ئیلات

ئیلات
ئیلات
بە عیبری: אילת
بەشێکە لە	نەگڤ
دامەزران	١ی کانوونی دووەمی ١٩٥١
ناو بە زمانی فەرمی	אילת‏‎
وڵات	ئیسرائیل
دابەشکاریی کارگێڕی	Beersheba Subdistrict
ناوچەی کاتی	Israel Standard Time، Israel Summer Time، UTC+02:00، daylight saving time، UTC+03:00
پۆتانی شوێن	٢٩°٣٣′٠″N ٣٤°٥٧′٠″E
سەرۆک	Meir Yitzhak Halevi
دانیشتووان	٥١٬٩٣٥
بەرزی لە ئاستی دەریا	١٦ مەتر
خاوەنی	Eilat Sports Center
ڕووبەر	٨٤٫٧٨٩ کیلۆمەتر چوارگۆشە
وێبگە	http://www.eilat.muni.il
کۆدی تەلەفۆن	08
کۆدی تەلەفۆنی وڵات	+972
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

شاری ئیلات باشووریترین شاری ئیسرائیلە، ژمارەی دانیشتووانی ٥٢٧٥٣ کەسە، بەندەرێکی قەرەباڵغ و ھاوینەھەواری بەناوبانگە لە نوکی باکووری دەریای سوور، لەسەر ئەو شوێنەی کە لە ئیسرائیل بە کەنداوی ئیلات و لە ئوردن بە کەنداوی عەقەبە ناسراوە. شارەکە بە شوێنێکی گەشتیاری دادەنرێت بۆ گەشتیارانی ناوخۆ و نێودەوڵەتی کە بەرەو ئیسرائیل دەڕۆن.

ئیلات بەشێکە لە بیابانی باشووری نەگڤ، لە کۆتایی باشووری عەڕەبە، تەنیشت شاری ھاوینەھەواری میسری تەبا لە باشوورەوە، لە ڕۆژھەڵاتەوە شاری بەندەری عەقەبەی ئوردن و لە چاوی حەقل، عەرەبستانی سعودیە، بەسەر کەنداوەکەدا بەرەو باشووری ڕۆژھەڵات.

کەشوھەوای وشکی بیابانی ئیلات و شێداری کەم بەھۆی نزیکی لە دەریایەکی گەرمەوە مامناوەند دەبێت. زۆرجار پلەی گەرمی لە ھاویندا لە ٤٠ پلەی سەدی (١٠٤ پلەی فەھرەنگی) تێدەپەڕێت، و لە زستاندا ٢١ پلەی سەدی (٧٠ پلەی فەھرەنگی) لەکاتێکدا پلەی گەرمی ئاو لە نێوان ٢٠ بۆ ٢٦ پلەی سەدی (٦٨ بۆ ٧٩ پلەی فەھرەنگی) دایە. ئیلات بە تێکڕا ٣٦٠ ڕۆژی خۆر لە ساڵێکدا.^[١]

جوگرافیا

جیۆلۆجی و دیمەنی سروشتی جۆراوجۆرە: بەردی ئاگرین و گۆڕاو، بەردی شنی و بەردی لیمۆ؛ شاخەکان تا ٨٩٢ مەتر (٢٩٢٧ پێ) لە ئاستی دەریاوە؛ دۆڵە فراوانەکانی وەک ئاراوا، و کەناری دەریا لەسەر کەنداوی عەقەبە. بە تێکڕای بارانبارینی ساڵانە ٢٨ ملیمەتر (١٫١ ئینچ) و پلەی گەرمی ھاوین ٤٠ پلەی سەدی (١٠٤ پلەی فەھرەنگی) و زیاتر، سەرچاوەکانی ئاو و ڕوەک سنووردارە. "ئەو توخمە سەرەکیانەی کە کاریگەرییان لەسەر مێژووی ناوچەکە ھەبوو، سەرچاوەی مس و کانزاکانی دیکە بوون، ئەو ڕێگا نێودەوڵەتییە کۆنانەی کە ناوچەکەیان دەبڕییەوە و پێگەی جیۆپۆلەتیکی و ستراتیژییەکەی. ئەمانە بووە ھۆی چڕییەکی نیشتەجێبوون کە سەرپێچی لە بارودۆخی ژینگەیی دەکات.^[٢]

