wóz

See also: woz, Woz, woź, wóź, and wōz

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *vȍzъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈwos/
• Rhymes: -os
• Syllabification: wóz

Noun

wóz m inan (diminutive wòzyk, related adjective wòzny or wòzowi)

1. wagon, cart (four-wheeled vehicle typically drawn by a horse)

   Synonym: fóra

2. cart, wagon; wagonful, cartful, wagonload, cartload (amount carried by a wagon)

Derived terms

nouns

• wòznik
• wòzôrz

 

Related terms

verbs

• wiezc impf
• wòzëc impf

 

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “wòz”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 217
• Sychta, Bernard (1973) “vo̊z”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 6 (U – Ž), Wrocław: Ossolineum, page 100
• Jan Trepczyk (1994) “wóz”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “wóz”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “wóz”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Lower Sorbian

Alternative forms

• woz (obsolete)

Pronunciation

• IPA^(key): /wɨs/, /wɛs/, (dated) /wʊs/

Etymology 1

wóz

Inherited from Proto-Slavic *vozъ, from Proto-Indo-European *woǵʰos, from *weǵʰ- (“to transport”). Cognate with Upper Sorbian wóz, Polish wóz, Czech vůz, Russian воз (voz), Old Church Slavonic возъ (vozŭ).

Noun

wóz m inan (diminutive wózyk)

1. wagon (four-wheeled cart for hauling loads)

Declension

Declension of wóz

	Singular	Dual	Plural
Nominative	wóz	wóza	wóze
Genitive	wóza	wózowu	wózow
Dative	wózoju	wózoma	wózam
Accusative	wóz	wóza	wóze
Instrumental	wózom	wózoma	wózami
Locative	wózu	wózoma	wózach

Derived terms

• Njebjaski wóz (“Big Dipper”)

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Verb

wóz

1. second-person singular imperative of wózyś

Further reading

• Muka, Arnošt (1921, 1928) “wóz”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
• Starosta, Manfred (1999) “wóz”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *vȍzъ. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vɔːs/
• IPA^(key): (15^th CE) /vos/

Noun

wóz m inan (related adjective wozowy or woźny)

1. (attested in Greater Poland) wagon, cart (four-wheeled vehicle typically drawn by a horse)
   • 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 354, Poznań:

     Czo mi pobral cone a wosz Nalek..., ti bili tako dobre iaco stirzi grziwni

     [Co mi pobrał konie a wóz Niałek..., ty były tako dobre jako sztyrzy grzywny]

2. stretcher, litter, portable throne
   • 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 146:

     Wosch ferculum (ferculum fecit sibi rex Salomon de lignis Libani Cant 3, 9)

     [Wóz ferculum (ferculum fecit sibi rex Salomon de lignis Libani Cant 3, 9)]

3. (attested in Lesser Poland) combat vehicle
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 19, 8:

     Czy na wozoch (in curribus) a czi na conoch

     [Ci na wozoch (in curribus), a ci na konioch]

4. cart, wagon; wagonful, cartful, wagonload, cartload (amount carried by a wagon)
   • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[3], volume VIII, number 8728:

     Jaco... wiramby[bi]li yey ludze pyandzessanth woz chrosta

     [Jako... wyrambi[bi]li jej ludzie piędziesiąt wóz chrosta]

5. (attested in Greater Poland) mistranslation of Latin vectīgal (“tribute”)
   • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{[4], [5], [6]}, Lubin, page 97:

     *Woszch vectigal (Philisthaei Iosaphat munera deferebant et vectigal argenti II Par 17, 11)

     [Wóz vectigal (Philisthaei Iosaphat munera deferebant et vectigal argenti II Par 17, 11)]

6. Little Dipper
   • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXIII, page 306:

     Polus arcticus, voz, est versus septentrionalem

     [Polus arcticus, wóz, est versus septentrionalem]

7. (attested in Sieradz-Łęczyca) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. Big Dipper
      • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[10], [11], [12]}, volume XXII, Łęczyca, page 22:

        Qui pliades, baby, iungens arcturi voza, dirigis axem

        [Qui pliades, baby, iungens arcturi woza, dirigis axem]

Derived terms

nouns

• wóz sirpowy

 

Related terms

adjectives

• woźniczy

 

nouns

• wiezienie
• woźnica
• woźnik
• wożenie

 

verbs

• wieźć impf
• wozić impf

 

Descendants

• Polish: wóz
• Silesian: wōz

References

• Boryś, Wiesław (2005) “wóz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “wóz”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wóz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

wóz

Etymology

Inherited from Old Polish wóz. Cognate with English way, Greek όχλος (óchlos), and Sanskrit वह् (vah).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈvus/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈvos/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -us
• Syllabification: wóz

Noun

wóz m inan (diminutive wózek, related adjective wozowy)

1. wagon, cart (four-wheeled vehicle typically drawn by a horse)

   Synonyms: fura, furmanka

2. cart, wagon; wagonful, cartful (amount carried by a wagon)
3. wagon; car; vehicle (specialized vehicle used by an institute for particular things)
4. (colloquial) car, automobile (wheeled vehicle that moves independently)

   Synonyms: see Thesaurus:samochód

5. railroad car, carriage, coach

Usage notes

The genitive singular form woza is rare or obsolete.

Declension

Declension of wóz

	singular	plural
nominative	wóz	wozy
genitive	wozu/woza	wozów
dative	wozowi	wozom
accusative	wóz	wozy
instrumental	wozem	wozami
locative	wozie	wozach
vocative	wozie	wozy

Derived terms

nouns

• bankowóz
• barakowóz
• barowóz
• beczkowóz
• betonowóz
• bibliowóz
• nadwozie
• parowóz
• piąte koło u wozu
• podwozie
• powóz
• woźnica
• wóz drabiniasty

 

idioms

• baba z wozu, koniom lżej
• raz na wozie, raz pod wozem

 

interjections

• wóz albo przewóz

 

verbs

• postawić wóz przed koniem pf, stawiać wóz przed koniem impf

 

Related terms

verbs

• wieźć impf
• wozić impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wóz is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 16 times in news, 4 times in essays, 34 times in fiction, and 18 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 76 times, making it the 853rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• wóz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wóz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wóz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (05.10.2023) “WÓZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wóz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wóz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wóz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 705

Slovincian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *vȍzъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈvos/
• Rhymes: -vos
• Syllabification: wóz

Noun

wóz m inan (related adjective wôzôwy)

1. wagon, cart (four-wheeled vehicle typically drawn by a horse)

Further reading

• Lorentz, Friedrich (1912) “vȯ́ṷz”, in Slovinzisches Wörterbuch‎^[13] (in German), volume 2, Saint Petersburg: ОРЯС ИАН, page 1324