Ανάζαρβος
Συντεταγμένες: 37°15′22″N 35°54′0″E / 37.25611°N 35.90000°E
| Ανάζαρβος | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | οικισμός, αρχαιοελληνικός αρχαιολογικός χώρος, αρχαία πόλη και αρχαιολογική θέση |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°15′22″N 35°54′0″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Αδάνων και Κοζάν |
| Χώρα | Τουρκία |
| Κατεδάφιση | 1374 |
| Προστασία | ενδεικτικός κατάλογος Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (από 2014)[1] |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η Ανάζαρβος (Τουρκική προφορά: ΑνάΒαρΖα, κοντά στο σημερινό χωριό Dilekkaya) ήταν αρχαία Ελληνική πόλη της Κιλικίας, στην σημερινή Τουρκία.[2] Αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 2014.[3]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πόλη κατά την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ονομάστηκε Καισάρεια η προς Αναζάρβω από τον Οκταβιανό Αύγουστο και ήταν η μητρόπολη (πρωτεύουσα) της Ρωμαϊκής επαρχίας της Κιλικίας.[4] O αρχαίος Έλληνας γιατρός Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος γεννήθηκε στην Ανάζαρβο τον 1ο αιώνα μ.Χ., όπως και ο ποιητής Οππιανός, που γεννήθηκε στην πόλη αυτή τον 2ο αιώνα μ.Χ.[5]
Το 525, επί βασιλείας Ιουστίνου Α', η πόλη καταστράφηκε από σεισμό και ανοικοδομήθηκε από τον αυτοκράτορα, ο οποίος της έδωσε το προσωνύμιο Ιουστινόπολη. Παρόλα αυτά το παλαιό όνομα διατηρήθηκε και αργότερα, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων, ο βασιλιάς της Μικράς Αρμενίας, έκανε την πόλη πρωτεύουσά του στις αρχές του 12ου αιώνα ήταν γνωστή με το όνομα «Ανάβαρζα». Το 561 υπέστη για δεύτερη φορά καταστροφές από σεισμό. Εκτός από τους σεισμούς η πόλη δοκιμάστηκε τον αιώνα αυτό και από μεγάλη επιδημία πανούκλας.[6]
Η πόλη καταλήφθηκε από τους Άραβες κατά τον 8ο αιώνα μ.Χ και κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ ο Χαμντανίντ αλ-Ντάουλα ξόδεψε 3,000,000 ντίρχαμς και την μετέτρεψε σε ένα δυνατό φρούριο.[7] Το 964, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Βυζαντινού αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, η Ανάζαρβος βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του. Ο Φωκάς κατάφερε να την επανακτήσει μαζί με μια σειρά από σημαντικά οχυρά, όπως η Ταρσός και η Μοψουεστία. Έγιναν επισκευές στις οχυρώσεις και η βυζαντινή φρουρά παρέμεινε στο κάστρο της Αναζάρβου για το μεγαλύτερο διάστημα του 11ου αιώνα. Στις αρχές του 1098 η πόλη έπεσε στα χέρια των στρατευμάτων της Α΄ Σταυροφορίας.[8] Αργότερα, η περιοχή ενσωματώθηκε στο πριγκιπάτο της Αντιόχειας. Θεωρείται ότι ο τελευταίος αναγνώρισε την επικυριαρχία του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού στην Κιλικία το Σεπτέμβριο του 1108, όμως είναι ασαφές πότε έληξε η κατάληψη από τους Φράγκους. Οι Βυζαντινοί κυριάρχησαν, για σύντομο χρονικό διάστημα, στην Ανάζαρβο μέχρι περίπου το 1111, όταν την πόλη κατέλαβε ο πρίγκιπας Τορός Α΄,[9] που την κατέστησε πρωτεύουσα του βασιλείου της Μικράς Αρμενίας. Εκτός από μία περίοδο 7 ετών (1137-1144), όταν οι Βυζαντινοί για μία ακόμη φορά απόκτησαν τον έλεγχο της πόλης υπό τον Ιωάννη Κομνηνό, η Ανάζαρβος παρέμεινε πρωτεύουσα για σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα. Αν και η Ανάζαρβος συνέχισε να λειτουργεί ως σημαντικό κάστρο, η πόλη που χτίστηκε χαμηλότερα στην πεδιάδα σταδιακά παρήκμασε. Στο τέλος καταστράφηκε ολοσχερώς, όταν το 1375 οι Μαμελούκοι διέλυσαν το βασίλειο της Μικράς Αρμενίας και η Ανάζαρβος δεν κατοικήθηκε ποτέ ξανά.
