Αζιμούθιο

Σχηματική αναπαράσταση του αζιμούθιου

Το Αζιμούθιο ή Αζιμούθ(*), που προέρχεται από την αραβική Azimouth, είναι μια από τις οριζόντιες συντεταγμένες καθώς αποτελεί και μια γωνία του τριγώνου θέσεως.

Συνήθως μετριέται από τον Βορρά.

Είδη αζιμούθιου

Το αζιμούθιο διακρίνεται σε δύο βασικά είδη, ανάλογα του ακολουθούμενου τρόπου εύρεσής του:

1) αζιμούθιο παρατήρησης: Συμβολίζεται ως Αζπ και είναι αυτή που παρατηρείται με την διόπτρα ή διοπτηρία πυξίδα, και

2) αζιμούθιο υπολογισμού: που συμβολίζεται ως Αζλ, ονομάζεται και αληθές αζιμούθιο και υπολογίζεται στην επίλυση του τριγώνου θέσεως.
Το αληθές αζιμούθιο αποτελεί μια από τις δύο οριζόντιες συντεταγμένες δια των οποίων προσδιορίζονται ή θέση (το ίχνος) αυτού στην ουράνια σφαίρα, με βάση τον μαθηματικό ορίζοντα. Η άλλη οριζόντια συντεταγμένη είναι το αληθές ύψος. Το αληθές αζιμούθ αποτελεί την αντίστοιχη διόπτευση των ουρανίων σωμάτων και μετριέται είτε ολοκυκλικά, δηλαδή από 0° - 360°, είτε ημικυκλικά, δηλαδή από 0° - 180° από τον Β. ή Ν. ανάλογα του άνω Πόλου του παρατηρητή και εξ αυτού Α. ή Ζ (Δυσμάς). και τέλος τεταρτοκυκλικά (μόνο σε ειδικές περιπτώσεις), δηλαδή από 0° - 90° ομοίως εκ του Β. ή Ν. προς Α. ή Ζ.(Δυσμάς). Το συπλήρωμα της τεταρτοκυκλικής τιμής του Αζιμούθ είναι τόξο του μαθηματικού ορίζοντα που περιλαμβάνεται μεταξύ του πρώτου καθέτου και του καθέτου κύκλου του αστέρος το οποίο και χαρακτηρίζεται εύρος αστέρος (Amplitude). Παλαιότερα χρησιμοποιούταν μόνο στη αστρονομική ναυτιλία αν και ορισμένοι ναυτιλιακοί πίνακες εξακολουθούν και σήμερα ακόμη να το παρέχουν.

• Αν η διοπτηρία πυξίδα είναι επαναλήπτης γυροσκοπικής πυξίδας, που σημαίνει 0 σφάλμα, τότε το λαμβανόμενο αζιμούθιο θεωρείται αληθές αζιμούθιο Αζλ.

Χρησιμότητα

Στη σύγχρονη ναυτιλία το αζιμούθιο χρησιμεύει στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) Στον προσδιορισμό της παραλλαγής - παρεκτροπής των πυξίδων. Συγκεκριμένα συγκρίνοντας το Αζπ και το Αζλ βρίσκεται η παραλλαγή πυξίδας Πρ.

Πρ = Αζλ - Αζπ (αλγεβρικά)

Εκ της παραλλαγής και της σύγχρονης απόκλισης προσδιορίζεται η παρεκτροπή πυξίδας Τρ.

Τρ = Πρ - Απ (αλγεβρικά)

β) Στον προσδιορισμό των κατευθύνσεων και χάραξη των ευθειών θέσεως (αστρονομική ναυτιλία) όπου και απαιτείται η ακριβής τιμή της Αζλ. και

γ) Στην αναγνώριση αστέρων, όπου και χρησιμοποιείται η προσεγγίζουσα τιμή του Αζπ.

Από τα παραπάνω καθίσταται αντιληπτό πόσο απαραίτητα τυγχάνουν τα στοιχεία αυτά (Αζλ και Αζπ) για τον ναυτιλλόμενο που σε όλες τις περιπτώσεις η ζητούμενη ακρίβεια της τιμής του αζιμούθιου, στη πράξη, είναι της τάξεως της μισής μοίρας.

(*) Στην αστρονομική ναυτιλία χρησιμοποιούνται πάντα οι διεθνείς ονομασίες, συνεπώς και εδώ χρησιμοποιείται ο όρος Αζιμούθ αντί του εξελληνισμένου αζιμούθιο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του αζιμούθιο στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Azimuth στο Wikimedia Commons