Insektomanĝuloj
- Ĉi tiu artikolo temas pri la ordo insektomanĝuloj. Pri iaj ajn bestoj manĝantaj insektojn rigardu insektomanĝulo.
 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Troveblo de fosilioj: Malfrua kretaceo - ĉi-epoke | ||||||||
 Okcidenta erinaco
Erinaceus europaeus | ||||||||
| Biologia klasado | ||||||||
| ||||||||
Familioj
| ||||||||
|
Erinacedoj Erinaceidae | ||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||
La ordo de insektomanĝuloj (Insectivora - de latina insectum "insekto" kaj vorare "manĝi") estas ne plu uzata biologia grupiĝo ene de la klaso de mamuloj.
Antaŭe oni uzis la grupon kiel kolektivan nomon por diversaj malgrandaj ĝis malgrandetaj relative nespecialigitaj, insektomanĝantaj mamuloj. Pro tio ke oni klasigis ĉiujn primitiv-aspektajn placentulojn kiel insektomanĝulojn oni kredis ĝin konsistigis la bazon de kiu evoluis aliaj placentulaj ordoj. Je plej vasta la ordo de insektomanĝuloj estis polifileta kaj sekve ne povas esti konsiderata esti eĉ klado.
Lastatempe oni multe rafinis la taksonomion, kaj oni nun metis tupajuloj, makrosceliduloj, kaj dermopteroj en apartajn ordojn kune kun multaj fosiliaj grupoj antaŭe metitaj en la ordo de insektomanĝuloj. Dum iom da tempo oni kredis ke la restantaj insektomanĝulaj familioj konsistigis kladon, al kiu oni donis la nomon Lipotyphla, sed novaj esploroj montris ke la Chrysochloridae (ortalpoj) kaj Tenrecidae (tenrekoj) ankaŭ devus esti apartigitaj en nova ordo de Afrosoricida. La restantaj insektomanĝulaj specioj do provizore konsistigis ordon kun la nomo Eulipotyphla, sed pliaj esploroj indikis ke eĉ la Erinaceidae (erinacoj) devus en ordo aparta de la restantaj, la Soricomorpha, kiu konsistas el la Soricidae, Talpidae, Solenodontidae, kaj Nesophontidae. Tiuj du ordoj, Erinaceomorpha kaj Soricomorpha, do nun anstataŭigas la ordon Insectovora.
ordo : INSEKTOMANĜULOJ - Insectivora
- superfamilio : tenrekoidoj - Tenrecoidea
- familio : solenodonedoj - Solenodontidae (2 specioj)
- genro : solenodono - Solenodon
- specio : solenodono paradoksa - solenodon paradoxus
- genro : atopogalo - Atopogale
- specio : atopogalo longhara - Atopogale cubana
- genro : solenodono - Solenodon
- familio : tenrekedoj - Tenrecidae (30 specioj)
- subfamilio : tenrekenoj - Tenrecinae
- genro : tenreko - Tenrec
- specio : tenreko senvosta - Tenrec ecaudatus
- genro : setifero - Setifer
- specio : setifero erinaceska - Setifer setosus
- genro : hemicenteto - Hemicentetes
- specio : hemicenteto strietita - Hemicentetes semispinosu
- genro : orizorikto - Oryzorictes
- specio : orizorikto kvarfingra - Oryzorictes tetradactylus
- specio : orizorikto talpeska - Oryzorictes talpoides
- genro : limnogalo - Limnogale
- specio : limnogalo mergiĝa - Limnogale mergulus
- genro : tenreko - Tenrec
- familio : potamogaledoj - Potamogalidae - vydříkovití (3 specioj)
- genro : potamogalo - Potamogale
- specio : potamogalo vigla - Potamogale velox
- genro : mikropotamogalo - Micropotamogale
- specio : mikropotamogalo eta - Micropotamogale lamottei
- genro : potamogalo - Potamogale
- superfamilio : ĥrisoĥloroidoj - Chrysochloroidea
- familio : ĥrisoĥloredoj - Chrysochloridae (15 specioj)
- genro : ĥrisoĥloro - Chrysochloris
