Ατομικός αριθμός

Επεξήγηση των συμβόλων που χρησιμοποιούνται για την απεικόνιση του ατομικού και του μαζικού αριθμού. Ο ατομικός αριθμός ισούται με τον αριθμό των πρωτονίων, συνεπώς και με το συνολικό θετικό φορτίο του πυρήνα του ατόμου.

Ατομικός αριθμός ονομάζεται στην επιστήμη της χημείας και της φυσικής, ο αριθμός των πρωτονίων του πυρήνα ενός ατόμου. Είναι χαρακτηριστικό κάθε χημικού στοιχείου, μιας και είναι αυτό που καθορίζει την ταυτότητά του. Συμβολίζεται διεθνώς με το γράμμα Ζ. Ο ατομικός αριθμός εκφράζει επίσης και τον αριθμό των ηλεκτρονίων ενός ουδέτερου ατόμου, καθώς στα ουδέτερα άτομα ο αριθμός των πρωτονίων και των ηλεκτρονίων είναι ίσος. Κατά τον συμβολισμό ενός στοιχείου ή ενός πυρήνα ο ατομικός αριθμό γράφεται συνήθως ως δείκτης στην κάτω αριστερή γωνία του συμβόλου (π.χ. ₉₂U).

Το σύμβολο και το όνομα του στοιχείου ή του πυρήνα, εξαρτώνται από τον ατομικό αριθμό, αφού είναι αυτός που το καθορίζει. Για παράδειγμα ένας πυρήνας που έχει ατομικό αριθμό 6, συμβολίζεται με το γράμμα C και ονομάζεται άνθρακας, ανεξάρτητα από τον αριθμό των νετρονίων που περιέχει. Για το λόγο αυτό τα ισότοπα ενός στοιχείου συμβολίζονται με το ίδιο σύμβολο.

Το 1913 ο Μόσλεϊ (Moseley) απέδειξε πειραματικά ότι οι χημικές ιδιότητες των στοιχείων είναι περιοδικές συναρτήσεις του ατομικού τους αριθμού. Χάρη σε αυτό καθορίζεται η θέση κάθε στοιχείου στον περιοδικό πίνακα και αποτελεί βελτίωση του περιοδικού πίνακα του Μεντελέγιεφ. Από τις γνώσεις μας από τον περιοδικό πίνακα συμπεραίνουμε ότι:

• Το μέγεθος του ουδέτερου ατόμου (ατομική ακτίνα) εξαρτάται από τον ατομικό αριθμό. Το μέγεθος του ατόμου ελαττώνεται σε μία περίοδο του περιοδικού πίνακα όσο μειώνεται ο ατομικός αριθμός. Το μέγεθος του ατόμου αυξάνεται σε μία ομάδα του περιοδικού πίνακα όσο αυξάνεται ο ατομικός αριθμός.

• Η ηλεκτραρνητικότητα του στοιχείου εξαρτάται από τον ατομικό αριθμό. Η ηλεκτραρνητικότητα ακολουθεί αντίθετη συμπεριφορά με το μέγεθος του ουδετέρου ατόμου. Δηλαδή αυξάνει από αριστερά προς τα δεξιά και ελαττώνεται για τα στοιχεία της ίδιας ομάδας, από το ελαφρύτερο προς το βαρύτερο.

Επίσης, από τον ατομικό αριθμό εξαρτάται ο αριθμός των νετρονίων των σταθερών πυρήνων. Στους ελαφρύτερους σταθερούς πυρήνες ο αριθμός των νετρονίων είναι περίπου ίσος με τον αριθμό των πρωτονίων, ενώ στους βαρύτερους σταθερούς πυρήνες ο αριθμός των νετρονίων είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των πρωτονίων. Καθώς και το μέγεθος του πυρήνα, αφού αυτό εξαρτάται από τον αριθμό των νουκλεονίων (πρωτόνια και νετρόνια) του πυρήνα.

Δείτε επίσης

• Μαζικός αριθμός
• Περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων