Уэльс

Уэльс
Уэльс; Cymru (уэльс)
	Туг Хаанай Тэмдэг
	Уряа: "Cymru am byth"; "Уэльс мүнхэ оршохо болтогой"
	Түрын дуулал: "Hen Wlad Fy Nhadau"; "Уг удамаймни орон";
	Уэльс (тодо ногоон) – Европо (ногоон & тодо боро); – Ехэ Британи (ногоон)
Статус	Улас
Нийслэл; ба томо хотонууд	Кардифф; 51°29′N 3°11′W / 51.483°N 3.183°W; Координат: 52°18′N 3°36′W / 52.3°N 3.6°W
Албан хэлэн	Англи • Уэльс
Арад түмэн ; (2011)	95.6% Сагаан; 2.3% Ази; 1% Холимог; 0.6% Хара; 0.5% Бусад; 0.1% Харюулагүй
Шажан (2022)	49.9% Шажангүй; 45.8% Христос; 2.4% Бусад; 1.7% Ислам; 0.2% Харюулагүй
Демоним	Уэльсшууд
Сувереннэ улас; Хуулита юрисдикци	Ехэ Британи; Англи ба Уэльс
Түрэ засаг	Үндэһэн хуулита хаанта уласдахи дамжуулһан парламентын хуули гаргадаг орган
• Монарх	II Елизавета
• Нэгэдэхи Министр	Марк Дрейкфорд
Нэгэдэһэн Хаанта Уласай Парламент
• Гүрэнэй Секретарь	Саймон Харт
• Ниитын Танхим	40 ПГд (650-һаа)
Уласай хурал	Сенедд
Түүхэ
• Грифид ап Лливелин нэгэдүүлбэ	1057
• Ридланай Статут	1284 оной 3 һарын 3
• Уэльс дахи Хуулиин Акт	1543
• Деволюци	1998 оной 7 һарын 31
Дэбиcхэр газар
• Ниитэ	20,779 км2
Хүн зон
• Тоосоо 2022	3,267,501
• Тоололго (2021)	3,107,500
• Нягтарал	150
ХХИ (2019)	0.901; онсо һайн · 11
Мүнгэн тэмдэгтэ	Фунт стерлинг; (GBP; £)
Сагай бүһэ	UTC (Гринвичэй ; Дундажа Саг)
• Зун (ЗС)	UTC+1 (Британиин ; Зунай Саг)
Датанай формат	үү/һһ/жжжж (AD)
Жолоодолгын тала	зүүн
Телефоной код	+44
Интернет домэйн	.wales .cymru
	Вебсайт; wales.com

Уэльс (уэльс: Cymru [ˈkəm.rɨ] ( соносхо)) Нэгэдэһэн Хаанта Уласай бүрилдэхүүн оронуудай нэгэ^[11] болоод зүүн талаараа Англи уластай хилэлдэг бол баруун талаараа Атлантын далай болон Ирландын тэнгисээр хүреэлэгдэнэ. Гурбан сая үлүү хүн зоной диилэнхинь Уэльс болон Англи хэлээр ярьдаг. Уэльс хэлний тухайд дурдвал Уэльсийн соёл иргэншлийн хамгийн үнэт зүйл гэгддэг байх ба сүүлийн энэ хэлээрээ яригсадын тоо 20 хувь болон аажамаар бууржа бай гэхэ дүгнэлтэ бии.^[12]^[13]