Αρχαιολογικά ευρήματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ακρόπολη της πόλης (μια επιβλητική προεξοχή βράχου από ασβεστόλιθο ύψους περίπου 200 μ.) έχει βρεθεί στο δυτικό άκρο της πόλης.[10][11] Οι χαμηλότερες σειρές λιθοδομής των Ρωμαϊκών χρόνων και οι μεταγενέστερες μεσαιωνικές επισωρεύσεις είναι, ακόμη και σήμερα, ορατές. Έξω από την πόλη και σε απόσταση μικρότερη από 1 χλμ. βρίσκεται ένα ελλειπτικό αμφιθέατρο. Σήμερα διαθέτουμε αρκετά αετώματα, μετόπες, τμήματα γείσων, μέλη κιόνων, επιγραφές, ακόμη και κορινθιακά κιονόκρανα που χρησιμοποιήθηκαν παντού και δίνουν μια εικόνα του μεγαλείου της Αναζάρβου στην Αρχαιότητα.[12]
Βορειοανατολικά του αμφιθεάτρου βρίσκονται το στάδιο με τον κεντρικό στίβο κατασκευασμένο από σκυρόδεμα και θέσεις για τους θεατές λαξευμένες στο βράχο, ένα θέατρο με θέα προς την πεδιάδα, καθώς και μια εκτενής νεκρόπολη. Πίσω από το θέατρο υπάρχει μια πέτρινη κλίμακα γιά πρόσβαση στην κορυφή του βράχου όπου υψώνεται το εντυπωσιακό για τον όγκο του οχυρό, μήκους σχεδόν 1 χλμ. από το βορρά στο νότο. Εδώ μπορεί κανείς να δει τους βυζαντινούς και αρμένιους προμαχώνες και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις να έχουν κατασκευαστεί εν μέρει πάνω στα ρωμαϊκά θεμέλια.
Τα νομίσματα της πόλης που έφεραν παράσταση με προτομή του Δία μπροστά σε οχυρό πάνω σε βράχο αποτελούν ένδειξη ότι, τουλάχιστον από τη Ρωμαϊκή εποχή, υπήρχε οχυρό πάνω στο βράχο. Στο νότιο άκρο της κυρίας οδού, που περιστοιχιζόταν από συνεχείς κιονοστοιχίες, στέκεται μία εξαιρετική αψίδα του θριάμβου. Χρονολογείται πιθανότατα στα χρόνια της Δυναστείας των Σεβήρων και είναι η μοναδική του είδους της στην επαρχία Αδάνων. Στη νότια πρόσοψη της αψίδας, καθένα από τα τρία ανοίγματα ξεχωρίζει από ένα ζευγάρι κίονες από μαύρο γρανίτη. Σε κάθε πλευρά της υψηλής κεντρικής αψίδας στη βόρεια πρόσοψη υπήρχε μία εσοχή για αγάλματα. Επίσης, κάποια υπέροχα μωσαϊκά έχουν ανακαλυφθεί και συντηρούνται σε ειδικούς χώρους. Μία άλλη λατρεία που γνώρισε άνθηση στην Κιλικία, και προφανώς και στην Ανάζαρβο, ήταν του Μίθρα.[13]
Περίπου 220 μ. βορειοδυτικά του αμφιθέατρου βρίσκονται τα λουτρά σε ένα κτήριο από σκυρόδεμα επενδυμένο με οπτόπλινθους. Στα 450 μ. βορειότερα από το πιθανό όριο του μεσαιωνικού τείχους υπάρχει ένα υδραγωγείο αφιερωμένο από τους κατοίκους στον Δομιτιανό. Χρονολογείται στο 90 μ.Χ. και εκτείνεται βορειοδυτικά στην πεδιάδα έως τον ποταμό Sumbas Çayı. Ανατολικά των αψίδων και προς τον νότο υπάρχουν στοιχεία για έναν τεράστιο δεκάστυλο κορινθιακό ναό, πιθανότατα εκείνον που αναπαραστούν τα νομίσματα της πόλης επί Μάρκου Αυρηλίου και Λουκίου Βήρου.
