Опера-балет

Адна з першых опер-балетаў — «Галантная Еўропа» А. Кампра, ліст з выдання 1698 года, Парыж

Опера-балет (фр.: opera-ballet) — музычна-тэатральны жанр, у якім дзеянне раскрываецца сродкамі вакальнага і харэаграфічнага мастацтваў. Танцы ў оперы-балеце альбо служаць фонам дзеяння, суправаджаючы вакальныя эпізоды, альбо ўтвараюць самастайныя сцэны, якія дапаўняюць і развіваюць дзеянне вакальных эпізодаў. Спевы і танцы ў оперы-балеце раўнапраўныя, хоць у асобных канкрэтных творах можа быць перавага ў той ці іншы бок.

Гісторыя

Склаўся ў Францыі на мяжы 17—18 ст. Яе вытокі ў прыдворным балеце 16 стагоддзя, камедыях-балетах, створаных Ж. Б. Люлі разам з Мальерам і інш.

Оперы-балеты вылучаюцца маляўнічасцю і дэкаратыўнасцю.

Звычайна ўключаюць пралог і 3-4 карціны, сюжэтна амаль не звязаныя, падпарадкаваныя толькі агульнай ідэі твора, у іх танцы чаргуюцца з рэчытатывамі, арыямі, ансамблямі і іншымі опернымі формамі. У адрозненне ад прыдворных балетаў і лірычных трагедый з алегарычнымі і міфалагічнымі сюжэтамі ў операх-балетах часта ўвасоблены вобразы рэальных асоб. У операх-балетах 17—18 стагоддзя пераважаў дывертысментны пачатак.

Найбольш яскравыя ўзоры опер-балетаў створаны А. Кампра («Галантная Еўропа», 1697; «Венецыянскі карнавал», 1699), Ж. Ф. Рамо («Галантная Індыя», 1735; «Святкаванні Гебы», 1739, і інш.).

У 19 — 20 стст. опера-балет не атрымала значнага распаўсюджвання. М. М. Фокін паставіў у выглядзе оперы-балета «Залатога пеўніка» М. Рымскага-Корсакава (1914, Рускі балет Дзягілева). Сярод іншых твораў 19 — 20 ст.: «Перамога Вакха» А. Даргамыжскага (1848), «Млада» М. Рымскага-Корсакава (1890), «Снежная каралева» М. Раўхвергера (1965), «Тэатр цудаў» Х. В. Хенцэ (1948, 2-я рэд. 1965), «Давід Сасунскі» Э. Аганесяна (1976), «Вій» В. Губарэнкі (1980).

На Беларусі оперы-балеты ставіліся ў прыватнаўласніцкіх тэатрах сярэдзіны 18 стагоддзя, у т.л. «Шчаслівае няшчасце» Ф. У. Радзівіл у Нясвіжскім тэатры Радзівілаў (1752).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
• Опера-балет // Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя : у 2 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2003. — Т. 2. — 571 с. — 4 000 экз. — ISBN 985-11-0259-8.
• Балет: энциклопедия. / Гл. ред. Ю. Н. Григорович. — М.: Советская энциклопедия, 1981. — 623 стр. с илл.