- specio : ĥrisoĥloro ora - Chrysochloris aureus
- specio : ĥrisoĥloro flavovanga - Chrysochloris stuhlmanni
- genro : ĥrisospalako - Chrysospalax
- specio : ĥrisospalako granda - Chrysospalax trevelyani
- genro : ĥrisoĥloro - Chrysochloris
- superfamilio : erinacoidoj - Erinacoidea
- familio : † zalambdalestedoj - Zalambdalestidae
- genro : † zalambdalesto - Zalambdalestes
- familio : erinacedoj - Erinaceidae (19 specioj)
- subfamilio : eĥinosorikenoj - Echinosoricinae
- genro : eĥinosoriko - Echinosorex
- specio : eĥinosoriko rateska - Echinosorex gymnurus (gymnura)
- genro : hilomiso - Hylomys
- specio : hilomiso eta - Hylomys suillus
- genro : eĥinosoriko - Echinosorex
- subfamilio : erinacenoj - Erinaceinae
- genro : † paleoerinaco - Palaeoerinaceus
- genro : ateleriko - Atelerix
- specio : ateleriko blankventra - Atelerix albiventris
- genro : eteĥino - Aethechinus
- specio : eteĥino alĝeria - Aethechinus algirus
- genro : hemieĥino - Hemiechinus
- specio : hemieĥino grandorela - Hemiechinus auritus
- genro : paraeĥino - Paraechinus
- specio : paraeĥino dezerta - Paraechinus aethiopicus
- genro : erinaco - Erinaceus
- specio : erinaco okcidenta - Erinaceus europaeus
- specio : erinaco orienta - Erinaceus concolor
- familio : † dimiledoj - Dimylidae
- genro : † plesiodimilo - Plesiodimylus
- specio : † plesiodimilo ĥantera - Plesiodimylus chanteri
- genro : † dimilo - Dimylus
- specio : † dimilo paradoksa - Dimylus paradoxus
- genro : † plesiodimilo - Plesiodimylus
- superfamilio : sorikoidoj - Soricoidea
- familio : sorikedoj - Soricidae (265 specioj)
- subfamilio : sorikenoj - Soricinae
- genro: † miosoriko - Miosorex
- genro : † drepanosoriko - Drepanosorex
- genro : † makroneomiso - Macroneomys
- genro : soriko - Sorex
- specio : † soriko plimalgranda - Sorex subminutus
- specio : † soriko araknojda - Sorex araneoides
- specio : soriko arbara - Sorex araneus
- specio : soriko malgranda - Sorex minutus
- specio : soriko maska - Sorex caecutiens
- specio : soriko montara - Sorex alpinus
- specio : soriko griza - Sorex cinereus
- specio : soriko marĉa - Sorex palustris
- specio : soriko plejmalgranda - Sorex minutissimus
- specio : soriko arkta - Sorex arcticus
- genro : mikrosoriko - Microsorex
- specio : mikrosoriko nana - Microsorex hoyi
- genro : sorikulo - Soriculus
- specio : sorikulo nigreta - Soriculus nigrescens
- genro : neomiso - Neomys
- specio : † neomiso neatendita - Neomys inexpectatus
- specio : † neomiso neŭtona - Neomys newtoni
- specio : neomiso akva - Neomys fodiens
- specio : neomiso nigra - Neomys anomalus
- genro : blarino - Blarina
- specio : blarino kurtvosta - Blarina brevicauda
- genro : kriptoto - Cryptotis
- specio : kriptoto kurtorela - Cryptotis parva
- genro : notiosoriko - Notiosorex
- specio : notiosoriko stepa - Notiosorex crawfordi'
- subfamilio : krocidurenoj - Crocidurinae
- genro : krociduro - Crocidura
- specio : † krociduro kornfelda - Crocidura kornfeldi
- specio : † krociduro vonga - Crocidura wongi
- specio : krociduro kampa - Crocidura leucodon
- specio : krociduro doma - Crocidura russula
- specio : krociduro ĝardena - Crocidura suaveolens
- specio : krociduro longvosta - Crocidura caudata
- specio : krociduro granda - Crocidura lasiura
