نوترون

"نوترون" آتوم چکیردگینده اولان ذرّه دیر. نوتورنون الکتریک یوکو صیفر دیر. پروتون، نوترون ایله بیرلیکده آتوم چکیردگینده یئر آلیر و چکیردگین آغیرلیغی بو ایکی ذرّه‌دن عمله گلیر.

چکیردکده نوترونون سایی آزالیب چوخالا بیلر. اونون دوغرو آغیرلیقی ۲۷- ۱۰ × ۱٬۶۷۴۸۲ کیلوگیرم اولاراق نیسبی آغیرلیقی دا ۱٬۰۰۸۶۶۵۴۱ کیلوگیرم دیر.

دمیر یا Fe ده 56 نوتورن واردیر.

1932 ایده جیمز چادویک نوتورنلارین اولماسین تاپدی و اوندان قاباخ ایللرده رادرفورد 1920 نوتورنلارین اولماسین بیلمیشدی.بئله بیلندی کی پروتونلار مثبت(+) یوکو اولار و بیر بیرندن آیرلیار و بو کی پروتونلار بیر یئرده چکیردک ایچره قالیر نوتورنلارین اولماسینا باغلیدی.بئله لیک نوتورنلارین اولماسی بیلیندی.نوترون قالمایان و داغیلان بیر ذره دی و اونون یاشاماسی 918 ثانیه اولاراق.نوتورن داغیلمادا پروتون, الکترون و نوترینو ذره لری اولار.بو بؤلمه آدی بتا(یونانجا الفابتدن آلینمیش) داغیلماسی آد وئریلیب.بیر بتا ایشقی وئرن اتومدا چکیردکی بیر پروتون چوخالسا یوخاری اتوملارا طرف چکیلر.امما بوتون اتوملاردا بو ایش اولماز چون بیر اتوم چکیردکینده نوتورنلار 1,5 برابر پروتونلارجا اولسا بو اتوم پاولی اوزاخلاشماق اصلینه گوره داغیلماز.

نوتورن بیر یوخاری کوارک و بیر آشاغی کوارک دان اولاراق و ایکی کوارک بیر نوترون اولاراق.

چکیردک آغیرلیقی

رادرفورد اتوم چکیردکین اولچوسونده بیلدی کی چکیردکین آغیرلیقی ایکی برابر پروتون آغیرلیقجا اولور.بیلیندی کی اتوم چکیردکینده گرک بیر آیری ذره اولسون کی پروتونلارینان بیرلیکده اتوم آغیرلیقی دوز گلسین و نوتورنلارین اولماسین بیلدی.

1932 اینجی ایلده جیمز چادویک بریلیوم ماده سین آلفا ایشیقیله بمباردمان ائتدی و بیلدی کی چوخ گوجلو ایچری گئدیشی اولان ذره بریلیوم چکیردکیندن آیریلدی.بو ذره الکترو مغناطیسم گوجونده هئچ یئره چکیلمیر و دوز یولون گئدیر.باشدا بئله بیلدی کی بو گرک گاما یا ایکس ایشیقی اولسون اما اونون گئدیش اولچوسونده ,گئدیشی ایشیقلارین 10دان 1 بیلیندی.اونا گوره بوذره نی کی آغیرلیقی پروتون کیمی اولور و گئدیشی ایشیقین اوندان بیری اولور ,نوتورن آد وئردی و اونو اتوم چکیردکیندن بیلدی.