Στην Ανάζαρβο όλες οι κατασκευές από την εποχή των Σταυροφόρων περιορίζονται σε έναν πύργο, αποκαλυπτικό της συντηρητικής στρατηγικής τους όσον αφορά την άμυνα της θέσης.
Επίσης, υπάρχουν τα ερείπια δύο εκκλησιών και ενός πύργου που είχαν κατασκευαστεί από τον Τορό Α΄.[14]
Το 2013, ανασκαφές αποκάλυψαν τον πρώτο γνωστό δρόμο διπλών λωρίδων με κιονοστοιχίες του αρχαίου κόσμου, πλάτους 34 μέτρων και μήκους 2700 μέτρων, που αποκάλυψαν επίσης ερείπια εκκλησιών. Το 2017, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα ασβεστολιθικό άγαλμα της θεάς Υγείας και του θεού Έρωτος που χρονολογούνται από τον 3ο - 4ο αιώνα π.Χ[15]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ whc
.unesco .org /en /tentativelists /5910 /. - ↑ Oriens christianus: in quatuor patriarchatus digestus : quo exhibentur ... από Michel Le Quien ((O.P.)), Oriens christianus (ex Typographia Regia, 1740) p40.
- ↑ UNESCO official page
- ↑ Magie, D., Roman Rule in Asia Minor, 2 τόμ. (New York 1975), σελ. 1.473· Gough, M., “Anazarbus”, Anatolian Studies 2 (1952), σελ. 85, 127.
- ↑ Πληροφορίες για τον Οππιανό
- ↑ Laiou, A.E. (επιμ.), The Economic History of Byzantium: From the Seventh through the Fifteenth Century (Washington, D.C. 2002).
- ↑ Verzone, P., “Citta ellenistiche e of novels Dell’ Asia Minore: Anazarbus”, Palladio 7 (1957)· Hellenkemper, H.,“The stadtmauern of Anazarbos/Ayn Zarba”, στο XXIV German Orientalistentag from 26 to 30 September 1988. Selected lectures (Stuttgart 1990), σελ. 71-76.
- ↑ Γουλιέλμος της Τύρου, Historia rerum in partibus transmarinis gestarum 7.2.280.
- ↑ Canard, M., “Ayn Zarba”, EI2 (1960), σελ. 789 κ.ε.· πρβλ. Foss, C., “Defenses of Asia Minor”, Gr.Orth.Th.Rev. 27.2-3 (1982), σελ. 149.
- ↑ Ο Gough, M., “Anazarbus”, Anatolian Studies 2 (1952), σελ. 85 κ.ε.
- ↑ Πρβλ. Hellenkemper, H., Burgender Kreuzritterzeit in der Grafschaft Edessa und im Königreich Kleinarmenien (Bonn 1976), σελ. 199, 291 κ.ε.
- ↑ Ο Gough, M., “Anazarbus”, Anatolian Studies 2 (1952), σελ. 85-150 και ο Verzone, P., “Citta ellenistiche e of novels Dell’ Asia Minore: Anazarbus”, Palladio 7 (1957), σελ. 9-25 περιγράφουν τα αρχαιολογικά ευρήματα της Αναζάρβου με λεπτομέρειες.
- ↑ (Vermasseren, M.J., Mithras, the Secret God (London 1963).
- ↑ πρβλ. Hild, F. – Hellenkemper, H., “Kommagene-Kilikien-Isaurien”, Reallexikon zur byz. Kunst 4 (1984), σελ. 305-308· Edwards, R., “Bagras”, REArm 17 (1983), σελ. 419 κ.ε. και “Dogubeyazit (Daroynke)”, REArm 18 (1984).
- ↑ Άγαλμα της θεάς Υγείας και του θεού Έρως ανακαλύφθηκαν στην Κιλικία