Түмэр зэбсэгэй үе болон дундада зуунай он жэлнүүдтэ Уэльсшүүд Селтик, Бритоной нютаг дэбисхэр амидардаг байһан байна. Уэльс бэе даанги нэгэдэл болохо замналаа V дугаар зуунда гү, али Римэй эзэнтэ гүрэн харьяалалдаа байһан Британиие сүлөөлһэн үеһөө эхилэлтэй гэжэ үзэдэг.^[14]^[15]^[16] XIII дугаар зуунда I Эдуард хаан Лливелинд илагдал хүлеэһэнэй дараа Англо-Норманшууд эзэлэгдэһэн Уэльсын нютаг дэбисхэр дээрэ бүтэн зуунай туршада амидаржа байгаа. Хожомынь Уэльс Англиин бүрилдэхүүндэ нэгэдэһэн болоод 1535—1542 оной Уэльсын Англитай байгуулһан санамжа бэшэгэй хүреэндэ Англи-Уэльсын хуулиие баталжа одоо хүрэтэр заһабари хэгдэһээр хүсэн түгэлдэр мүрдэгдэһөөр бай. Уэльсын улас түрын амидарал XIX дүгээр зуунда эршэмтэй ябагдажа байһан болоод 1881 ондо дээдэ Уэльсын дээдэ эрхэ мэдэлтэнүүд болохо Англиин парламентын бүлгэм далда ухуулга гэжэ нэрын дооро хүнэй эрхэ, эрхэ сүлөөдэ халдаһан хэд хэдэн хуулиин заалта, тогтоолые баталжа байһаниинь түүхэдэ тодоор бэшэгдэдэг ажа һэн.

1955 ондо ниислэл Кардифф хотые зарлан тунхаглаһан болоод 317,500 хүн зонтой тус хото тухайн үеын хамагай ехэ ажаһуугшадтай хото боложо байгаа. Шулуун нүүрһэнэй дэлхэйдэ хамагай ехэ баялиг нөөсэтэй гэгдэхэ Уэльсшүүд^[17] анхалан Дэлхэйн нэгэдүгээр дайнай үенүүдтэ Лондон, Ливеруль хотонуудаар дамжуулан дэлхэйн заха зээлдэ гаргажа байгаа.^[18]

Засаг захиргаанай хубаари

* тэмдэгээр тэмдэглэһэниинь хото болохыень элидхэхэ ба энэнь гүнгэй хэргэмтэ (гүнлиг) нютаг дэбисхэр харьяалагдаха юм. † тэмдэгээр тэмдэглэһэниинь хото-гүнлиг гү, али гүнлиг.

	Мертир-Тидвил (Merthyr Tudful) † Кайрфилли (Caerffili) † Блайнай-Гвент (Blaenau Gwent)† Торвайн (Tor-faen) † Монмутшир (Sir Fynwy) Ньюпорт (Casnewydd) * Кардифф (Caerdydd) * Гламорган гол (Bro Morgannwg) † Бриженд (Pen-y-bont ar Ogwr) † Ронта-Кинон-Тав (Rhondda Cynon Tвf) † Нит — Порт-Толбот (Castell-nedd Port Talbot) † Суонси (Abertawe) * Кармартеншир (Sir Gaerfyrddin) Кередигион (Ceredigion) Поуис (Powys) Рексем (Wrecsam) † Флинтшир (Sir y Fflint) Денбишир (Sir Ddinbych) Конуи (Conwy) † Гвинед (Gwynedd) Англсын арал (Ynys Mфn) Пембрукшир (Sir Benfro)

