Rhestr duwiau a duwiesau Celtaidd
| Y Celtiaid |
|---|
 |
|
Llwythau eraill |
|
Rhanbarthau hynafol |
|
Mytholeg Oidelig |
|
Ieithoedd Celtiaid |
|
Prif fudiadau gwleidyddol |
Mae duwiau Celtaidd, sy'n cynnwys duwiau a duwiesau, yn dod o ffynonellau mytholeg Celtaidd, llefydd addoli hynafol, cerfddelwau, engrafiadau, gwrthrychau crefyddol, ynghyd ag enwau personol a llefydd.
Mae duwiau Celtaidd yn perthyn i un o ddau gategori: cyffredinol neu leol. Adnabyddid duwiau cyffredinol gan y Celtiaid mewn sawl ardal eang, ac maent yn dduwiau o amddiffyn, iacháu, lwc, ac anrhydeddu. Roedd y duwiau lleol o animistiaeth Geltaidd yn cynnwys ysbrydion y dirwedd, megis mynyddoedd, coed, ac afonydd, ac felly dim ond y werin bobl leol oedd yn eu hadnabod.
Ar ôl i'r gwledydd Celtaidd gael eu Cristioneiddio, bu ymgais gan ysgrifenwyr Cristnogol i bortreadu'r duwiau Celtaidd cyn-Gristnogol yn fodau go iawn, wrth i eraill ddod yn Seintiau yn yr eglwys.
Duwiau a duwiesau Gâl a Phrydain
[golygu | golygu cod]Duwiau
[golygu | golygu cod]- Abandinus
- Abellio
- Alaunus
- Alisanos
- Ambisagrus
- Anextiomarus
- Artio
- Arvernus
- Barinthus
- Belatu-Cadros
- Belenus
- Borvo
- Buxenus
- Camulos
- Caturix
- Canetonnessis
- Cernunnos
- Cicolluis
- Cimbrianus
- Cissonius
- Cnabetius
- Cocidius
- Condatis
- Contrebis
- Dii Casses
- Dis Pater
- Esus
- Fagus
- Genii Cucullati
- Grannos
- Icaunus
- Intarabus
- Iovantucarus
- Lenus
- Leucetios
- Lugus
- Luxovius
- Maponos
- Moguns
- Moritasgus
- Mullo
- Nemausus
- Nerius
- Nodens
- Ogmios
- Robur
- Rudianos
- Segomo
- Smertios
- Sucellos
- Taranis
- Teutates/Toutatis
- Veteris
- Visucius
- Vinotonus
- Vosegus
Duwiesau
[golygu | golygu cod]- Abnoba
- Adsullata
- Aericura
- Agrona
- Ancamna
- Andarta
- Andraste
- Arduinna
- Arnemetia
- Aufaniae
- Aventia
- Aveta
- Belisama
- Brigantia
- Britannia
- Camma
- Campestres
- Clota
- Coventina
- Damara
- Damona
- Dea Matrona
- Dea Sequana
- Epona
- Erecura
- Icovellauna
- Litavis
- Mairiae
- Matres
- Nantosuelta
- Nemetona
- Ritona Pritona
- Rosmerta
- Sabrina
- Senua
- Sequana
- Sirona
- Suleviae
- Sulis
- Tamesis
- Verbeia
Y prif gymeriadau chwedlonol Cymreig
[golygu | golygu cod]Gwrywaidd
[golygu | golygu cod]- Amaethon
- Arawn
- Afallach
- Beli
- Bendigeidfran
- Caswallon
- Dwyfan
- Culhwch
- Dylan Ail Don
- Euroswydd
- Gofannon fab Dôn
- Gwydion
- Gwyddno Garanhir
- Gwyn ap Nudd
- Hafgan
- Lleu Llaw Gyffes
- Lludd
- Llŷr
- Mabon
- Manawydan fab Llŷr
- Math fab Mathonwy
- Myrddin Wyllt
- Nisien ac Efnisien
- Pryderi
- Pwyll
- Taliesin
- Ysbaddaden Bencawr
Benywaidd
[golygu | golygu cod]- Arianrhod
- Blodeuwedd
- Branwen
- Ceridwen
- Cigfa
- Creiddylad
- Cyhyraeth
- Dôn
- Elen Luyddog
- Gwen Teir Bron
- Modron
- Olwen
- Penarddun
- Rhiannon
Y prif gymeriadau chwedlonol Gwyddelig
[golygu | golygu cod]Gwrywaidd
[golygu | golygu cod]- Abartach
- Abhean
- Áengus Mac ind Óc
- Aoi Mac Ollamain
- Balor
- Bodb Dearg
- Bres
- Brian, Iuchar a Iucharba
- Cian, Cu a Cethen
- Creidhne
- Cú Roí
- Dagda
- Dian Cecht
- Elatha
- Goibniu
- Lir
- Luchtaine
- Lugh
- Mac Cuill, Mac Cecht a Mac Gréine
- Manannan Mac Lir
- Miach
- Midir
- Mug Ruith
- Neit
- Nuada
- Oghma
- Tethra
Benywaidd
[golygu | golygu cod]- Aibell
- Aimend
- Áine/Anann
- Airmed
- Badb
- Banba
- Bebhionn
- Bé Chuille
- Birog
- Boann
- Brigid
- Caer Ibormeith
- Canola
- Carmun
- Cessair
- Cethlenn
- Cliodhna
- Danu
- Ériu
- Étaín
- Ethlinn
- Ethne
- Fand
- Fionnuala
- Fodla
- Lí Ban
- Macha
- Morrígan
- Nemain
- Niamh
- Plor na mBan
- Sheela na Gig
- Tailtiu