- genro : sunko - Suncus
- specio : sunko plejeta - Suncus etruscus
- specio : sunko bruna - Suncus murinus
- genro : presoriko - Praesorex
- specio : presoriko giganta - Praesorex goliath
- genro : diplomesodono - Diplomesodon
- specio : diplomesodono dezerta - Diplomesodon pulchellum
- genro : anurosoriko - Anourosorex
- genro : ĥimarogalo - Chimarrogale
- specio : ĥimarogalo montara - Chimarrogale platycephala
- genro : krociduro - Crocidura
- subfamilio : skutisorikenoj - Scutisoricinae
- genro : skutisoriko - Scutisorex
- specio : skutisoriko kurtvosta - Scutisorex congicus
- genro : skutisoriko - Scutisorex
- subfamilio : † alosorikenoj - Allosoricinae
- genro : † alosoriko - Allosorex
- specio : † alosoriko stenodo - Allosorex stenodus
- genro : † alosoriko - Allosorex
- subfamilio : † heterosorikenoj - Heterosoricinae
- genro : † trimilo - Trimylus
- genro : † dinosoriko - Dinosorex
- familio : talpedoj - Talpidae (19 specioj)
- subfamilio : uropsilenoj - Uropsilinae
- genro : uropsilo - Uropsilus
- specio : uropsilo sorikeska - Uropsilus soricipes
- genro : uropsilo - Uropsilus
- subfamilio : miogalenoj - Desmaninae
- genro : † desmanelo - Desmanella
- genro : miogalo - Desmana
- specio : † miogalo nehringa - Desmana nehringi
- specio : miogalo moska - Desmana moschata
- genro : galemiso - Galemys - vychuchol
- specio : galemiso pirenea - Galemys pyrenaicus
- subfamilio : talpenoj - Talpinae
- genro : talpo - Talpa
- specio : † talpo eta - Talpa minuta
- specio : talpo ordinara - Talpa europaea
- specio : talpo blinda - Talpa caeca
- specio : talpo orienta - Talpa micrura
- genro : mogero - Mogera - mogera
- specio : mogero granda - Mogera robusta
- genro : talpo - Talpa
- subfamilio : skalopenoj - Scalopinae
- genro : † proskapano - Proscapanus
- genro : skalopo - Scalopus
- specio : kalopo orientamerika - Scalopus aquaticus
- genro : skapano - Scapanus
- specio : skapano okcidentamerika - Scapanus townsendi
- genro : neŭrotriĥo - Neurotrichus
- specio : neŭrotriĥo sorikeska - Neurotrichus gibbsi
- genro : urotriĥo - Urotrichus
- specio : rotriĥo talpeska - Urotrichus talpoides
- subfamilio : kondilurenoj - Condylurinae - hvězdonosí
- genro : † skaponiko - Scaponyx
- genro : kondiluro - Condylura
- specio : kondiluro stelnaza - Condylura cristata
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Insektomanĝulo (ia ajn besto manĝanta insektojn sendepende de biologia klasado)
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- http://www.savci.upol.cz/hmyzozra.htm
- http://www.biowebgym.szm.sk/zivocichy/d_cicavce2.htm Arkivigite je 2006-04-04 per la retarkivo Wayback Machine
- http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?v_tsn=179926&taxa=&p_format=&p_ifx=plglt&p_lang=[rompita ligilo]
- ( Insectivora. Kunigita Taksonomia Informo-Sistemo. Alirita 2014-04-03.)
karnovorantoj (karno) • herbovorantoj (herbo) • ĉiovorantoj (ĉiomanĝanto) • insektovorantoj (insekto) • malkomponantovorantoj (malkomponiĝanta materialo) • foliovorantoj (folioj) • fruktovorantoj (fruktoj) • semovorantoj (semoj) • lokovorantoj (loka nutraĵo) • nektarovorantoj (nektaro) • fiŝovorantoj (fiŝoj) • sangovorantoj (sango) • kadavrovorantoj (bestkadavraĵoj)