Зүүлтэ

↑ "Cymru am byth! The meaning behind the Welsh motto", WalesOnline, 6 February 2015
↑ Эшэ татахада гараһан алдуу: Неверный тег <ref>; для сносок Wales Hist 100 не указан текст
↑ Statute of Rhuddlan. Oxford Reference.
↑ Laws in Wales Act 1535 (repealed 21.12.1993). legislation.gov.uk.
↑ Government of Wales Act 1998. legislation.gov.uk.
↑ Population estimates for the UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2020 (25 June 2021).
↑ Population and household estimates, Wales: Census 2021 - Office for National Statistics (2022-06-28).
↑ Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab.
↑ Model-based early estimates of regional gross value in the regions of England, Wales, Scotland and Northern Ireland. Office for National Statistics (7 June 2022).
↑ Regional gross value added (balanced) per head and income components. Office for National Statistics (30 May 2022).
↑ The Countries of the UK. statistics.gov.uk. the original on 29 March 2002 үдэрһөө архивлагдаһан. 10 October 2008 үдэртэ хандаһан.
↑ Welsh Language Board - Number of speakers. Byig-wlb.org.uk. the original on 24 May 2010 үдэрһөө архивлагдаһан. 19 June 2010 үдэртэ хандаһан.
↑ Go Britannia! Guide to Wales - Welsh Language Guide. Britannia. 19 June 2010 үдэртэ хандаһан.
↑ Davies (1994) p. 54
↑ Welsh Assembly Government: Minister promotes Wales’ status as a Celtic nation. Welsh Assembly Government website. Welsh Assembly Government (16 September 2002). 3 January 2010 үдэртэ хандаһан.^{[permanent dead link]}
↑ Who were the Celts? ... Rhagor. Amgueddfa Cymru – National Museum Wales website. Amgueddfa Cymru – National Museum Wales (4 May 2007). 14 October 2009 үдэртэ хандаһан.
↑ "Coal Exchange to 'stock exchange'", BBC News Wales, 26 April 2007. 11 October 2008-нд авсан.
↑ Rhagor, Cardiff - Coal and Shipping Metropolis of the World. Amgueddfa Cymru - National Museum Wales. Amgueddfa Cymru - National Museum Wales (18 April 2007). 11 October 2008 үдэртэ хандаһан.

[1] "Cymru am byth! The meaning behind the Welsh motto", WalesOnline, 6 February 2015

[Wales_Hist_100-2] Эшэ татахада гараһан алдуу: Неверный тег <ref>; для сносок Wales Hist 100 не указан текст

[3] Statute of Rhuddlan. Oxford Reference.

[4] Laws in Wales Act 1535 (repealed 21.12.1993). legislation.gov.uk.

[5] Government of Wales Act 1998. legislation.gov.uk.

[6] Population estimates for the UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2020 (25 June 2021).

[2021_census-7] Population and household estimates, Wales: Census 2021 - Office for National Statistics (2022-06-28).

[8] Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab.

[9] Model-based early estimates of regional gross value in the regions of England, Wales, Scotland and Northern Ireland. Office for National Statistics (7 June 2022).

[10] Regional gross value added (balanced) per head and income components. Office for National Statistics (30 May 2022).

[11] The Countries of the UK. statistics.gov.uk. the original on 29 March 2002 үдэрһөө архивлагдаһан. 10 October 2008 үдэртэ хандаһан.

[12] Welsh Language Board - Number of speakers. Byig-wlb.org.uk. the original on 24 May 2010 үдэрһөө архивлагдаһан. 19 June 2010 үдэртэ хандаһан.

[13] Go Britannia! Guide to Wales - Welsh Language Guide. Britannia. 19 June 2010 үдэртэ хандаһан.

[Hist_Wales_54-14] Davies (1994) p. 54

[WAG_1.1-15] Welsh Assembly Government: Minister promotes Wales’ status as a Celtic nation. Welsh Assembly Government website. Welsh Assembly Government (16 September 2002). 3 January 2010 үдэртэ хандаһан.^{[permanent dead link]}

[Amgueddfa_DNA-16] Who were the Celts? ... Rhagor. Amgueddfa Cymru – National Museum Wales website. Amgueddfa Cymru – National Museum Wales (4 May 2007). 14 October 2009 үдэртэ хандаһан.

[BBC_News-17] "Coal Exchange to 'stock exchange'", BBC News Wales, 26 April 2007. 11 October 2008-нд авсан.

[Rhagor_1-18] Rhagor, Cardiff - Coal and Shipping Metropolis of the World. Amgueddfa Cymru - National Museum Wales. Amgueddfa Cymru - National Museum Wales (18 April 2007). 11 October 2008 үдэртэ хандаһан.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]