections (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  3. ↑ (Ingelesez) «Vote for me! Why turnout is the EU Parliament’s biggest election challenge» POLITICO 2024-03-22 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  4. ↑ «Hard-right populists are pushing their way into the mainstream» The Economist ISSN 0013-0613. (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  5. ↑ «Europe’s largest political party veers right ahead of 2024 election» www.ft.com (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  6. ↑ (Ingelesez) Education, LSE Executive. «Can a Centre-Right Coalition Emerge After The Next EU Elections? | LSE Executive Education» www.lse.ac.uk (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  7. ↑ a b c (Ingelesez) Act concerning the election of the members of the European Parliament by direct universal suffrage. 2002-09-23 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  8. ↑ (Ingelesez) «Decision - 2018/994 - EN - EUR-Lex» eur-lex.europa.eu (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  9. ↑ (Ingelesez) «Two years to go: What to expect from the 2024 European Parliament elections» Jacques Delors Centre (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  10. ↑ (Alemanez) «Zweidrittelmehrheit für EU-Sperrklausel» www.das-parlament.de (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  11. ↑ (Ingelesez) «European Parliament votes in favor of reforming EU elections» POLITICO 2022-05-03 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  12. ↑ (Ingelesez) Vasques, Eleonora. (2023-07-05). «LEAK: Most countries hesitant about EU electoral law reform» www.euractiv.com (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  13. ↑ (Ingelesez) «Italian proposal for who gets British MEP seats» POLITICO 2017-04-26 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  14. ↑ (Ingelesez) «MEPs propose cut in their ranks after Brexit» POLITICO 2017-09-07 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  15. ↑ (Ingelesez) «European elections 2024: Parliament proposes more seats for nine EU countries | News | European Parliament» www.europarl.europa.eu 2023-06-15 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  16. ↑ (Ingelesez) «European Parliament set to grow by 15 MEPs in 2024» POLITICO 2023-07-28 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  17. ↑ (Ingelesez) «2024 European elections: 15 additional seats divided between 12 countries | News | European Parliament» www.europarl.europa.eu 2023-09-13 (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  18. ↑ (Ingelesez) «Decision - 2023/2061 - EN - EUR-Lex» eur-lex.europa.eu (Noiz kontsultatua: 2024-06-09).
  19. ↑ Minimum age to stand as a candidate in European elections. .
  20. ↑ a b Oelbermann, Kai Friederike; Pukelsheim, Friedrich. (2020). The European Elections of May 2019. , 14 or..
  21. ↑ Wahltermin Europawahl 2024 - Die Bundeswahlleiterin. .
  22. ↑ (Ingelesez) Austria - How to vote. .
  23. ↑ (Ingelesez) Belgium - How to vote. .
  24. ↑ (Ingelesez) 16-year-olds in Belgium will be able to vote in European elections from 2024. .
  25. ↑ (Nederlanderaz) Jongeren van 16 of 17 jaar zullen dan toch moeten gaan stemmen voor Europese verkiezingen. .
  26. ↑ (Ingelesez) Bulgaria - How to vote. .
  27. ↑ ИЗБОРЕН КОДЕКС. .
  28. ↑ (Danieraz) EU-valg: Her er datoen. .
  29. ↑ (Ingelesez) Romania - How to vote. .
  30. ↑ (Ingelesez) Slovakia - How to vote. .
  31. ↑ (Ingelesez) Slovenia - How to vote. .
  32. ↑ Txantiloi:Si Volitve poslancev iz Slovenije v Evropski parlament: Pregled strank in kandidatov. .
  33. ↑ | Valimised Eestis. .
  34. ↑ (Suedieraz) FINLEX ® - Uppdaterad lagstiftning: Vallag 714/1998. .
  35. ↑ Txantiloi:French Quelles sont les dates des prochaines élections ?. .
  36. ↑ (Ingelesez) Greece - How to vote. .
  37. ↑ (Nederlanderaz) Dag van stemming. .
  38. ↑ Kieswet. .
  39. ↑ Eldőlt, mikor lesz 2024-ben az EP- és a magyar önkormányzati választás. .
  40. ↑ It's official! The Local eta European Elections will be held on Friday 7 June. .
  41. ↑ (Italieraz) Per le elezioni europee si voterà in un giorno e mezzo, l'8 e 9 giugno. .
  42. ↑ (Ingelesez) Croatia - How to vote. .
  43. ↑ (Letonieraz) Grozījumi Eiropas Parlamenta vēlēšanu likumā. .
  44. ↑ Eiropas Parlamenta vēlēšanu likums. .
  45. ↑ 2024 m. Birželio 9 d. Europos Parlamento rinkimai - VRK.lt. .
  46. ↑ (Ingelesez) Luxembourg - How to vote. .
  47. ↑ (Ingelesez) Malta - How to vote. .
  48. ↑ (Ingelesez) Poland - How to vote. .
  49. ↑ (Ingelesez) How to vote in Portugal. .
  50. ↑ (Suedieraz) Vallag (2005:837). .
  51. ↑ (Txekieraz) Volby do Evropského parlamentu - základní informace pro voliče - Volby. .
  52. ↑ (Ingelesez) Cyprus - How to vote. .
  53. ↑ Txantiloi:El-CY Ο Περί της Εκλογής των Μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νόμος του 2004 (10(I)/2004). .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=2024ko_Europako_Parlamenturako_hauteskundeak&oldid=9833500"(e)tik eskuratuta