پەروەردە

سیستەمی پەروەردەیی ئیلات زیاتر لە ٩ ھەزار گەنج لە ھەشت سەنتەری چاودێری ڕۆژانە، ٦٧ باخچەی پێش ساوایان و باخچەی ساوایان، ١٠ قوتابخانەی سەرەتایی و ٣ قوتابخانەی ئامادەیی شەش ساڵان لەخۆدەگرێت. ھەروەھا ھەندێک قوتابخانەی پەروەردەی تایبەت و قوتابخانەی ئایینی ھەن.^[٣] زانکۆی بن گوریون لە نەگڤ کەمپێکی لە ئیلات دەپارێزێت. لقی ئیلات ھەزار و ١٠٠ خوێندکاری تێدایە کە نزیکەی لەسەدا ٧٥یان خەڵکی دەرەوەی شارن. لە ساڵی ٢٠١٠دا، بەشەناوخۆیییەکی نوێی خوێندکاران لەلایەن فیدراسیۆنی جوولەکەکانی تۆرۆنتۆ، دامەزراوەی ڕەشی، زانکۆی بن گوریونی نەگێڤ و شارەوانی ئیلاتەوە پارەدار و دروست کرا.^[٤] کۆمەڵەی پاراستنی سروشت لە قوتابخانەی مەیدانی ئیلاتی ئیسرائیل لە جەرگەی ئیلات گەشتی تایبەتی بە پێ پێشکەش دەکات کە تێیدا تیشک دەخاتە سەر ئیکۆلۆژیای بیابان، دەریای سوور، کۆچی باڵندە و لایەنەکانی تری گیا و گیاندارەکانی ئیلات.^[٥] ھێسدەر یەشیڤا ئایلێت ھاشاچەر، بنکەکەی لە شاری ئیلاتە، لە ساڵی ١٩٩٧ دامەزراوە.^[٦]

چاودێری تەندروستی

سەنتەری پزیشکی یۆسفتال کە لە ساڵی ١٩٦٨ دامەزراوە، باشووریترین نەخۆشخانەی ئیسرائیلە، و تاکە نەخۆشخانەیە کە باشووری نەگڤ دەگرێتەوە. ئەم نەخۆشخانەیە بە ٦٥ قەرەوێڵە بچووکترین نەخۆشخانەی ئیسرائیلە. خزمەتگوزارییە تایبەتەکان کە بۆ ناوچەی دەریای سوور ئامادەکراون ژوورێکی ھایپەرباریکە بۆ چارەسەرکردنی قوربانیانی ڕووداوەکانی غەواس و دامەزراوەی شۆردنی گورچیلە کە کراوەن بۆ گەشتیارانی پشوو.^[٧]

گواستنەوە

پاس

کۆمپانیای ئێگێد کە کۆمپانیای نیشتمانی پاسە، خزمەتگوزاری بەردەوام پێشکەش بە خاڵەکانی باکوور دەکات بە شێوەیەکی نزیکەی کاتژمێری و ھەروەھا لە ناو شاردا بە شێوەی نیو کاتژمێر لە کاتی ڕۆژدا. بەشێکی بەھۆی درێژبوونەوەی کاتەکانی گەشتکردنە، ڕێکاری جیاوازی حجزکردنی پاسەکان بۆ ئیلات ھەیە، لەوانەش بژاردەی حجزکردنی پێشوەختە^[٨]^[٩]^[١٠]

دەریایی

بەندەری ئیلات و ئیلات مارینا ڕێگە بە گەشتکردن دەدەن لە ڕێگەی دەریاوە.

