Naftovod Baku – Tbilisi – Ceyhan
Naftovod Baku-Tbilisi-Ceyhan (skraćeno BTC) jest naftovod dug 1.768 kilometara, koji vodi od naftnog polja Azeri – Čirag – Gunašli u Kaspijskom jezeru do Sredozemnog mora. Preko Tbilisija povezuje Baku, glavni grad Azerbejdžana, i Ceyhan, luku na jugoistočnoj mediteranskoj obali Turske.[1] To je drugi najduži naftovod u bivšem Sovjetskom Savezu, nakon naftovoda Družba . Prva nafta ispumpana u Bakuu stigla je u Ceyhan 28. maja 2006. godine. Vlasnik je konzorcij koji čini jedanaest naftnih kompanija, u kojima britanska BP grupa ima najveći udio sa 30,1%, a slijedi ju Državna naftna kompanija Republike Azerbejdžan (SOCAR) sa 25%. Izgradnja objekta počela je 2002. godine.[2]
Troškovi izgradnje iznosili su oko 2,5 milijardi eura, a finansirali su ih Evropska banka za obnovu i razvoj, Međunarodna finansijska korporacija, koja je dio Grupacije Svjetske banke, te grupa od 15 privatnih banaka.[3]
Sa geopolitičkog stanovišta, glavni cilj izgradnje naftovoda bio je stvaranje rute za transport nafte iz Azerbejdžana, a kasnije i Kazahstana, na svjetska tržišta, koja bi bila nezavisna od Rusije. Sjedinjene Američke Države i Velika Britanija, koje su lobirale i finansirale projekt, kao opravdanje su navele ideju o potrebi diversifikacije puteva izvoza energije i stabilizacije svetskog energetskog tržišta. Ovo je prvi naftovod u ZND-u koji zaobilazi Rusiju i uz direktno učešće SAD-a i Velike Britanije. Od početka njegovog rada, geopolitički odnos snaga u ovom velikom regionu, koji pokriva Srednju Aziju, Kavkaz i Kaspijsko jezero, ponovo se promijenio. Transport značajnih količina nafte, koja bi inače trebalo da se transportuje preko ruske teritorije naftovodom Baku - Novorosijsk, sada zaobilazi Rusiju, smanjujući njen uticaj u regionu.
Naftovod je ojačao Tursku kao regionalnu silu jer je čini manje zavisnom od nafte i gasa koji se uvoze iz Rusije i Irana . Rusija je ovim projektom izgubila kontrolu nad Azerbejdžanom, koji Moskva vidi u svojoj sferi uticaja. Osim toga, Rusiji nedostaju visoke tranzitne naknade koje bi dobila kada bi se transportovala preko ruske teritorije.[4]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mrežna stranica British petroleuma, Više o naftovodu, pristupljeno 26. svibnja 2021. (en)
- ^ Mrežna stranica Europske komisije, Vlasništvo nad naftovodom, pristupljeno 26. svibnja 2021. (en)
- ^ [1], Svjetska banka, str. 1. (en)
- ^ Thomas Franke: Öl-Pipeline mit Konsequenzen. Deutsche Welle, 26. svibnja 2021. (de)