Карнелій Янсеній

Карнелій Янсеній
лац.: Cornelius Otto Jansenius
Дата нараджэння	28 кастрычніка 1585(1585-10-28)[…]
Месца нараджэння	Акой, Гелдэрмалсен[d], правінцыя Гелдэрланд, Нідэрланды, Каралеўства Нідэрландаў
Дата смерці	6 мая 1638(1638-05-06)[…] (52 гады)
Месца смерці	Іпр, акруга Іпр[d], Заходняя Фландрыя, Бельгія
Месца пахавання	Кафедральны сабор святога Марціна[d]
Грамадзянства	Паўднёвыя Нідэрланды
Род дзейнасці	багаслоў, выкладчык універсітэта, каталіцкі святар, каталіцкі біскуп
Навуковая сфера	філасофія
Месца працы	Лёвенскі ўніверсітэт
Альма-матар	Стары Лёвенскі ўніверсітэт[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Янсе́ній (Карнеліс Янсен, лац.: Cornelius Otto Jansenius; 28 кастрычніка 1585 — 6 мая 1638) — галандскі біскуп, заснавальнік каталіцкага багаслоўскага вучэння, вядомага як янсенізм.

Біяграфія

Карнелій Янсеній вучыўся ў Сарбоне і ў Лувенскім універсітэце, дзе ў 1617 годзе ўзначаліў новы каталіцкі каледж.

Янсена асабліва займалі пытанні свабоды волі і ласкі божай. У 1630 годзе ён стаў прафесарам багаслоўя ў Лувене і вучыў тут у духу строгага аўгусцінізму. Ужо ў той час яму неаднаразова даводзілася спрачацца з езуітамі наконт розных дагматычных пытанняў. У 1636 годзе Янсен стаў біскупам іпрскім.

У Іпры ён скончыў выдадзенае ўжо пасля яго смерці ў 1640 годзе сачыненне: «Augustinus, sive doctrina S-ti Augustini de humanae naturae sanitatae, aegritudine, medicina etc.». У гэтай кнізе Янсен выстаўляў філасофію Арыстоцеля вінаватай у пелагіянскай ерасі і сцвярджаў, цалкам у духу Аўгусціна, што чалавечая прырода заганная, што свабоды волі не існуе, што выратаванне чалавека залежыць не ад спраў яго, а ад збавіцельнай сілы ласкі божай, што збавенна атрымаюць толькі тыя, каму яно наканавана.

Хоць Янсен лічыў сябе каталіком, у нечым, у тым ліку у дагмаце пра прадвызначэнне, ён сыходзіўся з Жанам Кальвінам. Да яго паслядоўнікаў належаў французскі навуковец і філосаф Блез Паскаль.

Пры жыцці Янсен апублікаваў некалькі драбнейшых багаслоўскіх сачыненняў, у якіх палемізаваў з езуітамі, а ў 1635 годзе выпусціў памфлет «Mars Gallicus», у якім асуджаў Рышэльё за падтрымку пратэстантаў у час Трыццацігадовай вайны.

Вучэнне Янсена, выкладзенае ў яго кнізе пра Аўгусціна, стала асновай янсенізму.

У 1653 годзе янсенізм быў асуджаны Папам Інакенціем X.

Літаратура

• Дживелегов А. К.,. Янсений, Корнелий // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.