شەمەندەفەر

ھەروەھا پلانەکانی داھاتوو داوای پەیوەندییەکی شەمەندەفەر دەکەن، کە ھەندێکجار بە مێد-ڕێد ناودەبرێت^[١١] بۆ کەمکردنەوەی کاتەکانی گەشتکردن بە شێوەیەکی بەرچاو لە ئیلاتەوە بۆ تێل ئەڤیڤ و قودس، لە ڕێگەی ھێڵی ئێستا لە بیر شەبا؛ پلاندانان لە ئارادایە. لە ساڵی ٢٠٢١ وێستگەی شەمەندەفەری دیمۆنا باشووریترین وێستگەی شەمەندەفەری سەرنشینە لە ئیسرائیل.^[١٢]

ئابوری

لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا گەشتیاری گرنگتر بوو بۆ ئابووری شارەکە، چونکە پیشەسازییەکانی دیکە داخران یان بە شێوەیەکی بەرچاو کەمبوونەوە. ئەمڕۆ گەشتیاری سەرچاوەی سەرەکی داھاتی شارەکەیە، ھەرچەندە ئیلات لە ساڵی ١٩٨٥ بووە ناوچەیەکی بازرگانی ئازاد.^[١٣]

مۆزەخانەکان

مۆزەخانەی شاری ئیلات
گەلەری ھونەری ئیلات

سەرچاوەکان

^ Discovering the World of the Bible, LaMar C. Berrett, (Cedar Fort 1996), page 204
^ Avner, U. 2008. Eilat Region. In, A. Stern (ed.). The New Encyclopedia of Archaeological Excavation in the Holy Land, Volume 5 (Supplementary). Jerusalem. 1704–1711.
^ Daniel Horowitz. «UJA Federation of Greater Toronto». Jewishtoronto.net. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی شوباتی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ھێنراوە.
^ «New Student Dormitories Dedicated in Eilat Campus». ١٥ی ئایاری ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی حوزەیرانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ «SPNI field schools». Aspni.org. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ site of the Yeshiva 2019-12-24 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە./
^ «Clalit Health Services». Clalit.org.il. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ھێنراوە.
^ «Advance booking - egged.co.il».
^ «The Bus to Eilat». The New Yorker. 18 August 2011. {{cite magazine}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ «Tourist Tip #152 / Taking the Bus to Eilat». Haaretz.
^ Moti Bassok, Cabinet examining plan for Med-Red railway 2014-02-15 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. Haaretz, January 30, 2012
^ «Israel Railways rides again but few passengers return». Globes. 28 June 2020. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Maltz، Judy (January 12, 1989). «Eilat turns to industry to complement tourism trade». The Jerusalem Post. p. 9. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە October 30, 2007 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[1] Discovering the World of the Bible, LaMar C. Berrett, (Cedar Fort 1996), page 204

[2] Avner, U. 2008. Eilat Region. In, A. Stern (ed.). The New Encyclopedia of Archaeological Excavation in the Holy Land, Volume 5 (Supplementary). Jerusalem. 1704–1711.

[3] Daniel Horowitz. «UJA Federation of Greater Toronto». Jewishtoronto.net. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی شوباتی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ھێنراوە.

[4] «New Student Dormitories Dedicated in Eilat Campus». ١٥ی ئایاری ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی حوزەیرانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[5] «SPNI field schools». Aspni.org. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[6] site of the Yeshiva 2019-12-24 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە./

[7] «Clalit Health Services». Clalit.org.il. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ھێنراوە.

[8] «Advance booking - egged.co.il».

[9] «The Bus to Eilat». The New Yorker. 18 August 2011. {{cite magazine}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[10] «Tourist Tip #152 / Taking the Bus to Eilat». Haaretz.

[11] Moti Bassok, Cabinet examining plan for Med-Red railway 2014-02-15 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. Haaretz, January 30, 2012

[12] «Israel Railways rides again but few passengers return». Globes. 28 June 2020. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[13] Maltz، Judy (January 12, 1989). «Eilat turns to industry to complement tourism trade». The Jerusalem Post. p. 9. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە October 30, 2007 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]