Στοματική και γναθοπροσωπική χειρουργική

Η στοματική και γναθοπροσωπική χειρουργική (παλαιότερος και ευρέως διαδεδομένος όρος: γναθοχειρουργική) είναι η ιατρική ειδικότητα που απαιτεί γνώσεις της οδοντιατρικής και της ιατρικής επιστήμης. Ο στοματικός και γναθοπροσωπικός χειρουργός ασχολείται με τη λήψη ιστορικού, την πρόληψη, την εξέταση, τη θεραπεία και την αποκατάσταση συγγενών και επίκτητων παθολογικών καταστάσεων του κρανίου, του προσώπου, του στόματος, των γνάθων και του τραχήλου. Οι επίκτητες καταστάσεις μπορεί να είναι αποτέλεσμα νόσου, δυσμορφίας, όγκου, τραύματος, εκφύλισης και γήρατος. (Βλ. και χειρουργική στόματος)

Ιστορική αναδρομή

Η ειδικότητα στην Ελλάδα

Η στοματική και γναθοπροσωπική χειρουργική ξεκίνησε στην Ελλάδα -όπως και σε όλες τις χώρες του κόσμου- ως ειδικότητα της οδοντιατρικής επιστήμης, λόγω της στενής συνάφειας της αισθητικής και της λειτουργίας του προσώπου με το στοματογναθικό σύστημα. Στα χρόνια που πέρασαν, με τη συνεχή διεύρυνση του φάσματος της ειδικότητας, παρουσιάστηκε η ανάγκη να ενταχθεί η ιατρική εκπαίδευση στην ειδικότητα της στοματικής και γναθοπροσωπικής χειρουργικής.

Έτσι το 2001 καθιερώθηκε η ένταξη του πτυχίου της ιατρικής σαν απαραίτητη προϋπόθεση για τη απόκτηση του τίτλου της ειδικότητας.Το 2003, η ειδικότητα της στοματικής και γναθοπροσωπικής χειρουργικής στην Ελλάδα αναγνωρίστηκε ως ειδικότητα της οδοντιατρικής και ιατρικής επιστήμης, ενώ από το 2014 η ειδικότητα αναγνωρίζεται ως ιατρική ειδικότητα και οι στοματικοί και γναθοπροσωπικοί χειρουργοί μπορούν να είναι μέλη του Ιατρικού Συλλόγου, του Οδοντιατρικού Συλλόγου ή και των δύο συλλόγων της περιοχής όπου δραστηριοποιούνται επαγγελματικά.

Η ειδικότητα στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη, και ειδικά στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ειδικότητα ακολούθησε διαφορετικούς δρόμους σε διάφορες χώρες. Παρόλα ταύτα, για τους επίσημους φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών της Ευρώπης, η ειδικότητα της στοματικής και γναθοπροσωπικής χειρουργικής προσδιορίζεται ως ιατρική. Συγκεκριμένα:

Στη Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Πολωνία, τη Σλοβενία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Τσεχία, την Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο και την Ιταλία, η ειδικότητα ανήκει στις ιατρικές ειδικότητες και απαιτεί πτυχίο ιατρικής και βεβαίωση παρακολουθήσεως διετούς προγράμματος σπουδών στην οδοντιατρική (ιατρική ειδικότητα στην οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου).

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία, τη Γερμανία, την Κύπρο, το Βέλγιο, την Αυστρία, τη Μάλτα, την Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Φινλανδία, η ειδικότητα ανήκει στις ιατρικές ειδικότητες και απαιτεί πτυχίο ιατρικής και πτυχίο οδοντιατρικής (ιατρική ειδικότητα στην οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου). Σε αυτήν την ομάδα των χωρών που ακολουθούν το συγκεκριμένο σύστημα απόκτησης ειδικότητας, συμπεριλαμβάνονται η Ελβετία (μη μέλος της Ε.Ε.) και η Ελλάδα. Το πτυχίο της οδοντιατρικής σε μερικές από αυτές τις χώρες, π.χ. Βέλγιο, Γερμανία, μπορεί να αποκτηθεί κατά τη διάρκεια του χρόνου εκπαίδευσης στην ειδικότητα.

Κάποιες από τις παραπάνω χώρες ανήκουν και στις δύο προαναφερθείσες κατηγορίες συστημάτων απόκτησης της ειδικότητας.

Στη Δανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία, η ειδικότητα ανήκει στις οδοντιατρικές ειδικότητες. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση καταχωρεί και αναγνωρίζει (εντός των εκδιδόμενων οδηγιών της) την ειδικότητα σε αυτές τις χώρες ως χειρουργική στόματος (οδοντιατρική ειδικότητα στην οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) και όχι ως στοματική και γναθοπροσωπική χειρουργική (εγχώρια ονομασία). Οι χώρες Δανία και Σουηδία πρόκειται να καθιερώσουν ως προϋπόθεση για την απόκτηση της ειδικότητας και το πτυχίο ιατρικής, εκτός από εκείνο της οδοντιατρικής, ενώ η Ολλανδία ήδη το καθιέρωσε.

Θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση

Η θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση στην ειδικότητα της στοματικής και γναθοπροσωπικής χειρουργικής περιλαμβάνει:

Θεωρητική εκπαίδευση

• Μέθοδοι διάγνωσης των ανωμαλιών, βλαβών, νοσημάτων και παθήσεων των οδόντων, του στόματος, προσώπου, σπλαγχνικού κρανίου και των γύρω ιστών.
• Αναγνώριση των κλινικών εκδηλώσεων των συστηματικών νόσων στην παραπάνω περιοχή.
• Μέθοδοι διερεύνησης και βιοψίας.
• Αντιμετώπιση επειγουσών γναθοπροσωπικών περιπτώσεων.
• Γενικές αρχές της εφαρμογής της χειρουργικής επιστήμης.
• Επανορθωτική και αισθητική χειρουργική προσώπου.
• Επούλωση τραύματος - δερματικά μοσχεύματα - αλλομοσχεύματα.
• Αποκατάσταση ελλειμμάτων τραχηλοπροσωπικής χώρας με μυϊκούς, μυοδερματικούς, σύνθετους κρημνούς, όπως και με τεχνικές μικροχειρουργικής.
• Όγκοι σπλαγχνικού κρανίου τραχήλου παίδων και ενηλίκων.
• Κρανιοπροσωπικές διαμαρτίες διαπλάσεως.
• Φυσιολογία και παθολογία των σιελογόνων αδένων.

Πρακτική εκπαίδευση

• Χειρουργική στόματος - Οδοντοφατνιακή Χειρουργική
• Αντιμετώπιση τραχηλοπροσωπικών λοιμώξεων.
• Τραυματολογία του στοματογναθοπροσωπικού συμπλέγματος και των γύρω ιστών.
• Προπροσθετική χειρουργική με χρήση ελεύθερων και μισχωτών κρημνών και την τοποθέτηση αυτομοσχευμάτων ή αλλομοσχευμάτων στην άνω και κάτω γνάθο, οδοντικά και γναθοπροσωπικά εμφυτεύματα.
• Επανορθωτική χειρουργική μαλακών και σκληρών ιστών του προσώπου - μικροχειρουργική.
• Ορθογναθική, κρανιοπροσωπικές δυσπλασίες και αισθητική χειρουργική του προσώπου.
• Προσωπαλγίες.
• Διατατική οστεογένεση προσωπικού κρανίου.
• Χειρουργική και παθολογία νόσων του γναθιαίου άντρου.
• Χειρουργική καλοήθων - κακοήθων όγκων και κύστεων στοματογναθοπροσωποτραχηλικής περιοχής.
• Χειρουργική και παθολογία κροταφογναθικής διαρθρώσεως.
• Αντιμετώπιση συγγενών κρανιοπροσωπικών ανωμαλιών (χειλεογναθουπερωιοσχιστιών κ.ά.).
• Χειρουργική καλοήθων και κακοήθων παθήσεων των σιελογόνων αδένων.
• Θεραπεία κάθε άλλης βλάβης των μαλακών και σκληρών ιστών που απαιτούν χειρουργική παρέμβαση στη στοματογναθοπροσωποτραχηλική περιοχή.
• Εφαρμογές λέιζερ στη στοματογναθοπροσωπική χειρουργική.
• Ενδοσκοπικές τεχνικές στη στοματογναθοπροσωπική χειρουργική.
• Επανορθωτική μικροχειρουργική στη στοματογναθοπροσωπική χειρουργική.
• Εκπαίδευση στους υπερήχους στη στοματογναθοπροσωπική περιοχή.

Διαδικασία ειδίκευσης

Διάρκεια

Η εκπαίδευση αρχίζει μετά τη λήψη των πτυχίων ιατρικής και οδοντιατρικής και διαρκεί πέντε (5) χρόνια, τα οποία κατανέμονται ως εξής:

• Α' Περίοδος: Δώδεκα (12) μήνες χειρουργική,
• Β' Περίοδος: σαράντα οκτώ (48) μήνες χειρουργική στόματος, γνάθων και προσώπου.

Νοσοκομεία που παρέχουν θέσεις ειδίκευσης στη Στοματική και Γναθοπροσωπική Χειρουργική

Πλήρης Ειδικότητα

• Αθήνα
  • Π.Ν.Γ. "ΑΤΤΙΚΟΝ" Πανεπιστημιακή Κλινική Ιατρικής Σχολής
  • Γ.Ν. Αθηνών "ΚΑΤ"
  • Γ.Ν. Αθηνών "Γ. Γεννηματάς"
  • Γ.Ν. Αθηνών "Ιπποκράτειο"
  • Γ.Ν. Αθηνών "Ευαγγελισμός" Πανεπιστημιακή Κλινική Οδοντιατρικής Σχολής
• Θεσσαλονίκη
  • Γ.Ν. Θεσσαλονίκης "Γ. Παπανικολάου" Πανεπιστημιακή Κλινική
• Ηράκλειο
  • ΠΑ.Γ.Ν. Ηρακλείου
• Ιωάννινα
  • Γ.Ν. Ιωαννίνων "Χατζηκώστα"

Μερική Ειδικότητα

• Θεσσαλονίκη
  • Αντικαρκινικό Ινστιτούτο "Θεαγένειο"

Νοσοκομεία με θέσεις υπεραρίθμων για γιατρούς των Ενόπλων Δυνάμεων και του ΕΣΥ

• Αθήνα
  • Π.Ν.Γ. "ΑΤΤΙΚΟΝ" Πανεπιστημιακή Κλινική Ιατρικής Σχολής
  • Γ.Ν. Αθηνών "ΚΑΤ"
  • Γ.Ν. Αθηνών "Ευαγγελισμός" Πανεπιστημιακή Κλινική Οδοντιατρικής Σχολής
• Θεσσαλονίκη
  • Γ.Ν. Θεσσαλονίκης "Γ. Παπανικολάου" Πανεπιστημιακή Κλινική

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ελληνική Εταιρεία Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής
• Παγκόσμια Εταιρεία Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής
• Ευρωπαϊκή Εταιρεία Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Αρχειοθετήθηκε 2015-06-22 στο Wayback Machine.