Cüzeppe Qaribaldi
| Cüzeppe Qaribaldi | |
|---|---|
| it. Giuseppe Garibaldi | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Nitsa, Birinci Fransız İmperiyası |
| Vəfat tarixi | (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | Kaprera adası, İtaliya Krallıği |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, yazıçı, avtobioqraf[d], müqavimət döyüşçüsü[d], hərbi qulluqçu, Muzdlu döyüşçü |
| Fəaliyyət illəri | 1835–2 iyun 1882 |
| Partiyası |
|
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cüzeppe Qaribaldi (it. Giuseppe Garibaldi (4 iyul 1807-2 iyun 1882) — İtaliyanın milli qəhrəmanı.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]İtaliyada Cüzeppe Madzini (Giuseppe Mazzini) adlı bir inqilabçının qurduğu "Gənc İtaliya" təşkilatı ilə birləşmişdi. Mazzini uzun illər boyu Papa dövlətinə və kilsəyə qarşı apardığı mübarizədən sonra İtaliya birliyini quran yüksək dərəcəli bir masondur. Ateist olduğu tarixdən məlumdur. Ona dəstək verən digər iki məşhur masonla - yəni Cüzeppe Haribaldi və Kont de Kavurla birlikdə 1870-ci ildə İtaliya Birliyini qurub və Papa dövlətini bugünkü Vatikanın hüdudlarına sıxışdırmışdı. Bundan sonra da İtaliyada Mussolininin 1920-ci illərdə bаş qаldırаn faşist diktaturasına zəmin hazırlayan bir proses başlamışdı.
Qısası, Mazzini, Haribaldi və Kavurun Avropada dinə qarşı mübarizədə böyük iş görən üç lider olduğunu söyləmək mümkündür. Mazzini dinə qarşı mübarizədə təkcə lider kimi deyil, həm də bir ideoloq kimi mühüm rol oynamışdı. Onun irəli sürdüyü "hər millətə bir dövlət" şüarı Avstriya-Macarıstan və Osmanlı imperiyası kimi çoxmillətli dövlətlərin çökməsinə səbəb olacaq inqilablara qığılcım vermişdi. Mazzininin bu şüarı insanları din qardaşlığı düşüncəsindən uzaqlaşdıraraq, soylarına görə ziddiyyət yaradan, "qəzəbli soy qoruyuculuğuna" ("Fəth" surəsi, 26) yönəldən bir çağırış idi. Bu çağırışın müəllifinin bir mason, həm də yüksək səviyyəli bir mason olması şübhəsizdir. "10000 Famous Freemasons" (10000 məşhur mason) adlı loja nəşrində bildirildiyinə görə, Mazzini uzun illər davam edən masonluq yüksəlişinin ardınca, 1867-ci ildə Italiya "Grand Orient"inin böyük ustadı seçilmişdi. 1949-cu ildə Romada Mazzininin heykəlinin açılışına toplaşan 3000 mason onu hörmətlə yad etmişdir.
Mazzininin sağ əli olan Cüzeppe Haribaldi isə 1863-cü ildə Italiya masonlarının Ali Konqresində 33-cü dərəcəyə çatıb, 1864-cü ildə böyük ustad seçildi. Bu böyük ustadın xatirəsinə ABŞ-də Nyu-York "vadi"sində 542 nömrəli "Haribaldi" adlı bağlı loja var.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Delvan, "G., vie et aventures 1807—1859" Paris, 1867);
- Vecchi, "G. auf Caprera" (нем. перев., Leypsiq, 1862);
- Elpis Melena, "Garibaldis Denkw ü rdigkeiten" (Hamburq, 1861) "
- G., Mitteilungen aus seinem Leben" (2 изд, Hannover, 1855);
- Balbiani, "Scene storiche della vita politica e militare di G. G." (Milan, 1872);
- Bent, "Life of G." (London, 1881);
- Guerzoni, "G. con documenti editi e inediti" (Тур., 1882);
- Mario "G.e i suoi tempi" (Милан, 1884);
- "Epistolario di G. G." (Милан, 1885);
- "G. Memorie scritte da sè stesso" (florensiya, 1888).